तेलगु जाति

तेलगु जाति

तेलगु वारु తెలుగు వారు
तेलगु थाल्ली, तेलगु भाषाको अवतार
जम्मा जनसङ्ख्या
९५.७ करोड
उल्लेखीय जनसङ्ख्या भएका क्षेत्रहरू
आन्ध्र प्रदेश तेलङ्गाना यानम
भारत	८१,१२७,७४० (२०११)
भाषाहरू
तेलगु भाषा
धर्महरू
अधिकांश: हिन्दु धर्म अल्पसङ्ख्यक: इसाई धर्म, इस्लाम, बौद्ध धर्म

तेलगु मानिसहरू, जसलाई आन्ध्र पनि भनिन्छ, एक जातीय-भाषिक समूह हो जसले तेलगु भाषा बोल्दछ र भारतीय राज्यहरू आन्ध्र प्रदेश, तेलङ्गाना र पुदुच्चेरीको यनम जिल्लाका मूल निवासी हुन्। यिनीहरू चार प्रमुख द्रविड समूहहरूमध्ये सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएका छन्। तेलगु भारतको चौथो सबैभन्दा बढी बोलिने भाषा हो र विश्वमा १४औँ सबैभन्दा बढी बोलिने मातृभाषा हो। भारतीय राज्य कर्नाटक, तमिलनाडु, ओडिशा, महाराष्ट्रमा पनि ठुलो सङ्ख्यामा तेलगुहरू बस्छन्।

इतिहास

आन्ध्र महाकाव्य महाभारतमा उल्लेखित एक राज्य थियो। यो एक दक्षिणी राज्य थियो, जसलाई हाल भारतको आन्ध्र प्रदेश राज्यको रूपमा चिनिन्छ जहाँबाट यसको नाम करण गरिएको थियो। वायु र मत्स्य पुराणमा पनि आन्ध्र समुदायको उल्लेख गरिएको छ। महाभारतमा सात्यकीको पैदल सेना आन्ध्रा नामक एक जनजातिद्वारा रचिएको थियो, जो उनीहरूको लामो कपाल, अग्लो कद, मीठो भाषा र शक्तिशाली शक्तिको लागि चिनिन्छ। तिनीहरू गोदावरी नदीको किनारमा बस्थे। आन्ध्र र कलिङ्गले महाभारत युद्धको समयमा कौरवहरूलाई समर्थन गरेका थिए। सहदेवले राजसूय यज्ञ गर्ने क्रममा पाण्ड्य, आन्ध्र, कलिङ्ग, द्रविड, ओद्रा र चेर राज्यलाई परास्त गरेका थिए। आन्ध्रका बौद्ध सन्दर्भहरू पनि पाइन्छन्।

आन्ध्रको उल्लेख ऐतरेय ब्राह्मण जस्ता संस्कृत स्रोतहरूमा गरिएको थियो। ऋग्वेदका ऐतरेय ब्राह्मणका अनुसार आन्ध्रहरू यमुना नदीको किनारबाट उत्तर भारत छोडेर दक्षिण भारतमा बसाइँ सरेका थिए। महाभारत र बौद्ध जातक कथाहरूमा पनि यिनीहरूको उल्लेख गरिएको थियो। ईपूर्व छैटौँ शताब्दीमा अस्माका सोह्र महाजनपदहरूमध्ये एक थिइन्।

संस्कृति

भाषा

तेलगु एक दक्षिण-मध्य द्रविड भाषा हो जुन मुख्य तया आन्ध्र प्रदेश र तेलङ्गाना राज्यहरूमा बोलिने गरिन्छ, जहाँ यो आधिकारिक भाषा पनि हो। तेलगु शब्दहरू भएको सबैभन्दा पुरानो शिलालेख ४०० ईसापूर्वको गुन्टुर जिल्लाको भट्टीप्रोलुमा फेला परेको छ। पश्चिम गोदावरी जिल्लाको कान्तामानेनीवारिगुडेम, गुन्टुपल्ली र कृष्णा जिल्लाको गुम्मादिदुरु र घण्टाशालामा अधिक परिष्कृत भाषाका अन्य प्रारम्भिक शिलालेखहरू फेला परेका थिए। तेलगु भाषामा लेखिएको सबैभन्दा पुरानो शिलालेख इस्वी संवत् ५७५ मा कडप्पा जिल्लाको कलामल्ला गाउँमा फेला परेको थियो।

साहित्य

तेलगु मा एक हजार वर्ष भन्दा बढी को एक अटूट र विविध साहित्यिक परम्परा छ। सबैभन्दा पुरानो तेलगु साहित्य ११औँ शताब्दीको नान्नायाको आन्ध्र महाभारतमसँग सम्बन्धित छ। विजयनगरका राजा-कवि कृष्णदेवरायको संरक्षणमा यस भाषाले स्वर्णयुगको अनुभव गरेको थियो।