डेनी डेन्जोङ्पा

डेनी डेन्जोङ्पा
सन् २०१० मा डेनी डेन्जोङ्पा
जन्म	छिरिङ फिन्त्सो डेन्जोङ्पा (1948-02-25) फेब्रुअरी २५, १९४८ गान्तोक, सिक्किम
वासस्थान	मुम्बई, महाराष्ट्र, भारत
पेशा	अभिनेता
कार्यकाल	१९६३ देखि हालसम्म
जीवनसाथी	गावा डेन्जोङ्पा
सन्तान	रिन्जिङ र पेम्बा

डेनी डेन्जोङ्पा (जन्म: छेरिङ फिन्ट्सो डेन्जोङ्पा २५ फेब्रुअरी १९४८) एक भारतीय अभिनेता, पार्श्व गायक, चलचित्र निर्देशक र मदिरा व्यापारी हुन्। उनको हिन्दी चलचित्रमा बिशेष योगदान रहेको छ साथै केही बंगाली, नेपाली र तमिल चलचित्रहरूमा पनि छन्। पाँच दशक लामो करियरमा, सन् १९७१ देखि २०० भन्दा बढी चलचित्रहरूमा अभिनय गरिसकेका छन्। सन् २००३ मा, डेन्जोङ्पालाई भारतको चौथो सर्वोच्च नागरिक सम्मान पद्मश्रीबाट सम्मानित गरिएको थियो।

उनले केही अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्रहरूमा पनि अभिनय गरेका छन्, जसमध्ये सबैभन्दा प्रसिद्ध "सेभेन इयर्स इन तिब्बत" हो जहाँ उनी "ब्राड पिट"सँगै देखा परेका थिए । उनका चर्चित खलनायक भूमिकाहरू धुंध , ३६ घंटे , बंदिस, जीओ और जीने दो , प्यार झुक्ता नहीँ , आंधी-तुफान , अग्निपथ , हम , क्रान्तिवीर , इन्डियन र एन्थिरनमा छन् भने उनका चर्चित सकारात्मक भूमिकाहरू चोर मचाए सोर , फकिर ,कालीचरण देवकोट , अधिकार , आग ही आग र चाइना गेट लगायतका थिए । उनको निर्देशनमा बनेको चलचित्र 'फिर वही रात' हिन्दी सिनेमाका शीर्ष पाँच उत्कृष्ट हरर(भुत) सस्पेन्स चलचित्रहरू मध्ये एक मानिन्थ्यो।

जीवन र शिक्षा

२५ फेब्रुअरी १९४८ मा सिक्किमको युक्सोममा नेपाली भाषी भूटिया परिवारमा छिरिङ फिन्त्सो डेन्जोङ्पाको रूपमा जन्मिएका उनले आफ्नो स्कूलको शिक्षा नैनीतालको बिर्ला विद्या मन्दिरबाट गरे र त्यसपछि सन् १९६४ मा दार्जिलिङको सेन्ट जोसेफ कलेजबाट कलेजको शिक्षा तह पूरा गरे । डेन्जोङ्पाको घोडा चढ्ने रहर सानै उमेरदेखि सुरु भएको थियो, किनकि उनको परिवार घोडा प्रजननमा संलग्न थियो। उनी एक चित्रकार, लेखक र मूर्तिकार पनि हुन्।

