अमृतसर जिल्ला

अमृतसर जिल्ला ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
जिल्ला
पन्जाब, भारत मा अवस्थिती
निर्देशाङ्क: ३१°३५′उ॰ ७४°५९′पू॰
देश	भारत
राज्य	पन्जाब
नामकरण	अमृत
सदरमुकाम	अमृतसर
सरकार
क्षेत्रफल
• जम्मा	२,६८३ किमी२ (१०३६ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (2011)
• जम्मा	२,४९०,८९१
• घनत्व	९३०/किमी२ (२४००/वर्ग माइल)
भाषा
• सरकारी	पन्जाबी
समय क्षेत्र	युटिसी+5:30 (भा॰ मा॰ स॰)
साक्षरता	७६.२७%
वेबसाइट	amritsar.nic.in

अमृतसर जिल्ला २३ जिल्लाहरू मध्ये एक हो जुन भारतीय पन्जाब राज्य बनाउँछ। पन्जाब को माझा क्षेत्र मा स्थित छ, अमृतसर शहर यस जिल्ला को सदरमुकाम हो।

२०११ को अनुसार, यो लुधियाना पछि पन्जाब (२३ मध्ये) को दोस्रो सबैभन्दा धेरै जनसङ्ख्या भएको जिल्ला हो।

ईतिहास

ब्रिटिश शासन को दौरान अमृतसर जिला लाहौर डिवीजन को हिस्सा थियो र प्रशासनिक रूप से ३ तहसील अर्थात् अमृतसर, अजनाला र तरन तारन मा विभाजित थियो।यद्यपी, १९४७ मा भारत को विभाजन को भाग को रूप मा अमृतसर जिल्ला विभाजन को बाकी बाट अलग गरीयो र भारत लाई सम्मानित गरियो। जे होस्, पट्टी र खेम करण जस्ता केही भाग लाहोर जिल्ला मा पर्छ तर विभाजन को कारण, यी शहरहरू अमृतसर जिल्ला को हिस्सा बने। विभाजन अवधि को दौरान, जिला को मुस्लिम जनसङ्ख्या, लगभग ४६%, पाकिस्तान को लागि छोडियो जबकि पश्चिम पन्जाब बाट हिन्दुहरू र सिखहरू नयाँ बनाईएको पाकिस्तान मा विपरीत दिशा मा बसाई सरे। सिख र हिन्दु (३७% र १५.३८%) अमृतसर जिल्लामा १९४७ को विभाजन हुनुभन्दा पहिले ५२% जनसङ्ख्याको बाहुल्य थियो।

जलवायु

अमृतसरमा अर्ध-शुष्क जलवायु छ, जुन उत्तरपश्चिम भारतको विशिष्ट छ र मुख्यतया चार मौसमहरू अनुभव गर्दछ: जाडो मौसम (डिसेम्बर देखि मार्च, जब तापमान −१ ° सेन्टिग्रेट (३० ° फरेनहाईट), गर्मी को मौसम (अप्रिल देखि जून) सम्म गिरावट आउन सक्छ जहाँ तापमान ४५ सम्म पुग्न सक्छ। ४५ ° सेन्टिग्रेट (११३ ° फरेनहाईट), मानसून (तु (जुलाई देखि सेप्टेम्बर) र मानसून पश्चातको मौसम (अक्टोबर देखि नोभेम्बर)। वार्षिक वर्षा लगभग ७०३.४ मिलीमीटर (२७.७ इन्च) छ। सबैभन्दा कम रेकर्ड गरिएको तापमान − ३.६ ° सेन्टिग्रेट ( २५.५ डिग्री फारेनहाइट), ९ डिसेम्बर १९९६ मा रेकर्ड गरिएको थियो र उच्चतम तापमान, ४७.८ डिग्री सेल्सियस (११8.० डिग्री फारेनहाइट), ९ जुन १९९५ मा रेकर्ड गरिएको थियो।शहर को लागि आधिकारिक मौसम स्टेशन राजासांसी मा नागरिक हवाई अड्डा हो। यहाँ रेकर्ड १५ नोभेम्बर १९४७ देखी हुन थालेको हो।

