पुष्पक विमान

पुष्पक विमान

मिथक	रामायण
समूह	प्राचीन हिन्दू पौराणिक वाहन
उपसमूह	आकाशीय वाहन
राष्ट्र	श्रीलङ्का, भारत
क्षेत्र	भारतीय उपमहाद्वीप

पुष्पक विमान हिन्दू पौराणिक महाकाव्य रामायणमा वर्णित वायुयान थियो। यसमा लंकाका राजा रावण सव्सर हुने गर्थे । यसै विमानको उल्लेख सीता हरण प्रकरणमा पनि पाइन्छ। रामायण अनुसार राम-रावण युद्ध पपश्चात श्रीराम, सीता, लक्ष्मण तथा लंकाको नव राजा विभीषण तथा अन्य धेरै मानिस सहित लंकाबाट अयोध्या आएका थिए। यो विमान मूलतः धनका देवता, कुबेरको थियो, तर रावणले यो विमान आफो भाइ कुबेरसँग बलपूर्वक उसकी नगरी सुवर्णमण्डित लंकापुरी तथा पुष्पक विमान खोसेको थियो। अन्य ग्रन्थमा उल्लेख भए अनुसार पुष्पक विमानको प्रारुप एवं निर्माण विधि अंगिरा ऋषि द्वारा एवं यसको निर्माण एवं साज-सज्जा देव-शिल्पी विश्वकर्मा द्वारा भएको थियो। भारतीय प्राचीन हिन्दू ग्रन्थमा लगभग दस हजार वर्ष पूर्व विमान एवं युद्धमा तथा विमानको प्रयोग का विस्तृत वर्णन दिइएको छ। यसमा अधिकांश रावण्को पुष्पक विमानको उल्लेख गरिएको छ। यस बाहेक अन्य सैनिक क्षमताको विमानहरु, त्यसको प्रयोग, विमानको आपसमा भिडन्त, अदृश्य हुनु र पिछा गर्नु, यस्ता उल्लेख पाईन्छ। यहां प्राचीन विमानको मुख्यतः दुई श्रेणि बताइएको छ- प्रथम मानव निर्मित विमान, जुन आधुनिक विमानको जस्तै पङ्खाको सहायताले उडान भर्थे, एवं द्वितीय आश्चर्यजनक विमान, जुन मानवद्वारा निर्मित थिएनन् तर यसको आकार प्रकार आधुनिक वायु यान को अनुरुप हुने गर्थ्यो।

विशेष गुण

यो विमान मनको गतिमा उड्ने गर्थ्यो भन्ने किंवदन्ती रहेको छ।

ग्रन्थहरूमा उल्लेख

मोढेरा स्थित सूर्य मन्दिरको स्तम्भमा रावणद्वारा पुष्पक विमानमा सीता हरणको दृश्य