पिथौरागढ जिल्ला
पिथौरागढ जिल्ला | |
---|---|
निर्देशाङ्क: ३०°००′उ॰ ८०°२०′पू॰ / ३०.०००°N ८०.३३३°Eनिर्देशाङ्कहरू: ३०°००′उ॰ ८०°२०′पू॰ / ३०.०००°N ८०.३३३°E | |
देश | भारत |
राज्य | उत्तराखण्ड |
विभाजन | कुमाऊँ मण्डल |
सदरमुकाम | पिथौरागढ |
क्षेत्रफल | |
• जम्मा | ७१११० किमी२ (२७४६० वर्ग माइल) |
जनसङ्ख्या (सन् २०११) | |
• जम्मा | ४८३४३९ |
• घनत्व | ६९/किमी२ (१८०/वर्ग माइल) |
समय क्षेत्र | युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय) |
पिथौरागढ जिल्ला उत्तराखण्ड राज्यको सबैभन्दा पूर्वी जिल्ला हो। यो हिमालयमा अवस्थित छ र यसको क्षेत्र ७,१११० किमी२ (२,७५० वर्ग माइल) र जनसङ्ख्या ४८३,४३९ छ। पिथौरागढ सहर, सौर उपत्यकामा अवस्थित, यसको सदरमुकाम हो। जिल्ला उत्तराखण्ड राज्यको कुमाऊँ मण्डल भित्र पर्छ। तिब्बतको पठार उत्तरमा अवस्थित छ भने नेपाल पूर्वमा छ। कालागिरी हिमालबाट निस्कने काली नदी दक्षिणतर्फ बगेर नेपालसँगको पूर्वी सीमाना बनाउँछ।
इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]सन् १३६४ मा उकु (अहिले नेपालमा) को राजवार भरतपालद्वारा विजयी भएपछि, पिथौरागढलाई १४औँ शताब्दीको बाँकी अवधिसम्म तीन पुस्ताहरूद्वारा शासन गरिएको थियो, र राज्य पिथौरागढदेखि अस्कोटसम्म फैलिएको थियो। सन् १८१५ डिसेम्बर २ मा नेपालले सुगौली सन्धिमा हस्ताक्षर गर्न बाध्य भएपछि बेलायती शासन सुरु भएको थियो। पिथौरागढ सन् १९६० सम्म अल्मोडा जिल्ला अन्तर्गत एक तहसील बनेको थियो जब यसको स्थिति जिल्लामा माथि उठाइएको थियो।[१]
जनसाङ्ख्यिकी
[सम्पादन गर्नुहोस्]२०११ को जनगणना अनुसार पिथौरागढ जिल्लाको जनसङ्ख्या ४८३,४३९ छ, लगभग सुरिनाम राष्ट्रको बराबर छ। यसले यसलाई भारतको ६४० जिल्लाहरू मध्ये ५४६औँ स्थान दिन्छ। जिल्लामा प्रति वर्ग किलोमिटर (१८०/वर्ग माइल) ६९ जना बासिन्दाको जनघनत्व छ। सन् २००१–२०११ को दसकमा यसको जनसङ्ख्या वृद्धि दर ५.१३% थियो। पिथौरागढमा प्रत्येक १००० पुरुषहरूको लागि १०२१ महिलाहरूको लिङ्ग अनुपात छ, र साक्षरता दर ८२.९३% छ। अनुसूचित जाति र अनुसूचित जनजातिले जनसङ्ख्याको क्रमशः २४.९०% र ४.०४% ओगटेका छन्।[२]
कुमाउँनी, यसको धेरै बोलीहरू सहित, सबैभन्दा व्यापक रूपमा बोलिने भाषा हो। हिन्दी स्थानीय र बाहिरीहरू बीच साझा भाषा हो, र अङ्ग्रेजी केही मानिसहरू, विशेष गरी शिक्षकहरू, व्याख्याताहरू, र तृतीयक शिक्षामा विद्यार्थीहरूद्वारा बोल्ने गरिन्छ।[३]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ Pandey, Abhimanyu; Pradhan, Nawraj; Chaudhari, Swapnil; Ghate, Rucha (२०१७-०१-०२), "Withering of traditional institutions? An institutional analysis of the decline of migratory pastoralism in the rangelands of the Kailash Sacred Landscape, western Himalayas", Environmental Sociology 3 (1): 87–100, डिओआई:10.1080/23251042.2016.1272179।
- ↑ "District Census 2011", Census2011.co.in, २०११, अन्तिम पहुँच ३० डिसेम्बर २०१२।
- ↑ "Table C-16 Population by Mother Tongue: Uttarakhand", www.censusindia.gov.in, Registrar General and Census Commissioner of India।