ब्रह्मपुत्र नदी

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
ब्रह्मपुत्र
गुवाहाटी, असम, भारतमा ब्रह्मपुत्र
स्थान
देश
स्वायत्त क्षेत्रतिब्बत
सहर
भौतिक विषेशताहरू
स्रोतमानसरोवर
 • स्थानहिमालय
 •  भौगोलिक निर्देशाङ्क३०°१९′उ॰ ८२°०८′पू॰ / ३०.३१७°N ८२.१३३°E / 30.317; 82.133
 • उन्नतांस५,२१० मी (१७,०९० फिट)
मुखगङ्गा नदी
 •  स्थान
गङ्गा मुखद्वीप
 •  भौगोलिक निर्देशाङ्क
२५°१३′२४″उ॰ ८९°४१′४१″पू॰ / २५.२२३३३°N ८९.६९४७२°E / 25.22333; 89.69472निर्देशाङ्कहरू: २५°१३′२४″उ॰ ८९°४१′४१″पू॰ / २५.२२३३३°N ८९.६९४७२°E / 25.22333; 89.69472
 •  उन्नतांस
० मी (० फिट)
लम्बाइ३,९६९ किमी (२,४६६ माइल).[१]
जलाधारकाे क्षेत्रफल६,५१,३३४ किमी (२,५१,४८१ वर्ग माइल)
निकास 
 • स्थानगङ्गा नदीको मुख
 • औसत१९,८२४ मी3/सेक (७,००,१०० घन फिट/सेक)[२]
 •  न्युनतम३,१०५ मी3/सेक (१,०९,७०० घन फिट/सेक)
 •  अधिकतम१,००,००० मी3/सेक (३५,००,००० घन फिट/सेक)
निकास 
 • स्थानब्रह्मपुत्र मुखद्वीप (ब्रह्मपुत्र/मेघना - मुखद्वीप आकार: ७,१२,०३५ किमी (२,७४,९१८ वर्ग माइल)
 • औसत२५,००० मी3/सेक (८,८०,००० घन फिट/सेक)
जलाधारका विशेषताहरू
नदी प्रणालीगङ्गा

ब्रह्मपुत्र (असमिया - ব্ৰহ্মপুত্ৰ, बङ्गाली - ব্রহ্মপুত্র) एसिया महादेशका ठुला नदीहरू मध्येको एउटा हो। यो नदी तिब्बत, भारत तथा बङ्गलादेश हुँदै बग्दछ। तिब्बतको हिमालयको उत्तरी छेउमा रहेको कैलाश पर्वतको नजिक मानसरोवर ताल क्षेत्रमा यसको उत्पत्ति भएकोले यो यार्लुङ साङ्पो नदी भनेर चिनिन्छ, यो दक्षिणी तिब्बतसँगै बगेर हिमालय हुँदै ठुला ठुला खाडलहरूमा पुग्छ।[३] ब्रह्मपुत्र नदी अरुणाचल प्रदेशबाट भारतमा प्रवेश गर्छ र दक्षिणपश्चिममा असम उपत्यका हुँदै ब्रह्मपुत्र र दक्षिणमा बङ्गलादेश हुँदै जमुनाको रूपमा बग्छ (भारतको यमुनासँग भ्रमित नगर्नुहोस्)। विशाल गङ्गा मुखद्वीपमा, यो गङ्गासँग मिल्छ, जसलाई बङ्गलादेशमा पद्मा भनिन्छ, र मेघना बन्छ र अन्ततः बङ्गालको खाडीमा खाली हुन्छ।[४]

नदीले भारत-नेपाल सीमानाको पूर्वमा हिमालय, गङ्गा मुखद्वीप माथि तिब्बती पठारको दक्षिण-मध्य भाग, तिब्बतको दक्षिण-पूर्वी भाग, पटकाई पहाडहरू, मेघालय पहाडहरूको उत्तरी ढलानहरू, असमको मैदानहरू, र बङ्गलादेशको उत्तरी भाग। बेसिन, विशेष गरी तिब्बतको दक्षिण, उच्च स्तरको वर्षाको विशेषता हो। कञ्चनजङ्घा (८,५८६ मिटर) ८,००० मिटरभन्दा माथिको एक मात्र चुचुरो हो र त्यसैले ब्रह्मपुत्र जलाधार भित्रको उच्चतम बिन्दु हो। ब्रह्मपुत्र नदीको तल्लो भागहरू हिन्दुहरूका लागि पवित्र छन्। भारतीय उपमहाद्वीपका अधिकांश नदीहरूमा महिला नामहरू भए तापनि यस नदीको दुर्लभ पुरुष नाम छ। ब्रह्मपुत्रको अर्थ संस्कृतमा "ब्रह्माको पुत्र" हो।[५]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. "Scientists pinpoint sources of four major international rivers", Xinhua News Agency, २२ अगस्ट २०११, मूलबाट ३ मे २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ८ सेप्टेम्बर २०१५ 
  2. Webersik, Christian (२०१०), Climate Change and Security: A Gathering Storm of Global Challenges, ABC-CLIO, पृ: ४५, आइएसबिएन 978-0-313-38007-5, मूलबाट १३ जुन २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १२ अक्टोबर २०२१ 
  3. "Brahmaputra River", Encyclopædia Britannica, मूलबाट ३० जनवरी २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १३ नोभेम्बर २०१६ 
  4. "Brahmaputra River Flowing Down From Himalayas Towards Bay of Bengal", मूलबाट ६ नोभेम्बर २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २२ नोभेम्बर २०११  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ६ नोभेम्बर २०११ मिति
  5. Gopal, Madan (१९९०), K.S. Gautam, सम्पादक, India through the ages, Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India, पृ: ८०