चट्टोग्राम

चट्टोग्राम চট্টগ্রাম
महानगर
चट्टोग्रामका धरोहरहरू
उपनाम(हरू):  बङ्गलादेशको द्वार, बङ्गलादेशको आर्थिक राजधानी
देश	बङ्गलादेश
विभाग	चट्टोग्राम विभाग
जिल्ला	चट्टोग्राम जिल्ला
स्थापना	१३४०
सहर सूचीकृत	१८६३
सरकार
• प्रकार	मेयर परिषद
• अङ्ग	चट्टोग्राम सहर निगम
• सहर मेयर	मञ्जुर आलम
क्षेत्रफल
• महानगर	१६८.०७ किमी२ (६४.८९ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (२०११)
• महानगर	६५०००००
• महानगर	४००९४२३
• मूलबासी नाम	चट्टोग्राम्गीयन
समय क्षेत्र	युटिसी+६ (बङ्गलादेशी प्रमाणिक समय)
हुलाक कोड	४०००
फोन कोड	३१
वेबसाइट	चट्टोग्राम सहर निगम

चट्टोग्राम बङ्गलादेशको एउटा प्रमुख बन्दरगाह र दोश्रो सबैभन्दा ठुलो सहर हो । चट्टोग्राम एउटा गहिरो पानीको प्राकृतिक बन्दरगाह हो । बङ्गालको खाडीको पूर्वी तट र कर्णफुली नदीको मुहानमै स्थित यो सहर देशको दक्षिणी क्षेत्रमा पर्दछ । सन् २०११ मा यसको अनुमानित जनसङ्ख्या ६५ लाखभन्दा बढी रहेको थियो । दक्षिण एसियामा यो वाणिज्य, उद्योग र पानीजहाजको एउटा प्रमुख केन्द्र हो । यो संसारकै सबैभन्दा तीव्र गतिले विकसित भइहेको महानगरहरू मध्ये एक हो ।

परापूर्वकाल देखिनै चट्टोग्रामको यस प्राचिन प्राकृतिक बन्दरगाहले बङ्गाल र बंगालको खाडीको प्रमुख व्यापारिक केन्द्रको लागि एउटा प्रवेशद्वारको रूपमा कार्य गरेको छ । यस बन्दरगाहले मध्य पूर्व, दक्षिण पूर्व एसिया, युरोप र चीनको व्यापारीहरूलाई आकर्षित गरेको छ । अरब अन्वेषक इब्न-बतुता, भेनिसको व्यापारी निकोलो डे' कोन्टी र चीनी एडमिरल झेङ ही समेत कयौँ ऐतिहासिक यात्री यस बन्दरगाह भएर आवत जावत गरेका छन् । १६औँ शताब्दिमा पोर्चुगाली साम्राज्यमा यसलाई पोर्टो ग्रान्डे डी बेङ्गालाको नामले चिनिन्थ्यो । ब्रिटिश इस्ट इन्डिया कम्पनीले बङ्गालको अन्तिम स्वतन्त्र नवाबलाई युद्धमा हराएपछि सन् १७६० मा यस बन्दरगाहमा आफ्नो नियन्त्रण लिएको थियो । १९औँ शताब्दीमा ब्रिटिश राजको अनुसार, आधुनिक चट्टोग्राम बन्दरगाहको विकासको लागि असम-बङ्गाल रेलवेको निर्माण गरियो । दोश्रो विश्व युद्धमा बर्मा अभियानको समयमा यो मित्र राष्ट्रको सेनाको लागि एउटा महत्त्वपूर्ण आधार बन्न पुग्यो । सन् १९४७ मा बेलायती भारतको विभाजन पछी, चट्टोग्राम पूर्वी पाकिस्तानको क्षेत्र बन्न पुग्यो। सन् १९७१ मा बङ्गलादेश मुक्ति युद्धको सुरुवातमा बङ्गलादेशको स्वतन्त्रताको घोषणा चट्टोग्रामबाटै गरिएको थियो।