उनलाई भारतीय सेनामा भर्ती हुने महत्वाकांक्षा थियो र पश्चिम बंगालबाट सर्वश्रेष्ठ क्याडेट पुरस्कार जिते र गणतन्त्र दिवस परेडमा भाग लिए। द टाइम्स अफ इन्डिया पत्रिकालाई दिएको अन्तर्वार्तामा उनले भने कि उनी पुणेको सशस्त्र बल मेडिकल कलेजको लागि योग्य थिए , तर फिल्म एण्ड टेलिभिजन इन्स्टिच्युट अफ इन्डिया (FTII) पुणेमा भर्ना हुनको लागि प्रवेश फिर्ता लिए। उनले आफ्नो तत्कालीन सहपाठी जया भादुरीको सिफारिसमा आफ्नो नाम परिवर्तन गरेर सरल सुनिने "डैनी" राख्ने निर्णय गरे, किनकि उनको मूल नाम छिरिङ फिन्ट्सो डेन्जोङ्पालाई केहीलाई उच्चारण गर्न गाह्रो मानिन्थ्यो। उनका छोरा रिन्जिङ डेन्जोङ्पाले पनि एक्सन फिल्म स्क्वाडबाट अभिनयमा डेब्यू गरेका छन्।

करियर अभिनय

उनले सन् १९७१ मा बीआर इशाराको "जरूरत"बाट सुरुवात गरे (सन् १९७२ मा रिलिज भएको), जुन उनको पहिलो फिल्म थियो। उनलाई गुलजारको "मेरे अपने" (सन् १९७१) मा प्रमुख ब्रेक मिल्यो, जहाँ उनको सकारात्मक भूमिका थियो। उनले पहिलो पटक बीआर चोप्राको "धुंध" (१९७३) मा एक प्रतिद्वन्द्वीको भूमिका निभाए , जहाँ उनले एक अपाङ्ग र निराश पतिको भूमिका निभाए।

उनले दोस्रो मुख्य नायकको भूमिका निर्वाह गरे र सत्तरीको दशकमा व्यावसायिक रूपमा सफल समीक्षकहरूले प्रशंसित चलचित्रहरूमा बढी सकारात्मक भूमिका निर्वाह गरे जस्तै- चोर मचाये सोर , ३६ घंटे , फकीरा , कालीचरण , काला सोना र देवता । देवता फिल्ममा उनको अभिनय पछि , उनले धेरै महत्त्वपूर्ण लामो भूमिकाहरू पाउन थाले। उनी एकै साथ आशिक हुं बहरों का , पापी , बन्दिश , द बर्निंग ट्रेन र चुनौती जस्ता ठूला बजेट चलचित्रहरूमा नकारात्मक भूमिकामा देखिए।

सन् १९८० को दशकको सुरुवातमा, उनले फिल्म छोड्ने सोचेका थिए। उनले एक अन्तर्वार्तामा भनेका थिए, जब उनले फिल्म निर्देशन गर्ने निर्णय किन गरे भनेर सोधे, "मलाई याद छ ८० को दशकमा म आफूले गरिरहेका फिल्महरूबाट धेरै वाक्क भइसकेको थिएँ। ती दिनहरूमा हरेक खलनायक डाका हुन्थेँ र मलाई सेटहरूमा जाँदा याद छ जहाँ तिवारी नामक अभिनेता मेरो साथी थिए र मेरो गुफा लालटिन भएको गुफा थियो। भोलिपल्ट म अर्को सेटमा गएँ र मैले तिवारीलाई फेरि मेरो साथीको रूपमा देखेँ र उही लालटिन। मैले आफैलाई सोधें कि म के गर्दै थिएँ? मैले मुम्बई छोडेँ। मैले धेरै ट्रेकिङ गरें र केही वर्षसम्म फिल्महरू गरिनँ। मैले एनएन सिप्पीलाई मेरो मनमा रहेको स्क्रिप्टको बारेमा बताएँ र उनले मलाई निर्देशन गर्न भने। मैले राजेश खन्ना र मेरी तत्कालीन प्रेमिका किमसँग "फिर वही रात" बनाएँ।" उनको निर्देशनको सफलता पछि, उनलाई सन् १९८१ मा "बुलुंदी" र "हम से बडकर कौन" जस्ता फिल्महरूमा फेरि नायकको रूपमा अभिनय गर्ने प्रस्तावहरू आए , जुन सफल भयो। उनले फिल्म "बुलुंदी"मा दोहोरो भूमिका निर्वाह गरे । यद्यपि सन् १९८१ देखि सन् १९८३ सम्मका अधिकांश फिल्महरू सफल भएनन्। उनको फिल्म ' अभि तो जी ले' को असफलताबाट उनी निराश थिए, जसमा "तू लाली है सवेरीवाली" जस्ता लोकप्रिय गीतहरू थिए। त्यसैले, डैनीले सहायक भूमिकाहरू स्वीकार गर्न थाले, प्रायः आफ्नो वास्तविक उमेर भन्दा धेरै ठूलो पात्र निभाउँदै। उनले "लभ स्टोरी (सन् १९८१)" मा कुमार गौरवको ससुरा र "बक्सर (१९८४)" मा मिथुन चक्रवर्तीको बुबाको भूमिका निर्वाह गरे।

