कुमाउँनी भाषा

कुमाऊँनी भारत को उत्तराखण्ड राज्य अन्तर्गत कुमाऊँ क्षेत्र मा बोलीने एक भाषा हो । यो भाषा लाई हिन्दी को सहायक भाषा को श्रेणीमा राखीएको छ । कुमाऊँनी भारत को ३२५ मान्यता प्राप्त भाषाहरू मध्ये एक हो र २६,६०,००० (१९९८) भन्दा बढी मानिसले बोलने गरिन्छ। उत्तराखण्ड का निम्नलिखित जिल्ला- अल्मोडा जिल्ला, नैनीताल, पिथौरागढ, बागेश्वर, चम्पावत, ऊधमसिंह नगर का अतिरिक्त असम, बिहार, दिल्ली, मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र र पञ्जाब, तथा हिमाचल प्रदेश र नेपाल का केहि भागमा पनि यो बोलीने गरिन्छ ।

कुमाऊँनी बोली को स्वरूप

कुमाऊँनी बोली एक अर्वचीन बोली हो । लिपिबद्ध हुन् न सकेका कारण आज पनि जस्ताको तस्तै आपसी वार्तालाप का माध्यम सम्म सीमित रहेको छ । मध्य पीढी का मानिस कुमाऊँनी र हिन्दी दुवै भाषामा कुराकानी गर्ने गर्छन । कुमाऊँनी, देवनागरी लिपि मा लेखिने गरिन्छ ।

कुमाऊँनी बोली का प्रकार तथा भेद

कुमाऊँनी भाषा यानि बोली, कुमाऊँ क्षेत्र मा विभिन्न रुपमा बोलीने गरिन्छन :-

• अल्मोडा र उत्तरी नैनीताल मा मध्य कुमाऊँनी।
• पिथौरागढ मा उत्तर पूर्वी कुमाऊँनी।
• दक्षिण पूर्वी नैनीताल मा दक्षिण पूर्वी कुमाऊँनी।
• पश्चिमी अल्मोडा र नैनीताल मा पश्चिमी कुमाऊँनी।

बाह्य लिङ्कहरू

• कुमाऊँनी-गढ़वाली शब्दकोष
• तैरी सौं, १९९४ रामपुर तिराहा काण्ड पर आधारित एक कुमाऊँनी चलचित्र
• कुमाऊँनी संस्कृति (हिन्दी चिट्ठा)
• फोरम (कुमाऊनी / पहाडी फोरम)
• कुमाऊँनी भाषा र साहित्य
• अनलाइन कुमाऊँनी सिक्नुहोस
• आईएसओ/एथ्नोलॉग भाषा कूटः कुमाऊँनी भाषा
• कुमाऊँनी भाषा का गीत