लुधियाना जिल्ला

लुधियाना जिल्ला ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
District
पन्जाब, भारत मा अवस्थिती
निर्देशाङ्क: ३०°५३′उ॰ ७५°५१′पू॰
देश	भारत
राज्य	पन्जाब
सदरमुकाम	Ludhiana
क्षेत्रफल
• जम्मा	३,७६७ किमी२ (१४५४ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (2011)
• जम्मा	३,४८७,८८१
• क्रम	22
• घनत्व	९७५/किमी२ (२५३०/वर्ग माइल)
भाषा
• सरकारी	पन्जाबी
समय क्षेत्र	युटिसी+5:30 (IST)
Telephone code	0161
सवारी दर्ता	PB-10
Sex ratio	1000/869 ♂/♀
साक्षरता	८२.५०%
Lok Sabha constituency	1
Vidhan Sabha constituency	14
वेबसाइट	www.ludhiana.nic.in
^ ‡: Population increase (2001–2011): 15%

लुधियाना जिल्ला भारतको पन्जाब राज्यको २३ जिल्लाहरू मध्ये एक हो। यो क्षेत्र र जनसङ्ख्या दुबै द्वारा पन्जाब को सबैभन्दा ठूलो जिल्ला हो। लुधियाना, पन्जाब को सबैभन्दा ठूलो शहर, जिल्ला सदरमुकाम हो।

मुख्य उद्योगहरू साइकल को पाटपुर्जा र होजरी हो। लुधियाना महिलाहरू को जुत्ता उत्पादन गर्ने १००००० इकाईहरू को आसपास साना स्केल इकाईहरू को एक केन्द्र हो। लुधियाना राज्य मा सबैभन्दा ठूलो शहर हो। जिल्ला आठ तहसील, सात उप तहसील र बाह्र विकास ब्लक मिलेर बनेको छ।

लुधियाना जिल्ला को मानव विकास सूचकाङ्क (HDI) ०.७६१ (२००४ UNDP) साथ पन्जाब मा उच्चतम छ।

इतिहास

लुधियानाको नाम लोधी राजवंशबाट आएको हो, जुन १४८० मा शहरको स्थापना भएको मानिन्छ। मुगल सम्राट अकबरको शासनकालमा यस क्षेत्रले सिरहिन्दको सरकारको हिस्सा बनेको थियो। चाकर, तलवन्डी राई १४७८, रायकोट १६४८ ईस्वी मा र जगराँ १६८८ ईस्वी मा राजकोटको राई परिवार द्वारा स्थापित गरिएको थियो।

मुगल शासनको उत्तरार्धमा जिल्लाको पश्चिमी भाग राईकोटको रायसलाई भाडामा दिइयो। अठारहौं शताब्दीको शुरुमा उनीहरू मुगलहरू बाट अर्ध स्वतन्त्र भैसकेका थिए। लुधियाना जिल्लाका गाँउहरू स्वतन्त्र र स्थानीय शक्तिशाली गाँउ सिख सरदारहरूको शासन अन्तर्गत १७०७ देखि १८३५ सम्म बनी रह्यो। १७४७ मा अहमद शाह दुर्रानीले आक्रमण गरे र खन्ना नजिक शाही सेना संग लडे। यद्यपि मुगल अहमद शाह लाई रोक्न सक्षम थिए, आक्रमण पछि मुगलहरूलाई कमजोर गरिदियो, जसले १७६० मा लुधियाना शहर लाई नियन्त्रण लिनको लागि अनुमति दियो।

महाराजा रणजित सिंह को शासनकाल मा लुधियाना एक महत्वपूर्ण ब्रिटिश छावनी बन्यो। सुरुमा १८०५ मा रणजित सिंहले लुधियाना कब्जा गरे। जे होस्, १८०९ मा, ब्रिटिशले उनको अग्रिम पूर्वतिर रोक्न निर्णय गरे र उनको सामना गर्न सेना पठाए। रणजित सिंह अङ्ग्रेजहरू संग 'सदा मैत्री' को सन्धि मा हस्ताक्षर गर्न बाध्य भए, जसले उनको गतिविधिहरू सतलज को दाहिने किनारमा सीमित गर्यो। ब्रिटिश सेनाहरू स्थायी रूप मा लुधियाना मा तैनात थिए र सिस-सतलज राज्यहरू ब्रिटिश संरक्षण मा आए।

१९०१ को जनगणना अनुसार हिन्दुहरू २६९,०७६ वा कुल को ४०%; मुस्लिम, २३५,९३७ वा ३५%; र सिखहरू, १६४,९१९ वा २४%। १९४७ मा हिंसा र समुदाय के बीच सङ्घर्ष को कारण, मुस्लिम आबादी को अधिकांश पाकिस्तान तिर लागे।