"फिर वही रात" , "जीओ और जीने दो" र "धर्म और कानुन " जस्ता फिल्महरूको सफलता पछि उनलाई हिन्दी फिल्महरूमा नकारात्मक भूमिका खेल्ने प्रस्तावहरू धेरै आउन थाले। त्यसपछि उनले सन् १९८४ देखि धेरै पटक खलनायकको भूमिका खेले। सन् १९८४ देखि सन् १९९० को दशकसम्म, डैनीलाई मुख्यतया राजेश खन्ना , धर्मेन्द्र , जितेन्द्र , मिथुन चक्रवर्ती , विनोद खन्ना , अनिल कपूर र सनी देओल जस्ता त्यस समयका सबै प्रमुख कलाकारहरूको विपरीत मुख्य नकारात्मक भूमिकामा देखाइएको थियो। उनले एक अन्तर्वार्तामा भने "यदि मैले राजेश खन्नासँग मुख्य भूमिकामा चार विशेष नकारात्मक भूमिकाहरू नगरेको भए - " फिर वही रात" , "धर्म और कानुन" , "बन्दिश" र "आशिक हूं बहरों का" , निर्देशकहरूले मलाई खलनायक भूमिकाको लागि खेलाउने थिएनन्। "अधिकार" मा मेरो सकारात्मक भूमिका थियो। उनले मेरो हृदयमा विशेष स्थान राखेका छन् किनकि उनले ८० को दशकको सुरुवातमा मेरो कठिन समयमा मलाई चिने र साथ दिए।"

बन्दिश (सन् १९८०) मा कपिल कुमार, फिर वाही रात "अशोक" को रूपमा, धर्म और कानून (सन् १९८४), एसपी "कादर", कानून क्या करेंगे ( सन् १९८४), "रघुवीर सिंह", अन्दर बाहर (सन् १९८४) , "शेरा" , उंचे लोग (सन् १९८५) " ठाकुर मान सिंह" को रूपमा उनको सबैभन्दा प्रशंसनीय नकारात्मक चरित्रहरू छन्। आंधी तुफान (सन् १९८६), "बलबीर",भगवान दादा (सन् १९८६)"गंगवा", अग्निपथ (सन् १९९०) "कांचा चिना", हम (सन् १९९१), "बख्तावर", घातक: लेथल "कात्या", क्रान्तिवीर (सन् १९९४), "चतुर सिंह", पुकार (सन् २०००) "अब्रुस" र इन्डियन "शंकर सिंघानिया" को रूपमा खेलेका छन्। उनी फिल्म सनम बेवफा , पाप की दुनिया, गुरुदेव र सन् १९४२: अ लभ स्टोरीमा प्राणको विरुद्धमा थिए । उर्दू भाषामाथि उनको प्रभुत्व सावन कुमारको सनम बेवफा र मुकुल आनन्दको खुदा गवाह जस्ता चलचित्रहरूमा काम लाग्यो ।

