कुमाउँनी भाषा

कुमाउँनी
कुमाउँनी
कुमाउँनी देवनागरी लिपि मा लेखिएको।
उच्चारण	IPA: [kuːmɔːʊni]
मूलभाषी	भारत, नेपाल
क्षेत्र	कुमाऊँ (भारत), डोटी (नेपाल)
रैथाने(हरू)	कुमाइँ
मातृभाषी वक्ता	२० लाख (नेपालमा बाहेक)
भाषा परिवार	भारोपेली भाषा परिवार हिन्द-इरानी हिन्द-आर्य पहाडी केन्द्रिय पहाडी कुमाउँनी
लिपि	देवनागरी लिपि ताकरी (ऐतिहासिक)
भाषा सङ्केतहरू
आइएसओ ६३९-३	kfy

कुमाउँनी भारत को उत्तराखण्ड राज्य अन्तर्गत कुमाऊँ क्षेत्र मा बोलीने एक भाषा हो । यो भाषा लाई हिन्दी को सहायक भाषा को श्रेणीमा राखीएको छ । कुमाउँनी भारत को ३२५ मान्यता प्राप्त भाषाहरू मध्ये एक हो र २०,८१,०५७ (२०११) भन्दा बढी मानिसले बोल्छन्। उत्तराखण्ड का निम्नलिखित जिल्ला- अल्मोडा जिल्ला, नैनीताल, पिथौरागढ, बागेश्वर, चम्पावत, उधमसिंह नगर का अतिरिक्त असम, बिहार, दिल्ली, मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र र पञ्जाब, तथा हिमाचल प्रदेश र नेपाल का केहि भागमा पनि यो बोलीने गरिन्छ ।

कुमाउँनी भाषाको स्वरूप

कुमाउँनी भाषा एक प्राचिन भाषा हो । लिखित रूपमा नभएकोले यो आज पनि बोलिचालीको भाषामै सिमित छ। मध्य पीढीका मानिसहरू कुमाउँनी र हिन्दी दुवै भाषामा कुराकानी गर्ने गर्छन्। कुमाउँनी, देवनागरी लिपिमा लेख्‍ने गरिन्छ।

कुमाउँनी भाषाका प्रकार र भिन्‍नता

कुमाउँनी भाषा कुमाऊँ क्षेत्रमा विभिन्न रूपमा बोलिन्‍छ:-

• अल्मोडा र उत्तरी नैनीताल मा मध्य कुमाउँनी।
• पिथौरागढ मा उत्तर पूर्वी कुमाउँनी।
• दक्षिण पूर्वी नैनीताल मा दक्षिण पूर्वी कुमाउँनी।
• पश्चिमी अल्मोडा र नैनीताल मा पश्चिमी कुमाउँनी।

बाह्य कडीहरू

• कुमाउँनी-गढ़वाली शब्दकोष वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ११ मे २००८ मिति
• तैरी सौं, १९९४ रामपुर तिराहा काण्ड पर आधारित एक कुमाउँनी चलचित्र वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ नोभेम्बर २००७ मिति
• कुमाउँनी संस्कृति (हिन्दी चिट्ठा)
• फोरम वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ९ जुन २०१० मिति (कुमाऊनी / पहाडी फोरम)
• कुमाउँनी भाषा र साहित्य
• अनलाइन कुमाउँनी सिक्नुहोस
• आईएसओ/एथ्नोलॉग भाषा कूटः कुमाउँनी भाषा
• कुमाउँनी भाषा का गीत