चन्द्रशेखर वेङ्कट रामन
 | एक अनाथ पृष्ठको रुपमा रहेको, अन्य विकिपृष्ठसित नजोडिएको वा एक-दुईवटा लेखहरूसँग मात्र जोडिएको हुनसक्छ। कृपया सम्बन्धित लेखहरूलाई यस पृष्ठ सूत्रसँग जोड्न सहायता गर्नुहोस् |
| सर चंद्रशेखर वेङ्काटरमण | |
|---|---|
 | |
| जन्म | ७ नोभेम्बर १८८८ तिरुचिरापल्ली, तमिलनाडु |
| मृत्यु | २१ नोभेम्बर १९७० (उमेर ८२) बङ्गलुरु, कर्नाटक, भारत |
| राष्ट्रीयता |  भारत |
| क्षेत्र | भौतिक शास्त्र |
| संस्थान | भारतीय वित्त विभाग इंडियन एसोसिएशन फर कल्टिभेशन अफ साइन्स भारतीय विज्ञान संस्थान |
| शिक्षा | प्रेसीडहरूसी कालिज |
| डॉक्टरी शिष्य | जी एन रामचंद्रन |
| प्रसिद्धि | रमण इफेक्ट |
| उल्लेखनीय सम्मान | नाइट बैचेलर (१९२९) भौतिकशास्त्रमा नोबल पुरस्कार (१९३०) भारत रत्न लेनिन शान्ति पुरस्कार |
चन्द्रशेखर वेङ्कट रामन् (तमिल: சந்திரசேகர வெங்கடராமன்) (७ नोभेम्बर, १८८८ - २१ नोभेम्बर, १९७०) नोबेल पुरस्कारबाट सम्मानित भारतीय भौतिक-शास्त्री थिए। उनको जन्म दक्षिण भारतको तमिलनाडु प्रांतको तिरुचिरापल्ली नामक स्थानमा भएको थियो। प्रकाशका प्रकीर्णनमा उत्कृष्ट कार्यको लागि वर्ष १९३० मा उनीलाई भौतिक शास्त्रको प्रतिष्ठित नोबेल पुरस्कार दिइएको हो। उनका आविष्कार उनको नैं नाममा रमन प्रभावका नामबाट जानिन्छ।
चन्द्रशेखर वेङ्कट रमनको प्रारम्भिक शिक्षा वाल्टीयरमा भयो। १२ वर्षको अवस्थामा प्रवेशिका परीक्षा उत्तीर्ण गरे पछि उनले भौतिकीमा स्नातक र एमएको डिग्री मद्रास (अब चेन्नई)का प्रेसीडहरूसी कालेजबाट पूरा गरे। यस कालेजमा उनले १९०२ मा भर्ना भए र १९०४ मा पूरा विश्वविद्यालयमा प्रथम स्थान प्राप्त गरे। उनले १९०७ मा मद्रास विश्वविद्यालयबाट गणितमा प्रथम श्रेणीमा एमएको डिग्री विशेष योग्यता सहित हासिल गरे।[१] तत्पश्चात उनले सहायक वित्तीय मैनेजरका रूपमा भारतीय वित्तीय निगम कोलकातामा नौकरी शुरु गरे। तर यस काममा उनको रुचि थिएन अतः १९१७ मा उनले सरकारी सेवाबाट राजिनामा दिए र इण्डियन अशोसिएशन फर कल्टीवेशन अफ साईंसमा भौतिकीका आफ्ना प्रयोग शुरु गरे। अनुसन्धान कार्यका प्रति यिनको रूचिलाई देखेर कलकत्ता विश्वविद्यालयका उप कुलपति सर आशुतोष मुखर्जीले उनलाई भौतिक विज्ञान विभागका प्रधान अध्यापकका पदमा कार्य गर्न अनुरोध गरे। भौतिक विज्ञानमा खोजहरूका फलस्वरूप कलकत्ता विश्वविद्यालयले इनको डीएससीको डिग्रीबाट विभूषित गरे। १९२४ मा यी फेलो अफ रोयल सोसाइटीका सदस्य निर्वाचित भए। १९३० मा यिनलाई रमन प्रभावमा नोबेल पुरस्कार मिलयो।[२]१९४८ मा सेवानिवृति पछि उनले रामन् अनुसन्धान संस्थानको बेंगलोरमा स्थापना गरे र यसै संस्थानमा शोधरत रहे। १९५४ ई.मा भारत सरकार द्वारा भारत रत्नको उपाधिबाट विभूषित रामनलाई १९५७ मा लेनिन शान्ति पुरस्कार पनि प्रदान गरे थियो।
२८ फेब्रुअरी १९२८लाई चन्द्रशेखर वेङ्कट रमनले रमन प्रभावको खोज गरेका थिए जसको यादमा भारतमा यस दिनलाई प्रत्येक वर्ष विज्ञान दिवसका रूपमा मनाइन्छ
सन्दर्भ
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "चन्द्रशेखर वेङ्काटरमण आधुनिक भारतीय विज्ञानको एक आख्यान", विज्ञान प्रसार।
|accessyear=प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता);|accessmonthday=प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता) - ↑ "The Nobel Prize in Physics 1930" (एचटीएमएल), नोबेल फाउन्डेशन।
|accessyear=प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता);|accessmonthday=प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता)