एक समयमा, जब उनी बढ्दो रूपमा नकारात्मक मुख्य भूमिकामा थिए, राजकुमार सन्तोषीले उनलाई "चाइना गेट"मा सकारात्मक भूमिकाको रूपमा लिए । सन् २००० को दशकको सुरुवातमा, डेन्जोङ्पाले "अशोका" र "१६ डिसेम्बर" जस्ता चलचित्रहरूमा देखा परे । उनले खेलेका केही एन्टीहिरो भूमिकाहरूमा एक बेइमान राजनीतिज्ञ, भ्रष्ट प्रहरी, देशद्रोही र कंजूस जग्गाधनी समावेश थिए। उनले केही अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्रहरूमा पनि अभिनय गरेका छन्, जसमध्ये सबैभन्दा प्रसिद्ध "सेभेन इयर्स इन तिब्बत" हो, जहाँ उनी देखा परेका थिए। उनले लहु के दो रंग , बुलुंदी , बक्सर , हमसे बडकर कौन , खुदा गवाह , १६ डिसेम्बर र चाइना गेटमा सकारात्मक भूमिका खेलेका थिए ।

सन् २००३ को सुरुवातमा डेन्जोङ्पाले फिल्मबाट विश्राम लिने निर्णय गरे किनभने उनी फरक तर बलियो भूमिकाहरू गर्न चाहन्थे, चाहे त्यो नकारात्मक चरित्र नै किन नहोस्। उनी सन् २००३ र सन् २००९ को बीचमा केवल १० वटा फिल्ममा देखा परे।

त्यसपछि उनले "एन्थिरन"मा आफ्नो भूमिकाबाट खलनायकको रूपमा बलियो पुनरागमन गरे । उनले एन्थिरनमा तमिल फिल्महरूमा डेब्यू गरे , जसमा रजनीकान्त र ऐश्वर्या राय मुख्य भूमिकामा थिए। डेन्जोङ्पाले बोहराको विरोधी भूमिका निभाए, जो एक प्रमुख वैज्ञानिक थिए जसले "चिट्टी" (रजनीकान्तले अभिनय गरेको) लाई एक दुष्ट रोबोटमा रूपान्तरण गर्छन्। त्यसपछि उनले जय हो (सन् २०१४) जस्ता ठूला बजेट फिल्महरूमा खलनायकको भूमिका निभाउन थाले, जसमा सलमान खान र ब्याङ ब्याङ (सन् २०१४) सँग ऋतिक रोशनको सह-अभिनय थियो ।

उनले सन् २०१५ को हिट फिल्म बेबीमा अक्षय कुमारसँग "फिरोज खान" को संयोजकको भूमिका निर्वाह गरेका छन् । उनले फिल्मको स्पिन-अफ प्रिक्वेल "नाम शबाना " मा "फिरोज खान" को भूमिका दोहोर्‍याएका छन् ।

गायन

उनी एक कुशल गायक हुन्, जसले भारतीय संगीतका दिग्गजहरू किशोर कुमार , लता मंगेशकर , मोहम्मद रफी र आशा भोसलेसँग गीत गाएका छन् । उनलाई पहिलो पटक सन् १९७२ मा एसडी बर्मनले फिल्म 'ये गुलिस्तान हमारा' मा गाउने मौका दिएका थिए । डेन्जोङ्पाले लता मंगेशकरसँग युगल गीत गाए।

डैनी डेन्जोङ्पाले एसडी बर्मनको बारेमा उद्धृत गरेका छन्, "फिल्ममा पार्श्व गायक बन्ने मेरो सपना 'ये गुलिस्तान हमारा' (सन् १९७२) मा 'मेरा नाम आओ' गीतबाट आएको थियो। उहाँ जस्तो उस्ताद हुनुहुन्थ्यो, एसडी बर्मनले मेरो गायन क्षमतालाई पहिचान गर्नुभयो र मलाई लता मंगेशकरसँग मेरो पहिलो युगल गीत गाउन लगाउने साहसिक प्रयोग गर्नुभयो। उहाँले मलाई हाँस्य प्रभाव उत्पादन गर्न तर गाउँदै गर्दा धुन कायम राख्न सल्लाह दिनुभयो। गीत एकदमै हिट भयो।" यो कुरा ८ जनवरी २०१२ मा 'द हिन्दू' मा रंजन दास गुप्तालाई भनिएको थियो।

