गुइँठा

गाईको गुँइठा द्वारा सञ्चालित स्टर्लिङ-मोटर ( फ्रान्कफर्टको प्राविधिक सङ्ग्रह होचटमा)

गुँइठा वा (सुक्खा गोबरको इन्धन) इन्धनको स्रोतको रूपमा प्रयोग गर्न सुकाइएको जनावरको मल हो। यो धेरै देशहरूमा प्रयोग गरिन्छ। सुख्खा मललाई इन्धनको स्रोतको रूपमा प्रयोग गर्नु मलमूत्रको पुनः प्रयोगको उदाहरण हो। यस प्रकारको ईन्धन प्रयोगको एक हानि वायु प्रदूषणमा वृद्धि हो ।

प्रकार

सुख्खा गोबर र ओसिलो गोबर

सामान्यतया ओसिलो गोबर भन्दा सुख्खा गोबर बढी प्रयोग गरिन्छ, किनभने यो सजिलैसँग जल्छ। सुख्खा मललाई सामान्यतया ३० प्रतिशतभन्दा कम आर्द्रताको रूपमा परिभाषित गरिन्छ।

उपला

पञ्जाबको मोगा जिल्लाको निहाल सिंह वाला गाउँमा गोबरको केकको ढिस्कोपन्जाब

पशुपालन उप-उत्पादनहरूबाट बनेको उपला परम्परागत रूपमा भारत चुल्हा भनिने घरेलु भट्टीमा खाना पकाउन इन्धनको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। तिनीहरू गाउँका महिलाहरूद्वारा हातले बनाइन्छ र परम्परागत रूपमा गाई वा भैँसीको गोबरबाट बनाइन्छ। औसत आकारको एउटा उपलाले २१०० किलो जुल बराबर ऊर्जा दिन्छ। उप्लालाई गोइथा, उपले, कान्दे, गोसे वा थेपडी पनि भनिन्छ।

देश

Drying cow dung fuel

अफ्रिका

"गेल्ला" सुकाउने जनावरको गोबरको इन्धन बनाइरहेका इजिप्टका महिलाहरू

• इजिप्ट जनावरको सुक्खा गोबर (गाई र भैँसीको गोबर) लाई पराल वा बालीका अवशेषहरूसँग मिसाएर आधुनिक समयमा "गेल्ला" वा "जिला" गुँइठा र मध्ययुगीन समयमा "खोरस्टफ" भनिने सुक्खा ईन्धन बनाइन्छ। प्राचीन इजिप्टवासीहरूले सुक्खा जनावरको गोबरलाई इन्धनको स्रोतको रूपमा प्रयोग गर्थे। गुँइठा र बाली अवशेषहरू सन् १९८० को दशकमा इजिप्टको ग्रामीण क्षेत्रमा खपत हुने कुल ऊर्जाको स्रोत थिए। इजिप्टको गाउँ-निर्मित गुँइठा ईन्धनमा गरिएको प्रयोगमा गोबर-ईन्धन आगोको ६४० °C तापक्रम उत्पादनः गर्छ

साथै, उँटको गोबर पनि इजिप्टमा इन्धनको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।

• लेसोथो

• माली

एसिया

गुँइठामा खाना पकाउने आगो। पुष्कर भारत।

• अफगानिस्तान, तापी (تپی ) र गाउँ र ग्रामीण क्षेत्रमा प्रयोग हुने
• अजरबैजान, Кизяк (किज्याक) पाहाडी गाउँहरूमा इन्धनको रूपमा प्रयोग गरिन्छ,

  

  Кизяк (किज्याक)

• बङ्गलादेश सुक्खा गोबरको इन्धनलाई घुन्ते भनिन्छ।
• चिन
• भारत सुक्खा भैँसी गोबर इन्धनको रूपमा प्रयोग गरिन्छ र कहिलेकाहीँ भारतका केही क्षेत्रहरूमा गोबरको इन्धन प्रयोग गर्नु पवित्र अभ्यास हो। भारतमा गोबरलाई "गोमाया" वा "कोमाया" भनिन्छ। सुख्खा जनावरकोगुँइठालाई हिन्दीमा अप्ला भनिन्छ।

  

