भारतीय जनसङ्घ
 | यो लेखलाई विकिको मापदण्ड अनुसार विश्वसनीय बनाउन थप स्रोत खुलाउन आवश्यक देखिन्छ। |
भारतीय जनसङ्घ | |
|---|---|
| संस्थापक | श्यामा प्रसाद मुखर्जी |
| स्थापना | २१ अक्टोबर १९५१ [१] |
| विघटन | २३ जुन १९७७ |
| टुक्रिएको | Hindu Mahasabha |
| विलय | जनता पार्टी (१९७७–१९८०) |
| विचारधारा | Hindu nationalism[२] Hindutva[३] Integral humanism[४] National conservatism[५] Economic nationalism[६] |
| राजनीतिक स्थान | Right-wing[७] |
| भानिआ स्थिति | National Party |
| निर्वाचन चिह्न | |
 | |
भारतीय जनसङ्घ ( छोटो नाम: जन सङ्घ, [८] एक भारतीय दक्षिणपन्थी राजनीतिक दल थियो जुन १९५१ देखि १९७७ सम्म अस्तित्वमा थियो र राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ (RSS), एक हिन्दु राष्ट्रवादी स्वयंसेवक सङ्गठनको राजनीतिक शाखा थियो।[९] १९७७ मा, यसले भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस को विरोध गर्ने अन्य धेरै बायाँ, केन्द्र र दायाँ पार्टीहरूसँग विलय गरी जनता पार्टी गठन गर्यो।[१०]
उत्पत्ति
[सम्पादन गर्नुहोस्]
दक्षिणपन्थी हिन्दु राष्ट्रवादी राष्ट्रिय स्वयम् सेवक सङ्घ (आरएसएस) का धेरै सदस्यहरूले आफ्नो कामलाई निरन्तरता दिन, ब्रिटिस राजको समयमा सुरु भएको, र आफ्नो विचारधारालाई अगाडि बढाउन राजनीतिक पार्टी गठन गर्ने विचार गर्न थाले। त्यहि समयमा, श्यामाप्रसाद मुखर्जीले गैर-हिन्दु सदस्यतालाई अनुमति दिने विषयमा त्यो पार्टीसँग असहमतिका कारण आफूले नेतृत्व गरेको हिन्दु महासभा राजनीतिक दल छोडे। [११] [१२] [१३] बीजेएस पछि मुखर्जीले २१ अक्टोबर १९५१ [१४] मा दिल्लीमा आरएसएसको सहयोगमा, कांग्रेस पार्टीको "राष्ट्रवादी विकल्प" को रुपमा सुरु गरेका थिए।[१५]
१९५३ मा मुखर्जीको मृत्यु पछि, बीजेएसमा आरएसएस कार्यकर्ताहरूले क्यारियर राजनीतिज्ञहरूलाई बाहिर निकाले र यसलाई आरएसएसको राजनीतिक हात र सङ्गठनहरूको आरएसएस परिवार (सङ्घ परिवार ) को अभिन्न अङ्ग बनाए।[१६]
बीजेएसको सबैभन्दा बलियो चुनावी प्रदर्शन १९६७ लोकसभा चुनावमा आयो जसमा यसले ३५ सीटहरू जित्यो।,[१७][१८] जब कांग्रेसको बहुमत सबैभन्दा पातलो थियो।[१९]
विचारधारा
[सम्पादन गर्नुहोस्]बीजेएस नेतृत्वले पाकिस्तान र चीन विरुद्ध कडा नीतिलाई समर्थन गर्यो, र सोभियत सङ्घ र साम्यवादको विरोध गर्यो। धेरै बीजेएस नेताहरूले पनि १९६० को प्रारम्भमा गौ हत्या प्रतिबन्धको राष्ट्रव्यापी अभियानको उद्घाटन गरे।[२०]
राष्ट्रपतिहरूको कालानुक्रमिक सूची
[सम्पादन गर्नुहोस्]| # | तस्विर | Name | कार्यकाल |
|---|---|---|---|
| १ |
|
श्यामा प्रसाद मुखर्जी | १९५१–५२ |
| २ | मौलीचन्द्र शर्मा | १९५४ | |
| ३ | प्रेमनाथ डोगरा | १९५५ | |
| ४ | देबप्रसाद घोष | १९५६–५९ | |
| ५ | पीताम्बर दास | १९६० | |
| ६ | अवसरला रामाराव | १९६१ | |
| (४) | देबप्रसाद घोष | १९६२ | |
| ७ | रघुवीर | १९६३ | |
| (४) | देबप्रसाद घोष | १९६४ | |
| ८ | बच्छराज व्यास | १९६५ | |
| ९ | बलराज मधोक | १९६६ | |
| १० | दीनदयाल उपाध्याय | १९६७–६८ | |
| ११ | .jpg)
|
अटल बिहारी वाजपेयी | १९६८–७२ |
| १२ | 
|
एलके आडवाणी | १९७३–७७ |
| See भारतीय जनता पार्टीका अध्यक्षहरूको सूची | |||
आम निर्वाचनमा
[सम्पादन गर्नुहोस्]भारतीय जनसङ्घ १९५१ मा सिर्जना भएको थियो, र यसले प्रतिस्पर्धा गरेको पहिलो आम चुनाव १९५१-५२ मा भएको थियो, जसमा यसले केवल तीन लोकसभा सीटहरू जित्यो, जसमा हिन्दु महासभाले जितेको चार सीट र राम राज्य परिषद्ले जितेको तीन सीटहरू।। बङ्गालबाट श्यामाप्रसाद मुखर्जी र दुर्गाचरण बनर्जी र राजस्थानबाट उमाशंकर त्रिवेदी निर्वाचित भएका छन्। श्यामाप्रसाद मुखर्जीको नेतृत्वमा सबै समान विचारधाराका दलहरूले संसदमा ब्लक बनाए। [२१] [१७]
| वर्ष | साधारण निर्वाचन | सिट जिते | सिट परिवर्तन गर्नुहोस् | भोटको % | सन्दर्भ |
|---|---|---|---|---|---|
| सन् १९५१ | पहिलो लोकसभा | ३ | - | ३.०६ | [२१] [१८] |
| सन् १९५७ | दोस्रो लोकसभा | ४ |  </img> १
|
५.९३ | [१७] [१८] |
| सन् १९६२ | तेस्रो लोकसभा | १४ | </img> १०
|
६.४४ | [१७] [१८] |
| सन् १९६७ | चौथो लोकसभा | ३५ | </img> २१