उनले नेपाली गीतहरू रिलिज गरेका छन् र नेपाली चलचित्रहरूका लागि पनि गीत गाएका छन् । सन् १९७० को दशकमा रेकर्ड गरिएका तर अझै पनि लोकप्रिय उनका दुई सबैभन्दा प्रसिद्ध गीतहरू "चिसो चिसो हवामा" र "मनको कुरा लाइ बाँधी नराख..." हुन्।

उनले काला सोनामा आशा भोसलेसँग युगल गीत "सुनो सुनो कसम से" गाए र मोहम्मद रफी , आशा भोसलेसँग "मुझे दोस्तो तुम गले लगा लो" गाए र सन् १९७८ मा नये दौडको फिल्ममा किशोर कुमारसँगको युगल गीत "बोतल खाली हुने तो दो" गाए जुन सबै आरडी बर्मनले रचना गरेका थिए ।

"हिउँ भन्दा चिसो, आगो भन्दा तातो...", "नाच न होई मैच्याङ् हो नाच न",  "झिम्काई देउ परेली मनमा बज्छ मीठो मुरली...", "रातको रानी फुले झैं साँझमा", "पानी है पर्यो झ्याउरे" आदि उनका केही हिट नेपाली गीतहरू हुन्। उनले सन् १९७५- सन् १९९० को अवधिमा विशेष गरी नेपाल र भारतका केही भागहरू जस्तै दार्जिलिङ , सिक्किम र आसाममा गायकको रूपमा लोकप्रियता प्राप्त गरे ।

उनले सन् १९७६ मा आशा भोसलेसँग "आगे आगे तोपैको गोला पछि पछी मेसिनगन बरर" नामक नेपाली युगल गीत गाएका थिए। यो गीत डैनीले राजेश खन्नालाई देखाएका थिए जसलाई यो गीत असाध्यै मन पर्यो। त्यसपछि राजेश खन्नाले आरडी बर्मनलाई सन् १९८१ को फिल्म "फिर वही रात"को "संग मेरे निकल द साजन" गीत रचना गर्न अनुरोध गरे, जुन डैनीले आफैं निर्देशन गरेका थिए,डैनीले गाएको नेपाली लोकगीतको धुनबाट प्रेरित भएर - "आगे आगे तिपैको गोला"। आरडी बर्मनले श्लोकहरूको अन्तराल र धुन परिवर्तन गरे तर सुरुमा धुन कायम राखे।

डेन्जोङ्पाले नेपाली फिल्म साइनोमा लेखन र अभिनय गरेका थिए। उनका भतिजा "उगेन छोपेल"ले यसलाई निर्देशन गरेका थिए। उनले यसको शीर्षक गीत उदित नारायणकी श्रीमती दीपा नारायणसँग युगल गीत गाएका छन् । पछि, यो फिल्म हिन्दीमा बन्धु (सन् १९९२) को रूपमा छोपेल आफैंले बनाएका थिए र डेन्जोङ्पाले दूरदर्शनको लागि भारतीय टेलिभिजन श्रृंखला अजनबीको रूपमा ढीला रूपान्तरण गरेका थिए।

व्यापार

ड्यानी डेन्जोङ्पाले १९८७ मा सिक्किममा युक्सम ब्रुअरीज सुरु गरे । कम्पनीले छिट्टै उत्तरपूर्वी भारतको नम्बर एक ब्रुअरी बन्न प्रगति गर्‍यो।

पुरस्कार

नागरिक पुरस्कार २००३ - पद्मश्री - भारत सरकारबाट भारतको चौथो सर्वोच्च नागरिक सम्मान ।