  गाउँ भराज, सङ्गरुर जिल्ला, पञ्जाबमा गुँइठा

• इरान, प्रागैतिहासिक कालदेखि आधुनिक युगसम्म
• इराक, यस प्रकारको जैव इन्धनलाई स्थानीय रूपमा मुट्टल नाम दिइएको छ, र यो गाई वा भैँसीको गोबरबाट बनेको डिस्कको आकारमा बनाइन्छ, जसको व्यास 20-30 सेमी र मोटाई 2-5 सेमी हुन्छ।   यो विशेष गरी इराकको दलदलका आदिवासी मानिसहरू र सामान्य रूपमा इराकको दक्षिणी र मध्य युफ्रेटिसका बासिन्दाहरूद्वारा यसको निर्माणमा प्रसिद्ध छ। यो चामलको रोटीको बेकरीमा प्रयोग गरिन्छ, र माछा ग्रिलिंगमा दलदलका मानिसहरूको मनपर्ने खाना बनाउन, जुन तबाग रोटी र ग्रिल गरिएको माछा हो, र मानिस, जनावर र बोटबिरुवाहरूलाई हानिकारक कीराहरूबाट बचाउन एक वा बढी दिनको लागि धुवाँ जलाउन र उत्सर्जन गर्न पनि प्रयोग गरिन्छ।यो गुब्बा भनिने ढिस्काको रूपमा भण्डारण गरिन्छ, र सामान्यतया भण्डारणमा घाँससँग मिसाइन्छ, र थोरै ईन्धन भएको समयमा प्रयोग गरिन्छ।
• कजाखको सुक्खा जनावरको गोबरलाई "किज्याक" (क्रोमनाइज्डः किज्याक) भनिन्छ जुन स्टेपमा सुकेको जनावरको गोबर जम्मा गरेर पानीमा भिजाएर त्यसपछि यसलाई परालमा मिसाएर डिस्कमा बनाइन्छ जसलाई त्यसपछि घाममा सुकेको थियो। यो जाडो र गर्मीभरि इन्धनको स्रोतको रूपमा प्रयोग गरिन्थ्यो।
• किर्गिज गणतन्त्र, गोबर विशेष रूपमा डिजाइन गरिएको घरको स्टोभमा प्रयोग गरिन्छ, जुन बाहिर निस्कन्छ।
• मङ्गोलिया, सुक्खा गाईको गोबर र भेडाको गुँइठा सामान्यतया इन्धनको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
• नेपाल
• पाकिस्तान, सुकेको गाई/भैँसीको गोबर इन्धनको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।

अफगानी गाउँमा भुईँ र सुकेको गोबरले ढाकिएको कलात बाहिर गस्ती गरिरहेका अमेरिकी सैनिकहरू

युरोप

सन् १९०० मा फ्रान्सको ब्रिटनीको इले डे ब्रेहाटमा इन्धनका लागि गुँइठा तयार गरिँदै।

द अमेरिका

• संयुक्त राज्य अमेरिकाको ग्रेट प्लेन्समा प्रारम्भिक युरोपेली बसोबास गर्नेहरूले सुक्खा भैँसीको मललाई इन्धनको रूपमा प्रयोग गर्थे, यसलाई "बफेलो चिप्स" भन्ने गर्थे।
• पुएब्लो इन्डियनहरूले सुक्खा जनावरको गोबरलाई इन्धनको रूपमा प्रयोग गर्थे।
• पेरु, यावरी स्टीम जहाजलाई लामा गोबरको इन्धनले धेरै दशकसम्म इन्धन को रुपमा प्रयोग गरियो।

वायु प्रदूषण

गुँइठा बाल्दा हजारौं जैविक कणहरू उत्सर्जन गर्छ, जसमध्ये केही कोलेस्टानोल र कोप्रोस्टानोल जस्ता अद्वितीय ट्रेसरहरू हुन्। गुँइठा सामान्यतया उच्च उत्सर्जन ईन्धन हो, भारतको दिल्ली क्षेत्रबाट सङ्कलन गरिएको गुँइठा नमूनाहरूको दहनले ईन्धन काठ नमूनाहरदहन चार गुणा बढी अस्थिर जैविक यौगिकहरू जारी गर्दछ।