उपेन्द्रवज्रा छन्द

यो छन्दमा एघार अक्षर, ‘ज त ज’ गण र दुई गुरू हुन्छन्।

संस्कृत: ज त जा गगौ सा:

नेपाली: ज त जा गुगो

उपेन्द्रवज्रा छन्दमा प्रयोग भएका गण र तिनीहरूको मात्रा। यसमा S को अभिप्राय दीर्घ अक्षर र । को अभिप्राय ह्रस्व अक्षर हुन्छ । यहाँ S र । गरेर ११ वटा अक्षर छन् जसमा ह्रस्व र दीर्घको क्रममा तल प्रस्टसँग बुझाउने प्रयास गरिएको छ ।

गण--	ज	त	ज	गु	गु
मात्रा--	।s।	ss।	।s।	s	s

उदाहरण (विराम ५.६) (पहिलो ५मा विराम र, दोस्रो ६मा विराम)

कलङ्कले पूर्ण विपन्नताले, महाकलङ्की अविधानताले।

सबैजनाको असमन्वयैले, थियो अँध्यारो जगतै त्यसैले।।८।।

...........................

एक रुबाइगत मुक्तकिलो रचना थप उदाहरणका लागि यहाँ प्रस्तुत छ ।  

अहो कसो प्यार न यार भन्छौ,

छ एकतामा जग-सार भन्छौ,

सगोलको माल निजी गराई

अझै छ उम्दा परिवार भन्छौ !

     - नारायण नेपाल