पिथौरागढ जिल्ला

पिथौरागढ जिल्ला
जिल्ला
उत्तराखण्डमा स्थान
निर्देशाङ्क: ३०°००′उ॰ ८०°२०′पू॰
देश	भारत
राज्य	उत्तराखण्ड
विभाजन	कुमाऊँ मण्डल
सदरमुकाम	पिथौरागढ
क्षेत्रफल
• जम्मा	७१११० किमी२ (२७४६० वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११)
• जम्मा	४८३४३९
• घनत्व	६९/किमी२ (१८०/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)

पिथौरागढ जिल्ला उत्तराखण्ड राज्यको सबैभन्दा पूर्वी जिल्ला हो। यो हिमालयमा अवस्थित छ र यसको क्षेत्र ७,१११० किमी२ (२,७५० वर्ग माइल) र जनसङ्ख्या ४८३,४३९ छ। पिथौरागढ सहर, सौर उपत्यकामा अवस्थित, यसको सदरमुकाम हो। जिल्ला उत्तराखण्ड राज्यको कुमाऊँ मण्डल भित्र पर्छ। तिब्बतको पठार उत्तरमा अवस्थित छ भने नेपाल पूर्वमा छ। कालागिरी हिमालबाट निस्कने काली नदी दक्षिणतर्फ बगेर नेपालसँगको पूर्वी सीमाना बनाउँछ।

इतिहास

सन् १३६४ मा उकु (अहिले नेपालमा) को राजवार भरतपालद्वारा विजयी भएपछि, पिथौरागढलाई १४औँ शताब्दीको बाँकी अवधिसम्म तीन पुस्ताहरूद्वारा शासन गरिएको थियो, र राज्य पिथौरागढदेखि अस्कोटसम्म फैलिएको थियो। सन् १८१५ डिसेम्बर २ मा नेपालले सुगौली सन्धिमा हस्ताक्षर गर्न बाध्य भएपछि बेलायती शासन सुरु भएको थियो। पिथौरागढ सन् १९६० सम्म अल्मोडा जिल्ला अन्तर्गत एक तहसील बनेको थियो जब यसको स्थिति जिल्लामा माथि उठाइएको थियो।

जनसाङ्ख्यिकी

२०११ को जनगणना अनुसार पिथौरागढ जिल्लाको जनसङ्ख्या ४८३,४३९ छ, लगभग सुरिनाम राष्ट्रको बराबर छ। यसले यसलाई भारतको ६४० जिल्लाहरू मध्ये ५४६औँ स्थान दिन्छ। जिल्लामा प्रति वर्ग किलोमिटर (१८०/वर्ग माइल) ६९ जना बासिन्दाको जनघनत्व छ। सन् २००१–२०११ को दसकमा यसको जनसङ्ख्या वृद्धि दर ५.१३% थियो। पिथौरागढमा प्रत्येक १००० पुरुषहरूको लागि १०२१ महिलाहरूको लिङ्ग अनुपात छ, र साक्षरता दर ८२.९३% छ। अनुसूचित जाति र अनुसूचित जनजातिले जनसङ्ख्याको क्रमशः २४.९०% र ४.०४% ओगटेका छन्।

कुमाउँनी, यसको धेरै बोलीहरू सहित, सबैभन्दा व्यापक रूपमा बोलिने भाषा हो। हिन्दी स्थानीय र बाहिरीहरू बीच साझा भाषा हो, र अङ्ग्रेजी केही मानिसहरू, विशेष गरी शिक्षकहरू, व्याख्याताहरू, र तृतीयक शिक्षामा विद्यार्थीहरूद्वारा बोल्ने गरिन्छ।