ठेकुवा

ठेकुवा

वैकल्पिक नामहरू	खजुरिया टिकारी ठेकुआ
प्रकार	खजुरी
परिकार	खाजा
उत्पत्ति स्थान	नेपाल तथा भारत
क्षेत्र वा राज्य	भारत (उत्तर प्रदेश, झारखण्ड, बिहार), नेपाल (मधेश, लुम्बिनी)
मुख्य सामग्रीहरू	गहुँको पीठो चिनी वा शख्खर को चास्नी घिउ सुकुमेल नरिवल अन्य सुकेका फलहरू
पाकपुस्तक: ठेकुवा   तस्वीर: ठेकुवा

ठेकुवा (जसलाई खजुरिया वा टिकरी पनि भनिन्छ) दक्षिणी नेपाल तथा उत्तरी भारतमा बनाइने एक प्रकारको सुख्खा मिठाई हो। यो नेपालको तराई क्षेत्र तथा भारतको बिहार, झारखण्ड र उत्तर प्रदेश राज्यमा धेरै लोकप्रिय छ। यी ठाउँहरूमा ठेकुवा, शताब्दीयौंदेखि एउटा मीठो खाजाको रूपमा प्रयोग हुँदै आएको छ।

ठेकुवा छठ पूजाको समयमा देवतालाई चढाइने पूजनीय प्रसाद हो।

तयारी विधि

ठेकुवाका मुख्य सामग्रीहरू गहुँको पीठो, चास्नी (पग्लिएको चिनी) र घिउ हुन्। शख्खर कहिलेकाहीँ चिनीको विकल्पको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यी चार मुख्य सामग्रीहरू प्रयोग गरेर मिश्रण तयार गरिन्छ र स्वाद बढाउन सुकुमेल वा अन्य मसलाहरू पनि थप्न सकिन्छ।

पिठोको मिश्रणको सा-सानो टुक्रा बनाएर गोलो आकार मा बेलिन्छ र एउटा विशेष साँचोको सहायता ले ठेकुवामा बुट्टा बनिइन्छ। त्यसपछि ठेकुवालाई तातो घिउ वा तेलामा तारिन्छ। ठेकुवाको रङ रातोमा परिणत भएपछि त्यसलाई तेलबाट निकालिन्छ। ठेकुवा सेलाएपछि कडा हुन्छ र खानको लागि तयार हुन्छ।  

यसलाई कुनै संरक्षकको आवश्यकता पर्दैन र यसलाई हावा नछिर्ने भाँंडोमा धेरै दिनसम्म सुरक्षित राख्न सकिन्छ।

छठ पर्वको पवित्रता कायम राख्नको लागि प्रसादको ठेकुवाको तयारी सामान्यतया पूजा कोठामा गरिन्छ।

कीर्तिमान

बिहारको दरभङ्गाका १६ जनाको समूहले लिम्का बुक अफ रेकर्ड्समा कीर्तिमान राख्न सन् २०१९ मा ९१ केजीको ठेकुवा तयार पारेका थिए।