असम
असम | |
|---|---|
      माथिबाट, बायाँबाट दायाँ: काजिरङ्गा राष्ट्रिय निकुञ्जमा एकसिङ्गे गैँडा, कामाख्या मन्दिर, करेङघर, गुवाहाटी वेधशाला, भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान, गुवाहाटी, रङ घर | |
| उपनाम: "रातो नदी र नीलो पहाडको भूमि" | |
 भारतमा असमको स्थान | |
| निर्देशाङ्क: २६°८′२४″उ ९१°४६′१२″पू / 26.14000°N 91.77000°E | |
| देश |  भारत |
| क्षेत्र | उत्तरपूर्वी भारत |
| पहिले | असम राज्य |
| विभाजन | २१ जनवरी १९७२ |
| स्थापना (राज्यको रूपमा) | २६ जनवरी १९५० |
| राजधानी | दिसपुर |
| सबै भन्दा ठुलो सहर | गुवाहाटी |
| जिल्ला | ३५ (५ विभाजनहरू) |
| सरकार | |
| • अङ्ग | असम सरकार |
| विधायिका | एक सदनात्मक |
| • विधान सभा | असम विधान सभा (१२६ सीटहरू) |
| राष्ट्रिय संसद | भारतीय संसद |
| • राज्य सभा | ७ सीटहरू |
| • लोक सभा | १४ सीटहरू |
| उच्च न्यायालय | गुवाहाटी उच्च न्यायालय |
| क्षेत्रफल | |
| • जम्मा | ७८४३८ किमी२ (३०२८५ वर्ग माइल) |
| • क्रम | १६औँ |
| आयामहरू | |
| • लम्बाइ | ७२५ किलोमिटर (४५० माइल) |
| • चौडाइ | ३० किलोमिटर (२० माइल) |
| उन्नतांश | ८० मिटर (२६० फिट) |
| उच्चतम उचाई | १९६० मिटर (६४३० फिट) |
| न्यूनतम उचाई | ४५ मिटर (१४८ फिट) |
| जनसङ्ख्या (सन् २०११) | |
| • जम्मा | ११px ३११६९२७२ |
| • क्रम | १५औँ |
| • घनत्व | ३९७/किमी२ (१०३०/वर्ग माइल) |
| • सहरी | १४.१% |
| • ग्रामीण | ८५.९% |
| वासिन्दा | असमिया |
| भाषा | |
| • आधिकारिक | असमिया |
| • आधिकारिक लिपि | पूर्वी नागरी लिपि |
| समय क्षेत्र | युटिसी+०५:३० (भारतीय मानक समय) |
असम (असमिया: অসম) उत्तरपूर्वी भारतको एक राज्य हो, जुन पूर्वी हिमालयको दक्षिणमा ब्रह्मपुत्र र बाराक नदी उपत्यकाको किनारमा अवस्थित भित्रि तराइ हो। असमले ७८,४३८ वर्ग किलोमिटर (३०,२८५ वर्ग माइल) क्षेत्रफल ओगटेको छ। यो राज्य क्षेत्रफलको आधारमा उत्तरपूर्वी भारतको दोस्रो ठुलो राज्य हो र जनसङ्ख्याको गणितले सबैभन्दा ठुलो राज्य हो, जहाँ ३.१ करोड भन्दा बढी बासिन्दाहरू छन्। यस राज्यको उत्तरमा भुटान र अरुणाचल प्रदेशले घेरेको छ। पूर्वमा नागाल्यान्ड र मणिपुर; दक्षिणमा मेघालय, त्रिपुरा, मिजोरम र बङ्गलादेश; र पश्चिम बङ्गाल सिलिगुडी करिडोर हुँदै पश्चिममा, २२ किलोमिटर चौडा (१४ माइल) भूमिको पट्टी हो जसले राज्यलाई बाँकी भारतसँग जोड्दछ। असमिया असमको आधिकारिक भाषा हो।[१]
यस राज्यमा ३५ जिल्लाहरू छन् जसमा ५ विभाजनहरू छन्। गुवाहाटी (राज्यको राजधानी दिसपुर सहित) उत्तरपूर्वी भारतको सबैभन्दा ठुलो सहर हो। असमिया चिया र असमिया रेशमको लागि चिनिन्छ। असममा एकसिङ्गे भारतीय गैँडाका साथै अर्ना, पुड्के बँदेल, बाघ र विभिन्न प्रजातिका एसियाली चराहरू पाइन्छन् र यसले एसियाली हात्तीका लागि अन्तिम जङ्गली बासस्थानहरू मध्ये एक प्रदान गर्दछ। असमिया अर्थव्यवस्थालाई काजिरङ्गा राष्ट्रिय निकुञ्ज र मानस राष्ट्रिय निकुञ्ज, जुन विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू हुन्, मा वन्यजीव पर्यटनद्वारा सहयोग गरिएको छ।[२][३]
भूगोल
असमको एउटा महत्त्वपूर्ण भौगोलिक पक्ष यो हो कि यसमा भारतका छवटा भौगोलिक विभाजनहरू मध्ये तीन समावेश छन् - उत्तरी हिमालय (पूर्वी पहाडहरू), उत्तरी मैदानहरू (ब्रह्मपुत्र मैदान) र दख्खन पठार (कार्बी आङ्गलोङ)। ब्रह्मपुत्र नदी असममा बग्ने भएकोले यहाँको हावापानी चिसो हुन्छ र महिनाको अधिकांश समय वर्षा हुन्छ। भू-रूपी अध्ययनहरूले निष्कर्ष निकालेको छ कि असमको जीवन रेखा ब्रह्मपुत्र हिमालयभन्दा पुरानो नदी हो, जुन बढ्न थालेदेखि नै स्थापित भएको छ। अरुणाचल प्रदेशमा ठाडो खोचहरू र तीव्र बग्ने नदी असममा प्रवेश गर्छ, एक चुच्चो नदी बन्छ (कहिलेकाहीँ १० माइल/१६ किलोमिटर चौडा) र सहायक नदीहरू सहित, बाढी मैदान बनाउँछ (ब्रह्मपुत्र उपत्यका: ५०-६० माइल/८०-१०० किलोमिटर चौडा, ६०० माइल/१००० किलोमिटर लामो)।[४]
