स्वेज नहर

स्वेज नहर
पृथ्वी कक्ष देखि स्वेज नहर
वास्तविक धनी	स्वेज नहर कम्पनी
निर्माण थालनी	२५ अप्रिल १८५९
निर्माण सम्पन्न	नोबेम्बर १८६९
ऋण पुन	यो अझै अवस्थित रहेको छ
ताल्चा	०
अवस्था	खुल्ला
नेविगेशन अधिकार	स्वेज नहर प्राधिकरण

स्वेज नहर (अरबी: قناة السويس Qanāt al-Sūwais) इजिप्टमा अवस्थित भुमध्य सागर र लाल सागरलाई जोड्ने मानव निर्मित जहाजी नहर हो । यसले भूमध्य सागर र रातो सागरलाई जोड्छ र अफ्रिका र एसियालाई छुट्ट्याउछ । १९३.३० किमी (१२०.११ माइल) lलामो यस नहर युरोप र एसिया बीचाको एक व्यस्त व्यापारिक मार्ग हो ।

फ्रेन्च कम्पनीले सन् १८५९बाट बनाउन थालेको यो नहर सन् १८६९बाट प्रयोगमा आउन थालेको हो। यो नहर  भू–मध्य सागरको जलमार्ग र संसारकै सबैभन्दा ठूलो व्यापारिक रुट भयो। सन् १८५८ मा, फार्डनांड डे लेसेप्स (Ferdinand de Lesseps , जसले पछी पानामा नहर निर्माणको पनि प्रयास गरेका थिए) ले नहर बनाउने उद्देश्यले "स्वेज क्यानल कम्पनी" को स्थापना गरे। १८६९ नोबेम्बर १७ मा नहर औपचारिक रुपमा संचालनमा आएको थियो।

नहर मिश्र सरकारको सम्पत्ति थियो, तर युरोपेली शेयरधारकहरू, प्रायः ब्रिटिश र फ्रान्सेली, सहुलियत कम्पनीको स्वामित्वमा थियो जसले जुलाई १९५६ सम्म यसलाई सञ्चालन गर्यो, तत्पश्चात् राष्ट्रपति गमाल अब्देल नासरले यसलाई राष्ट्रियकरण गरे—यसै घटनाले अक्टोबर–नोभेम्बर १९५६ को सुएज संकटको सुरुवात गर्यो। नहरको सञ्चालन र मर्मत राज्यको स्वामित्वमा रहेको सुएज नहर प्राधिकरण (एससीए) द्वारा गरिन्छ। कन्स्टान्टिनोपलको सम्मेलन अन्तर्गत, यो "युद्धको समयमा जस्तै शान्तिको समयमा, व्यापार वा युद्धको हरेक जहाजले, कुनै पनि झण्डाको भेदभाव बिना प्रयोग गर्न सकिन्छ। तैपनि, नहरले नौसेनाको सर्टकट र चोक पोइन्टको रूपमा महत्त्वपूर्ण सैन्य रणनीतिक भूमिका खेलेको छ।  भूमध्य सागर र लाल सागर (मिस्र र इजरायल) दुवैमा तटरेखा र आधारहरू भएका नौसेनाहरू सुएज नहरमा विशेष चासो राख्छन्।  इजिप्टले ५ जुन १९६७ मा छ दिनको युद्धको सुरुमा सुएज नहर बन्द गरेपछि, नहर ठीक आठ वर्षसम्म बन्द रह्यो, जुन ५ जुन १९७५ मा पुनः खोलियो।

इतिहास

स्वेज संकट

नासरले नहरको राष्ट्रियकरणको घोषणा गरे (युनिभर्सल न्यूजरेल, ३० जुलाई १९५६) ।

पोर्ट साईद, भूमध्यसागरबाट सुएज नहरको प्रवेशद्वारमा.

२६ जुलाई १९५६ मा अलेक्जेद्रिया मा सबोधन गर्दै नासेरले इजिप्टको सेनालाई स्वेज नहर नियन्त्रण गर्न र नहरको राष्ट्रियकरण कार्वान्ययन गर्न आदेश दिए। उनले राष्ट्रियकरण कानुन प्रकाशित भएको, स्वेज नहरको सबै सम्पत्ति रोक्का भएको, र सबै शेयरधनीहरूलाई पेरिस स्टक एक्सचेन्जको अन्तिम मूल्य अनुसार को पैसा चुक्ता गरिने घोषणा गरे। त्यहि दिन, इजिप्टले इजरायली जहाजहरूलाई बन्द गरियो ।

सन १९५६मा पहिले इजराइल तथा पछि ब्रिटेन र फ्रान्सद्वारा मिस्र माथि गरिएको आक्रमणलाई स्वेज संकट (Suez Crisis) भनिन्छ। यो आक्रमण स्वेज नहर माथि पश्चिमी देशको नियन्त्रण पुनः स्थापित गर्न तथा मिस्रको राष्ट्रपति गमाल अब्देल नासेरलाई सत्ताबाट हटाउने उद्देश्यले गरिएको थियो। युद्ध शुरू भए पछि संयुक्त राज्य अमेरिका, सोभियत सङ्घ र राष्ट्र संघले यसमा राजनयिक हस्तक्षेप गरे र आक्रमणकारी देश पछि हट्नको लागि बाध्य भए।

यो पनि हेर्नुहोस्

• पानामा नहर

बाहिरी लिङ्कहरू

• The suez canal official government website
• Darius the Great's Suez Inscriptions वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१०-०३-२७ मिति
• Constantinople Convention of the Suez Canal, १८८८ वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१०-०९-१५ मिति
• Encyclopedia of the Orient: Suez Canal वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१८-०९-२५ मिति
• Entrance of the Suez Canal – १८८२
• Plan of the Suez Canal – १८८२ वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०११-०६-१० मिति
• Suez Canal Container Terminal at Port Said
• Suez Canal Photos
• Opening of the Suez Canal, १८६९ वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००८-०९-०५ मिति
• Bibliography on Water Resources and International Law Peace Palace Library
• Suez Canal article on Howstuffworks वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१०-०१-१६ मिति