भाषा संरक्षण

संस्कृत, भारत, नेपाल र अन्य विभिन्न देशहरूमा अध्ययन गरिएको भाषा

भाषा संरक्षण भनेको लोपोन्मुख वा मृत भाषाहरूको संरक्षण हो। भाषाको मृत्युसँगै, भाषाविज्ञान, मानवविज्ञान, प्रागैतिहासिक र मनोविज्ञानको अध्ययनले विविधता गुमाउँछ। जसरी ऐतिहासिक संरक्षणको सहयोगमा इतिहासलाई स्मरण गरिन्छ, भाषा संरक्षणले त्यस्ता क्षेत्रहरूमा भविष्यको अध्ययनको लागि मृत वा मृत भाषाहरूलाई कायम राख्छ।

भाषा कुनै पनि समाजको महत्त्वपूर्ण भाग हो, किनभने यसले मानिसहरूलाई संवाद गर्न र व्यक्त गर्न सक्षम बनाउँछ। जब कुनै भाषाको मृत्यु हुन्छ, भावी पुस्ताले संस्कृतिको महत्त्वपूर्ण भाग गुमाउँछन् जुन यसलाई पूर्ण रूपमा बुझ्न आवश्यक छ। यसले भाषालाई सांस्कृतिक सम्पदाको कमजोर पक्ष बनाउँछ, र यसलाई संरक्षण गर्न विशेष गरी महत्त्वपूर्ण हुन्छ।

संयुक्त राष्ट्र शैक्षिक, वैज्ञानिक र सांस्कृतिक सङ्गठनको अनुसार, तिनीहरूको एटलास अफ ल्याङ्ग्वेज इन डेंजर अफ डिसपियरिङमा प्रकाशित तथ्यहरूबाट, आज विश्वभरि लगभग ७,००० भाषाहरू बोलिने अनुमान गरिएको छ, र विश्वको आधा जनसङ्ख्याले आठ सबैभन्दा बढी बोल्ने भाषाहरू बोल्छन्।

संरक्षणका विधिहरू

विद्यालय शिक्षा

भाषाहरू जोगाउने एउटा तरिका भनेको युवा पुस्ताहरूलाई उनीहरूको मातृभाषा बोल्न प्रोत्साहित गर्नु हो, उनीहरू बढ्दै जाँदा उनीहरूले आफ्ना छोराछोरीलाई पनि भाषा सिकाउनेछन्। विद्यालयहरूमा स्थानीय मातृभाषाहरू परिचयले यो प्रक्रियालाई गति दिनेछ। यद्यपि, विद्यालय प्रणालीहरूले विदेशी भाषाहरू, विशेष गरी संयुक्त राज्य अमेरिकामा समावेश गर्नमा गिरावटको अनुभव गरिरहेको छ।

आधुनिक प्रविधि

भाषा लोप हुने समस्या र भाषा संरक्षणका विषयमा सचेतना जगाउन इन्टरनेटको प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसलाई अनुवाद गर्न, क्याटलग गर्न, भण्डारण गर्न र भाषाहरूमा जानकारी र पहुँच प्रदान गर्न प्रयोग गर्न सकिन्छ। नयाँ प्रविधिहरू जस्तै पोडकास्टहरू भाषाहरूको बोली संस्करणहरू सुरक्षित गर्न प्रयोग गर्न सकिन्छ, र लिखित कागजातहरूले भाषाहरूको मूल साहित्य र भाषाविज्ञानको बारेमा जानकारी सुरक्षित गर्न सक्छ।

यो पनि हेर्नुहोस्

• भाषा नीति
• लोपोन्मुख भाषा
• भाषाविज्ञान