सहरी केन्द्रहरूमा गुवाहाटी समावेश छ, जुन विश्वका १०० द्रुत गतिमा बढ्दो सहरहरू मध्ये एक हो। गुवाहाटीलाई "उत्तर-पूर्वी भारतको प्रवेशद्वार" पनि भनिन्छ। सिलचर, (बराक उपत्यकामा) असमको दोस्रो सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको सहर हो र व्यापारको एक महत्त्वपूर्ण केन्द्र हो। अन्य ठुला शहरहरूमा तेल र प्राकृतिक ग्यास उद्योग केन्द्र डिब्रुगढ समावेश छ।
जनसाङ्ख्यिकी
२००१ मा असमको कुल जनसङ्ख्या २ करोड ६६ लाख ६० हजार थियो जसमा ४९ लाख १० हजार घरपरिवार थिए। कामरूप, नगाँव, सोनितपुर, बारपेटा, धुबरी, दराङ र 'कछर जिल्लाहरूमा जनसङ्ख्याको सांद्रता बढी अभिलेख गरिएको थियो। असमको जनसङ्ख्या २००६ मा २ करोड ८६ लाख ७० हजार र २०११ मा ३ करोड ५७ लाख अनुमान गरिएको थियो र २०२१ सम्ममा ३ करोड ४१ लाख ८० हजार र २०२६ सम्ममा ३ करोड ५६ लाख पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ।[५]
२०११ को जनगणना अनुसार, असमको कुल जनसङ्ख्या ३१,१६९,२७२ थियो। राज्यको कुल जनसङ्ख्या विगत दश वर्षमा १६.९३% को वृद्धि दरका साथ २६,६३८,४०७ बाट बढेर ३१,१६९,२७२ पुगेको छ।[६]
धर्म
२०११ को जनगणना अनुसार, ६१.४७% हिन्दु र ३४.२२% मुस्लिम थिए। अनुसूचित जनजाति र जातिको जनसङ्ख्यामा क्रिश्चियन अल्पसङ्ख्यकहरू (३.७%) पाइन्छन्।
| धर्म | जनसङ्ख्या |
|---|---|
हिन्दु धर्म ( )
|
१९,१८०,७५९ |
मुसलमान ( )
|
१०,६७९,३४५ |
इसाई धर्म ( )
|
१,१६५,८६७ |
बौद्ध धर्म ( )
|
५४,९९३ |
जैन धर्म ( )
|
२५,९४९ |
सिख धर्म ( )
|
२०,६७२ |
| अन्य धर्महरू | २७,११८ |
| उल्लेख गरिएको छैन/उपलब्ध छैन | ५०,८७३ |
| जम्मा | ३१,२०५,५७६ |
भाषा
असमिया र बोडो राज्यका आधिकारिक भाषाहरू हुन्, मणिपुरी होजाई जिल्ला र बाराक उपत्यकाका तीनवटै जिल्लाहरूमा आधिकारिक भाषा हो, जबकि बाराक उपत्यकाका तीन जिल्लाहरूमा बङ्गाली आधिकारिक भाषा हो, जहाँ सिलेटी सबैभन्दा बढी बोलिन्छ।[७]
| भाषा | जनसङ्ख्या |
|---|---|
| असमिया भाषा | १५,०९७,२५७ |
| बङ्गाली भाषा | ९०,२४,६५२ |
| बोडो भाषा | १,४०७,३७१ |
| हिन्दी भाषा | १,००१,६९८ |
| सादरी भाषा | ७१४,६०७ |
| मिसिङ भाषा | ६१७,८७० |
| नेपाली भाषा | ५९६,०२६ |
| कार्बी भाषा | ५११,७७१ |
| अन्य | २,२३४,३१९ |
| जम्मा | ३१,२०५,५७६ |
सन्दर्भ सामग्रीहरू
- ↑ Purkayastha, Biswa Kalyan (२४ फेब्रुअरी २०२४), "Assam recognises Manipuri as associate official language in four districts", Hindustan Times, अन्तिम पहुँच १७ मे २०२४।
- ↑ "Dibru Saikhowa national park, Famous for wild horses, Tinsukia, Assam", www.assaminfo.com, अन्तिम पहुँच २९ मार्च २०२५।
- ↑ "Here is India's oil story", The Financial Express, ३ मे २०१८, मूलबाट २१ जुलाई २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २१ जुलाई २०१९।
- ↑ Singh, R. L. (१९९३), India, A Regional Geography, Varanasi, India: National Geographical Society of India।
- ↑ "India's religions by numbers", The Hindu, २६ अगस्ट २०१५, मूलबाट १० जनवरी २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ५ अगस्ट २०१६।
- ↑ "Government of Assam Census 2011", onlineassam, मूलबाट २१ जुन २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ जुन २०१२। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २१ जुन २०१२ मिति
- ↑ ७.० ७.१ ७.२ "Census of India Website : Office of the Registrar General & Census Commissioner, India", मूलबाट ३ जुन २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ११ अक्टोबर २०२०।