चम्सुर
| चम्सुर | |
|---|---|
| |
| चम्सुर | |
| वैज्ञानिक वर्गीकरण | |
| जगत: | |
| (श्रेणीविहीन): | |
| (श्रेणीविहीन): | |
| (श्रेणीविहीन): | |
| गण: | |
| कुल: | |
| वंश: | |
| प्रजाति: | L. sativum
|
| वैज्ञानिक नाम | |
| Lepidiumus sativum L. | |
चम्सुर सागको रूपमा प्रयोग गरिने,
चम्सुर आनुवंशिक रू,पसँग सम्बन्धित छ । चम्सुरले फल स्वाद र सुगन्ध दिन्छन्। केही क्षेत्रहरूमा चम्सुरलाई तोरी, बगैंचाको मरिच चम्सुर, कालो मरिच , कालो मरिच घाँस वा गरिब मानिसको चम्सुरको रूपमा चिनिन्छ ।
यो वार्षिकी बिरुवा ६० सेन्टीमिटर (२४ इन्च) को उचाइमा पुग्न सक्छ, माथिल्लो भागमा धेरै शाखाहरू हुन्छन्। सेतो देखि गुलाबी रंगका फूलहरू मात्र २ मिमी ( १ ⁄ १६ इन्च) भरी हुन्छन्, साना हाँगा भएका रेसमेसमा गुच्छा हुन्छन् ।
काँचो उपभोग गर्दा चम्सुर एक उच्च पोषक तत्व हो जसमा भिटामिन ए,सी,के र धेरै आहारीय खनिजहरूको पर्याप्त सामग्री हुन्छ ।
कृषि
चम्सुरको खेती सामूहिक तराजू र व्यक्तिगत मापन दुवैमा व्यावहारिक छ। चम्सुर हाइड्रोपोनिक खेतीका लागि उपयुक्त छ र थोरै क्षारीय पानीमा फस्टाउँछ । धेरै स्थानीय बजारहरूमा हाइड्रोपोनिकली रूपमा उब्जाइएको चम्सुरको माग उपलब्ध आपूर्तिभन्दा आंशिक रूपमा बढी हुन सक्छ, किनभने चम्सुरको पातहरू सुकेको रूपमा वितरणको लागि उपयुक्त हुँदैनन्, त्यसैले तिनीहरूलाई आंशिक रूपमा मात्र सुरक्षित गर्न सकिन्छ। उपभोक्ताहरूले सामान्यतया बीउको रूपमा चम्सुर वा (युरोपमा) बजारमा रहेका गोलीहरूको डब्बाको रूपमा प्राप्त गर्छन्।
खाने योग्य अंकुरहरू सामान्यतया रोपेको एक देखि दुई हप्तामा जब तिनीहरू ५-१३ सेन्टिमिटर (२-५ इन्च) अग्लो हुन्छन् तब काटिन्छन्।
पाक प्रयोग
चम्सरलाई सूप, स्यान्डविच र सलादमा यसको ट्यान्जी तिखो स्वादको लागि थपिएको हुन्छ। यसलाई अंकुरको रूपमा पनि खाइन्छ र ताजा वा सुकेको बीउको फललाई मरिच मसला ( हलुन ) को रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। युएसमा काटिएको चम्सुरको गोलीहरू सामान्यतया स्यान्डविचमा उमालेको अण्डा र मेयोनेजमा प्रयोग गरिन्छ।
पोषण
काँचो चम्सुरमा ८९% पानी, ६% कार्बोहाइड्रेट (१% आहार फाइबर सहित ), ३% प्रोटीन र १% भन्दा कम बोसो हुन्छ। १०० ग्राममा ( ३+१ ⁄ २ औंस) सन्दर्भ मात्रा, काँचो चम्सरले १३४ किलोजुल (३२ किलो क्यालोरी) खाद्य ऊर्जा र भिटामिन के ( दैनिक मूल्यको ५१६% डिभि), भिटामिन सी (८३% डिभि) र महत्त्वपूर्ण सामग्रीमा असंख्य पोषक तत्वहरू आपूर्ति गर्दछ। भिटामिन ए (४३% डिभि)। आहारका खनिजहरू मध्ये, म्यांगनीजको स्तर उच्च (२६% डिभि) हुन्छ जबकि पोटासियम र म्याग्नेसियम सहित अन्य धेरैहरू मध्यम सामग्रीमा हुन्छन्।
अन्य प्रयोगहरू
चम्सुरको बीउ, मराठीमा अलिभ वा अलिभ भनेर चिनिन्छ, वा भारतमा हलुन सामान्यतया आयुर्वेद प्रणालीमा प्रयोग गरिन्छ । यसलाई भारत र मध्य पूर्वमा असारियो भनेर पनि चिनिन्छ जहाँ यसलाई औषधीय जडीबुटीको रूपमा मूल्यवान् मानिन्छ। जसलाई अरबीमा हब्बत अल हम्रा (शाब्दिक रूपमा रातो बीउ) भनिन्छ। अरबी प्रायद्वीपमा , बीउलाई परम्परागत रूपमा तातो पेय बनाउन कस्टर्डसँग मिसाइन्छ।
चम्सुर प्रायः प्रयोगहरूमा प्रयोग गरिन्छ विद्यालयहरूमा विद्यार्थीहरूलाई जीवविज्ञान सिकाउन। बिरुवा ओसिलो कागज वा कपासमा सजिलै बढ्छ, र यसको छिटो अंकुरण र विकास समयले यसलाई बोटको वृद्धि प्रदर्शन गर्न उपयोगी बनाउँछ।
सन्दभ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]यो पनि हेर्नुहोस
[सम्पादन गर्नुहोस्]
| कन्दमुलहरू |  | |
|---|---|---|
| हरिया तरकारीहरू | ||
| फलरूपी तरकारीहरू | ||
| कोसा तथा दानादार तरकारीहरू | ||
