पटियाला जिल्ला

पटियाला जिल्ला ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
District
Moti Bagh Palace, Patiala now houses the National Institute of Sport
पञ्जाब, भारत मा अवस्थिती
निर्देशाङ्क: ३९.४१°N ११६.३८°E / 39.41; 116.38
देश	भारत
राज्य	पञ्जाब
संस्थापक	बाबा अल सिंह
सदरमुकाम	Patiala
सरकार
• Administrator of District	Gurmeet Singh Chauhan
• Commissioner of Police	Varun Roojam
क्षेत्रफल
• जम्मा	३,४३० किमी२ (१,३२० वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (2011)
• जम्मा	१,८९२,२८२
• घनत्व	५५०/किमी२ (१,४००/वर्ग माइल)
भाषा
• सरकारी	पञ्जाबी
समय क्षेत्र	युटिसी+5:30 (IST)
Telephone code	Patiala: 91-(0)175, Rajpura: 91-(0)1762, Samana: 91-(0)1764, Nabha: 91-(0)1765 & Amloh: 91-(0)1768
साक्षरता	७५.२८%
Vidhan Sabha constituency	9
Highways	NH 1, NH 64, NH 71
वेबसाइट	patiala.nic.in

पटियाला जिल्ला भारतीय राज्य पञ्जाबको एउटा जिल्ला हो। यो पञ्जाब राज्यमा पर्छ। पटियाला जिल्ला उत्तर-पश्चिम भारतको पञ्जाब राज्यको तेईस जिल्लाहरु मध्ये एक हो।

पंजाबको जिल्लाहरु संगै आफ्नो सदरमुकाम पटियाला जिल्ला ३८ ४७ ' र ३९ ४१' उत्तरी अक्षांश, ११५ ५८ 'र ११६ ५४' पूर्वी देशान्तर, राज्य को दक्षिण पूर्वी भागको बीचमा छ। यो उत्तरमा फतेहगढ़ साहिब, रूपनगर र मोहाली, पश्चिम मा फतेहगढ साहिब र संगरूर जिल्लाहरु, उत्तरमा अंबाला, पंचकुला, हरियाणा र पूर्वमा हरियाणा राज्यको कुरुक्षेत्र जिल्लाहरु र दक्षिण पश्चिममा हरियाणाको कैथल जिल्लाबाट घेरिएको छ। ।

बाबा आला सिंह (१६९१–१७६५), पंजाबको बठिंडा जिल्लाको रामपुरा फुल गाउँको एक सिख सरदार, युवा बहादुरहरुको सेना संग बर्नाला बसाई सरे जहाँ १७६३ मा बाबा आला सिंहले आफ्नो नयाँ राज्य स्थापना गर्नुभयो। पछि बाबा आला सिंह लेहल को एक सानो गाँउ मा बसाई सकियो जहाँ उनले गाउँमा एक नयाँ शहरको निर्माण गरे, यसलाई पटियालाको नाम दिए। उनले एक स्थिर र स्थिर राज्यको जग राखेका थिए जसलाई सिरहिन्दको दक्षिणमा फुलकियन राजवंश भनिन्छ। पटियाला जिल्ला र वरपर उनले आफ्नो क्षेत्र भित्र धेरै गाउँहरु को स्थापना गरे, र सिख धर्म संग सम्बन्धित धेरै ऐतिहासिक गुरुद्वारा को पुनर्निर्माण गरे।

यो बाबा आला सिंहको समय पछि हो कि पटियाला जिल्ला अस्तित्वमा आउनु भन्दा पहिले क्षेत्र सरहिन्द सरकार को अधीनमा थियो। बाबा आला सिंहले सिरहिन्द, टोहाना, मनसा, बठिंडा, संगरूर र बर्नाला, फतेहाबाद जिल्ला पटियाला राज्यको भाग बनाएका थिए।

सन् १८०९ मा, पटियाला राज्य फुलकिआन राजवंशका महाराजा साहिब सिंह (१७७३–१८१३) को शासनकालमा ब्रिटिश सुरक्षामा आउनुभयो, किनकि उनी डराउँथे कि लाहोरका महाराजा रणजीत सिंहले सतलज नदी पार गरी जिल्ला र राज्य लिनेछन्, त्यसैले पटियाला शासकहरु १८०९-१९४७ बाट पटियाला बेलायतको संरक्षणमा रह्यो। १९४८ मा पटियाला रियासत भारत सरकारद्वारा समाप्त भयो।

पटियाला जिल्ला १३ अप्रिल १९९२ वैशाखी मा फतेहगढ़ साहिब जिल्ला मा विभाजित भयो।

पटियाला जिल्लाको जनसंख्या एक कम संख्या हिन्दुहरुको र सानो संख्याको ईसाई र मुस्लिम को एकसंग साथ मुख्य रूप मा सिख धर्म पछ्याउँछ।

१,८९५,६८६ को जनसंख्या भएको पटियाला सन् २०११ को जनगणना अनुसार लुधियाना, अमृतसर र जालन्धर पछि पञ्जाबको चौथो सबैभन्दा धेरै जनसंख्या भएको जिल्ला हो।^{[स्रोत नखुलेको]}

भूगोल

यो जिल्लामा धेरै साना पहाडी पर्वतमालाहरु छन् कि शिवालिक हिल्सको हिस्सा हो।

विभाजनहरु

यो जिला तीन उप-विभाजनहरुमा विभाजित छ: पटियाला, राजपुरा र नाभा, जो पनी पटियाला, राजपुरा, नाभा, सामना, पतरानमा छ तहसीलहरुमा विभाजित छन्। दुडानसाधा यो पनि आठ ब्लक, पटियाला, राजपुरा, नाभा र सामना शामिल छ।

पतियाला शहरी, पटियाला ग्रामीण, राजपुरा, नाभा, सामाना, घनौर, शुत्राना, सनौर, र पात्रन: त्यहाँ नौ पंजाब विधानसभा निर्वाचन क्षेत्र यस जिल्ला मा स्थित छन्।यी सबै पटियाला लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र को हिस्सा हो।

उद्योग

पटियाला छिटो राज्य को औद्योगिक नक्शा मा एक महत्वपूर्ण औद्योगिक विकास केन्द्र को रूप मा उभरिरहेको छ। परम्परागत सामानहरु बाहेक, उच्च गुणस्तरीय र परिष्कृत वस्तुहरु अब साना काट्ने उपकरणहरु, बिजुलीको तार, वनस्पती घी, साइकल, र कृषि औजार हर्वेस्टर कम्बाइन र थ्रेसर, दुध उत्पादन, र कीटनाशक सहित उत्पादन गरीन्छ। औद्योगिक इकाईहरु मुख्य रूप बाट राजपुरा, पटियाला, सामना, र नाभा मा जिला भरि छरिएका छन्। त्यहाँ राजपुरा मा वनस्पती घी, बिजुली केबल, साइकल, र साइकल कम्पोनेन्ट उत्पादन गर्ने र डेरा बस्सी मा काता यार्न र रक्सी उत्पादन गर्ने ठूला र मध्यम औद्योगिक इकाईहरु छन्। जिल्ला मा साना उद्योगहरु मध्ये कृषि औजार, चावल शेलर, काट्ने उपकरण, बिजुली का सामान, र बेकरी उत्पादन गर्नेहरु हुन्। त्यहाँ पटियाला, राजपुरा, नाभा, र डेरा बस्सी मा औद्योगिक केन्द्र बिन्दुहरु र राजपुरा, पटियाला मा दुई औद्योगिक सम्पदा छन्।