सूर्यवंश

एक सूर्यवंशी झन्डा

थाइ कलाकृतिमा चित्रित रामायणको युद्ध, रामायण रघुकुलको बयान गर्दैछ जुन सूर्यवंशबाट उत्पत्ति भएको मानिन्छ

सूर्यवंश एक पौराणिक राजवंश मानिन्छ । हिन्दु शास्त्रहरूका अनुसार सूर्यवंश प्रमुख क्षत्रिय वंशहरूमध्ये एक हो । पौराणिक सूर्य (देवता)बाट सूर्यवंशको उत्पत्ति र नामाङ्करण भएको मानिन्छ । इक्ष्वाकु कुल सूर्यवंशकै अर्को नाम हो । सूर्यवंशबाट उत्पन्न भएका व्यक्तिहरूलाई सूर्यवंशी भनिन्छ। प्रसिद्ध रघुवंश सूर्यवंशको शाखा हो। सूयवंशको उल्लेख बाल्मीकिको रामायण, व्यास ऋषिको महाभारत र कालीदासको रघुवंशम् कृतिमा गरिएको छ।

भारतका केही राजपुतहरू र नेपालको केही क्षेत्रीहरू आफू सूर्यवंशी क्षत्रिय भएको दाबी गर्दछन् ।

पौराणिक शासकहरू

सूर्यवंशी राजा भागीरथ तपस्या गर्दै

सूर्य (देवता)ले विश्वकर्माकी छोरी संज्ञाको कोखबाट वैवश्वता मनु पैदा गरेका थिए । वैवश्वता मनुको ९ छोराहरूमध्ये इक्ष्वाकु एक हुन् । प्रसिद्ध सूर्यवंशी शासकहरू

• मनु वा वैवश्वता मनु; हिन्दु पौराणिक कथा अनुसार पृथ्वीको पहिलो मानिस
• इक्ष्वाकु; पहिलो परिचित सूर्यवंशी राजा, जसले गर्दा सूर्यवंशको अर्को नाम ईक्ष्वाकु कुल/वंश पनि भएको हो ।
• राजा हरिशचन्द्र
• भागीरथ, सगर राजाका वंशज जो मेहनतका लागि प्रसिद्ध छन्
• दीलिप,
• रघु, जसबाट रघुवंश/रघुकुलको उत्पत्ति भएको मानिन्छ
• अज,
• दशरथ, अयोध्याका प्रसिद्ध रघुवंशी राजा
• राम, रामायणका केन्द्रिय चरित्र, प्रसिद्ध रघुवंशी राजा
• लव र कुश,
• शुद्धोधन, कपिलवस्तुका ऐतिहासिक शाक्य राजा
• प्रसेनजित,
• सुमित्रा; अयोध्याका अन्तिम सूर्यवंशी राजा, जसलाई ऐतिहासिक नन्द वंशका राजाले विस्थापित गरेका थिए ।

ऐतिहासिक र आधुनिक वंशज

भारतमा

भारतका राजपुत वंशजस्तै चितौडको सिसोदिया राजवंश, राठौर, कच्वाहा, पुन्दिर, मिन्हास, आदिहरू सूर्यवंशी मानिन्छन् । प्रसिद्ध सिसोदिया वंशका राजपुतहरू रघुवंशी राजा रामका छोरा लवको सन्तान भएको मान्दछन् ।

नेपालमा

नेपालको राजवंश लिच्छवि वंश सूर्यवंशी भएको दाबी गर्दथे । नेपालको राणा वंश पनि सिसोदिया राजवंशको शाखा भएको दाबी गर्नाले आफुलाई सूर्यवंशी ठान्दछन् ।