मन्दाक्रान्ता छन्द

मन्दाक्रान्ता छन्दमा १७वटा अक्षर् र ५वटा गण हुन्छन। येसमा एक १.मगण १.भगण १.नगण २.तगण २.गुरु हुन्छन।

मान्दाक्रान्ता छन्दमा प्रयोग भएका गण र तिनीहरूको मात्रा येस प्रकार रहेको छ। यसमा S को अभिप्राय दीर्घ अक्षर र । अभिप्राय को ह्रस्व अक्षर हुन्छ यहाँ S र । गरेर १७ वटा अक्षर छन जसमा ह्रस्व र दीर्घको क्रममा तल प्रस्टसँग बुझाउने प्रयास गरिएको छ ।

गण--	म	भ	न	त	त	ग	ग
मात्रा--	sss	s॥	॥।	ss।	ss।	s	s

• यो नेपाली जनमानसमा बसेको शास्त्रीय समपाद छन्द हो। यसका पनि चारै पाउ समान हुन्छन्।
• यो छन्दका हरेक पाउमा सत्र अक्षर हुन्छन्। चौथो , दशौँ र सत्रौँ अक्षरमा विश्राम हुन्छन्।

यस छन्दमा

मगण SSS

भगण SII

नगण III

तगण SSI

तगण SSI

अन्त्यमा दुईटा गुरू SS

यसको लय यसरी तयार हुन्छः

नानानाना SSSS = ४

नननननना IIIIIS = ६

नाननानाननाना SISSISS = ७

उदाहरणः

मेरा प्यारा सखि विपिनका वल्लरी वृक्षसारा।

जो जो बढ्थ्यौ मसँग सुखमा जिन्दगीका सहारा।

बाँडी मेरा सुखदुःख भरी भाव , सम्झे मलाई।

तिम्रो प्यारो दिलसँग रुँदै लिन्छु ऐले विदाई।।

— लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा, शाकुन्तल