अमृतसर विमानस्थलको मौसम जानकारी
महिना	जनवरी	फेब्रुअरी	मार्च	अप्रिल	मे	जुन	जुलाई	अगस्ट	सेप्टेम्बर	अक्टोबर	नोभेम्बर	डिसेम्बर	वर्ष
उच्चतम रेकर्ड °से (°फे)	२६.८ (८०.२)	३२.२ (९०.०)	३६.२ (९७.२)	४४.१ (१११.४)	४७.७ (११७.९)	४७.८ (११८.०)	४५.६ (११४.१)	४०.७ (१०५.३)	४०.६ (१०५.१)	३८.३ (१००.९)	३४.२ (९३.६)	२८.५ (८३.३)	४७.८ (११८.०)
मासिक अधिकतम औसत °से (°फे)	२३ (७३)	२६.१ (७९.०)	३२ (९०)	४०.५ (१०४.९)	४४ (१११)	४४.१ (१११.४)	३९.८ (१०३.६)	३७.१ (९८.८)	३६.८ (९८.२)	३५.५ (९५.९)	३०.५ (८६.९)	२४.९ (७६.८)	४५.२ (११३.४)
उच्चतम औसत °से (°फे)	१८.४ (६५.१)	२१.७ (७१.१)	२६.८ (८०.२)	३४.२ (९३.६)	३९ (१०२)	३९ (१०२)	३५ (९५)	३४.२ (९३.६)	३४.१ (९३.४)	३२ (९०)	२७.१ (८०.८)	२१.१ (७०.०)	३०.२ (८६.४)
न्यूनतम औसत °से (°फे)	३.४ (३८.१)	६.३ (४३.३)	१०.९ (५१.६)	१६.१ (६१.०)	२१.३ (७०.३)	२४.३ (७५.७)	२५.३ (७७.५)	२४.९ (७६.८)	२२.१ (७१.८)	१५.४ (५९.७)	८.७ (४७.७)	४.१ (३९.४)	१५.२ (५९.४)
मासिक न्यूनतम औसत °से (°फे)	−०.५ (३१.१)	१.७ (३५.१)	५.६ (४२.१)	१०.२ (५०.४)	१५.८ (६०.४)	१९.६ (६७.३)	२१.७ (७१.१)	२१.४ (७०.५)	१७.८ (६४.०)	१०.७ (५१.३)	४.२ (३९.६)	०.१ (३२.२)	−१.२ (२९.८)
न्यूनतम रेकर्ड °से (°फे)	−२.९ (२६.८)	−२.६ (२७.३)	२ (३६)	६.४ (४३.५)	९.६ (४९.३)	१५.६ (६०.१)	१८.२ (६४.८)	१८.८ (६५.८)	१३ (५५)	७.३ (४५.१)	−०.६ (३०.९)	−३.६ (२५.५)	−३.६ (२५.५)
औसत वर्षा मिमी (इन्च)	२६.२ (१.०३)	३८.६ (१.५२)	३८.४ (१.५१)	२१.४ (०.८४)	२६.७ (१.०५)	६१.२ (२.४१)	२१०.१ (८.२७)	१६७.३ (६.५९)	७७.५ (३.०५)	१६.१ (०.६३)	६.३ (०.२५)	१३.६ (०.५४)	७०३.४ (२७.६९)
वर्षा दिनको औसत (≥ १.० mm)	२.१	३.३	३.२	२	२.४	३.८	८.६	६.९	३.५	१.१	०.६	१.४	३८.९
औसत सापेक्ष आर्द्रता (%)	७४	७०	६४	४७	३८	४८	७२	७७	६९	६७	७३	७६	६५
मासिक सौर्यप्रकाश घण्टा औसत	१८१.७	१९२.७	२१९.४	२६५.०	२९४.७	२६९.०	२१५.५	२२७.७	२४०.८	२५३.२	२२०.१	१८२.२	२,७६२
स्रोत: