वि.सं २०६१ सालको शाही कदम
२०६१ सालको शाही घोषणा | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
माओवादी जनयुद्धको भाग | |||||||
| |||||||
योद्धा | |||||||
नेपाल अधिराज्य | नेपालको संसद | ||||||
सेनापतिहरू | |||||||
ज्ञानेन्द्र | शेरबहादुर देउवा |
२०६१ साल माघ १९ गते नेपालका राजा ज्ञानेन्द्रले नेपाली काङ्ग्रेसलाई सत्ताच्युत गरेपछि नेपालमा राजाकै नेतृत्वमा 'सैन्य शासन' सुरु भएको थियो।[१] मन्त्रिपरिषद् विघटन गरि आफ्नै अध्यक्षतामा मन्त्रिपरिषद् गठन गरेका थिए।[२] नेपालको जनआन्दोलन २०६३पछि राजाले पूर्णरूपमा सत्ता त्याग्न सहमत भएपछि वि.सं २०६३ मा संसद् पुनःस्थापना भएको थियो। भारत, संयुक्त अधिराज्य र संयुक्त राज्य अमेरिकाले यस कदमको निन्दा गरेका थिए।[३]
पृष्ठभूमि
[सम्पादन गर्नुहोस्]वि.सं २०१७ पुस १ गते राजा महेन्द्रको नेतृत्वमा भएको नेपाल 'कू' पछि वि.सं २०४६ मा राजा वीरेन्द्रको शासनकालमा संवैधानिक राजतन्त्र नबनेसम्म नेपाल सरकार निरङ्कुश राजतन्त्रको रूपमा शासन गर्दै आएको थियो।[४] राजा वीरेन्द्र, रानी ऐश्वर्य र युवराज दीपेन्द्रसहित राजपरिवारका १० सदस्यहरूको हत्या भएपछि राजा ज्ञानेन्द्र सत्तामा आएका थिए।[४] राजा ज्ञानेन्द्रले यसअघि वि.सं २०५८ देखि तीन वटा सरकारलाई बर्खास्त गरेका थिए।[५] माओवादीले नेतृत्व गरेको नेपाली गृहयुद्ध जारी थियो र ११,००० भन्दा बढी मानिसहरूको मृत्यु भइसकेको थियो। नेपालमा वि.सं २०५८ देखि संसद् विघटन गरिएको थियो[६] जसका कारण ज्ञानेन्द्रको लोकप्रियता खस्केको थियो।[४]
प्रतिनिधि सभा पुनर्स्थापना
[सम्पादन गर्नुहोस्]२०६१ माघ १९ मा राजा ज्ञानेन्द्रले सङ्कटकाल घोषणा गर्दै र नेपालको संसद विघटन गरेका थिए।[६][७][८] संसदका सदस्यहरूलाई नजरबन्दमा राखिएको थियो, प्रमुख संवैधानिक अधिकारहरू निलम्बित गरिएको थियो र सैन्य शासन अन्तर्गत पूर्ण बन्देज लागू गरिएको थियो र सञ्चार कटौती गरिएको थियो।[५][९]
भारत, संयुक्त अधिराज्य र संयुक्त राज्य अमेरिकाले यस कदमको निन्दा गरेका थिए। राजाको शासन एक वर्ष भन्दा बढी समयसम्म चलेको थियो। २०६३ वैशाख ११ मा, राजाले पूर्ण शक्ति त्याग्न र लोकतन्त्र आन्दोलन पछि विघटित प्रतिनिधि सभालाई पुनर्स्थापित गर्न सहमत भएका थिए।[१०][११]
यो पनि हेर्नुहोस्
[सम्पादन गर्नुहोस्]सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "२०६१ माघ १९ को त्यो शाही घोषणा (पूर्णपाठसहित)", रातोपाटी (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २२ साउन २०८१।
- ↑ "आज माघ १९ : व्यवस्था फेरियो, अवस्था फेरिएन"। अनलाइन खबर (नेपाली) भाषा)। सङ्ग्रह मिति १४ मार्च २०२२।
- ↑ "माघ १९ अर्थात् राजा ज्ञानेन्द्रले ‘कू’ गरेको दिन", देश सञ्चार (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २२ साउन २०८१।
- ↑ ४.० ४.१ ४.२ "Unrest as Nepal crowns new king", the Guardian (अङ्ग्रेजीमा), २००१-०६-०४, मूलबाट २२ जनवरी २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२२-०१-२२।
- ↑ ५.० ५.१ "Nepal's Royal Coup: Making a Bad Situation Worse", Crisis Group (अङ्ग्रेजीमा), ९ फेब्रुअरी २००५, मूलबाट १३ जुलाई २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ अप्रिल २०२१।
- ↑ ६.० ६.१ Ramesh, Randeep (२ फेब्रुअरी २००५), "King of Nepal seizes power", The Guardian (अङ्ग्रेजीमा), मूलबाट १५ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ अप्रिल २०२१।
- ↑ "The Coup in Nepal", The New York Times (अङ्ग्रेजीमा), १९ फेब्रुअरी २००५, आइएसएसएन 0362-4331, मूलबाट १५ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ अप्रिल २०२१।
- ↑ "Nepal's king declares emergency" (अङ्ग्रेजीमा), २००५-०२-०१, मूलबाट ३० मे २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२१-०४-१५।
- ↑ "Nepal: Time for King to Relinquish Power", Human Rights Watch, १ जनवरी २००६, मूलबाट २२ जनवरी २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ अप्रिल २०२१।
- ↑ Sengupta, Somini (२५ अप्रिल २००६), "In a Retreat, Nepal's King Says He Will Reinstate Parliament", The New York Times, मूलबाट १८ सेप्टेम्बर २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २२ फेब्रुअरी २०१७।
- ↑ "Full text: King Gyanendra's speech", BBC, २४ अप्रिल २००६, मूलबाट २२ डिसेम्बर २००६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २९ अक्टोबर २०१२।