जेलवाङ

जेलवाङ
पूर्व गाविस
नेपालको नक्सामा जेलवाङको अवस्थिति जेलवाङ (नेपाल)
निर्देशाङ्क: 28.23°N 82.68°E / 28.23; 82.68
देश	नेपाल
प्रदेश	लुम्बिनी प्रदेश
जिल्ला	रोल्पा जिल्ला
क्षेत्रफल
• जम्मा	५०.९१ किमी२ (१९.६६ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (वि.सं २०६८)
• जम्मा	२,८९६
• घनत्व	५७/किमी२ (१५०/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+५:४५ (नेपाली समय)

जेलवाङ नेपालको पूर्व प्रशासनिक विभाजन अनुसार, मध्यपश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रको राप्ती अञ्चल, रोल्पा जिल्लामा अवस्थित एक गाविस थियो। राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार जेलबाङको जनसंख्या ३०३७ रहेको छ भने जसमा महिला १५७७ जना र पुरुष १४६० जना रहेको छ। यो सुनछहरी गाउँपालिकाको वडा नम्बर ७ हो।

जाति

जेलबाङमा ८०% मगर समुदायको बसोबास छ भने बाँकी २०% दलितहरुको बसोबास रहेको छ । मगर जाति भित्र थरहरु बुढा मगर, रोका मगर, पुन मगर र घर्ती मगर थरहरुको बसोबास रहेको छ । दलित समुदायमा नेपाली, सुनार, बि.क., कामी र दमाई थरको दलितको बसोबास रहेको छ ।

भाषा

जेलबाङमा ९९% जनसंख्याले मगर खाम भाषा बोल्दछन । मगर समुदायको बाहुल्यता भएका कारणले दलितहरुले पनि मगर खाम भाषा बोल्ने गर्दछन् ।

धर्म

जेलबाङमा ९१% जनसंख्याले प्रकृति धर्म मान्ने गरेको छन् भने बाँकी ९% जनसंख्याले हिन्दु धर्ममा मान्ने गरेको छ ।

संस्कृति

जेलबाङ आफैमा एउटा ऐतिहासिक गाउँ हो जसमा मगर समुदायको आफ्नै पहिचान तथा परम्परागत प्रणाली रहेको छ । मगर समुदायको जन्मेको न्वारनदेखी बिबाहहुँदै मृत्यु सम्म र मृत्यु पश्चात चिनो बिसौनी सम्म संस्कार संस्कृति एउटा अभिन्न सम्पदाको रुपमा रहेको छ । यहाँको भूमे नाच, सिँगारु नाच, मयूर नाच र पैसेरी नाचले थप परिचित भनाएको छ । यहाँको झाक्रि बस्ने प्रथा नि एक पुरानो संस्कृतिको रुपमा रहेको छ ।[१]