|
९.४१ | [१७] [१८] |
| १९७१ | 5 औं लोकसभा | २२ |  </img> १३
|
७.३५ | [२२] [१८] [२३] |
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "Founding of Jan Sangh", www.bjp.org, अन्तिम पहुँच २५ जनवरी २०१९। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २५ जनवरी २०१९ मिति
- ↑ Graham, Bruce D., "The Jana Sangh as a Nationalist Rally", Hindu Nationalism and Indian Politics, Cambridge University Press, पृ: ९४।
- ↑ Thachil, Tariq (२०१४), Elite Parties, Poor Voters, Cambridge University Press, पृ: ४२।
- ↑ Kochanek, Stanley (२००७), India: Government and Politics in a Developing Nation, Cengage Learning, पृ: ३३३।
- ↑ Baxter, Craig (१९६९), The Jana Sangh: a biography of an Indian political party, University of Pennsylvania Press, पृ: १७१।
- ↑ Marty, Martin E. (१९९६), Fundamentalisms and the State, University of Chicago Press, पृ: ४१८।
- ↑ Field, John Osgood, Electoral Politics in the Indian States, Manohar Book Service, पृ: २८।
- ↑ Donald Anthony Low, सम्पादक (१९६८), Soundings in Modern South Asian History, University of California Press।
- ↑ The RSS and the BJP: A Division of Labour, पृ: २०।
- ↑ "Syama Prasad Mookerjee: Lesser-known facts about the Bharatiya Jana Sangh founder-India News, Firstpost", Firstpost, २३ जुन २०२१, अन्तिम पहुँच १४ जुलाई २०२१।
- ↑ Urmila Sharma & SK Sharma 2001, पृष्ठ 381.
- ↑ Kedar Nath Kumar 1990, पृष्ठ. 20–21.
- ↑ Islam 2006b, पृष्ठ 227.
- ↑ "Founding of Jan Sangh", www.bjp.org, अन्तिम पहुँच २५ जनवरी २०१९। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २५ जनवरी २०१९ मिति
- ↑ Sharad Gupta; Sanjiv Sinha (१८ जनवरी २०००), "Revive Jan Sangh – BJP hardlines", The Indian Express, मूलबाट १२ अक्टोबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ११ अक्टोबर २०१३।
- ↑ Kanungo, Pralaya (नोभेम्बर २००६), "Myth of the Monolith: The RSS Wrestles to Discipline Its Political Progeny", Social Scientist 34 (11/12): 51–69, जेएसटिओआर 27644183।
- ↑ १७.० १७.१ १७.२ १७.३ १७.४ Archis Mohan (९ अक्टोबर २०१४), "The roots of India's second republic", Business Standard, अन्तिम पहुँच ८ नोभेम्बर २०१४।Archis Mohan (9 October 2014).
- ↑ १८.० १८.१ १८.२ १८.३ १८.४ १८.५ Andersen & Damle 1987, पृष्ठ 165.
- ↑ "General Election of India 1967, 4th Lok Sabha", Election Commission of India, पृ: ५, मूलबाट १८ जुलाई २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १३ जनवरी २०१०।
- ↑ "Anti-cow slaughter mob storms Parliament | From the Archives (dated 8 November 1966)", The Hindu (en-INमा), ८ नोभेम्बर २०१६, आइएसएसएन 0971-751X, अन्तिम पहुँच २६ जनवरी २०२०, "Thousands of rupees worth of damage to buildings and vehicles, both private and public, was caused by the mob which, in a violent and vociferous way, was demonstrating for the imposition of a ban on cow slaughter by Government. The parties who organised the demonstration, the number of participants in which was estimated between 3 lakhs and 7 lakhs, were the Jan Sangh, the Hindu Mahasabha, the Arya Samaj and the Sanatan Dharma Sabha"
- ↑ २१.० २१.१ Nag 2014, chapter 1.
- ↑ Nag 2014, chapter 4.
- ↑ "Members : Lok Sabha", loksabhaph.nic.in, Parliament of India, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०२२।
थप पढाइ
[सम्पादन गर्नुहोस्]- The Jana Sangh – A Biography of an Indian Political Party, डिओआई:Craig Baxter
|doi=मान जाँच (सहायता)। - Hindu Nationalism and Indian Politics: The Origins and Development of the Bharatiya Jana Sangh।
- The Hindu Nationalist Movement and Indian Politics, डिओआई:Christophe Jaffrelot
|doi=मान जाँच (सहायता)।