लेप्चा भाषा
| लेप्चा भाषा | |
|---|---|
| ᰛᰩᰵᰛᰧᰵᰶ | |
 | |
| क्षेत्र | सिक्किम, भारत; नेपाल र भुटानको केही भाग |
| मातृभाषी वक्ता | ६६,५०० |
चिनियाँ-तिब्बती
| |
| लेप्चा लिपि सम्भोट लिपि | |
| सरकारी दर्जा | |
आधिकारिक भाषा |  भारत
|
| भाषा सङ्केतहरू | |
| आइएसओ ६३९-३ | lep |
| ग्लोटोलग | lepc1244[१] |
लेप्चा भाषा सिक्किम, भारत र पश्चिम बङ्गाल, नेपाल र भुटानका केही भागहरूमा लेप्चा मानिसहरूले बोल्ने हिमाली भाषा हो। लेप्चा भारतीय राज्य सिक्किम र पश्चिम बङ्गालका साथै नेपाल र भुटानका केही भागहरूमा अल्पसंख्यकहरूले बोल्छन्। लेप्चा भाषा लागि वर्गीकरण गर्न गाह्रो छ, यो महाकिरान्ती भाषाहरूको नजिक हुन सक्छ।
भारतीय जनगणनाले ५०,००० लेप्चा भाषीहरूलाई प्रतिवेदन गरेको छ, तर भारतमा मूल लेप्चा बोल्नेहरूको सङ्ख्या ३०,००० नजिक हुन सक्छ। लेप्चा भाषा लेप्चा लिपिमा लेखिन्छ, लेप्चा लिपिको विकास हुनु अघि, लेप्चा साहित्यिक कृतिहरू तिब्बती लिपिमा रचना गरिएको थियो।
जनसङ्ख्या[सम्पादन गर्नुहोस्]
लेप्चा भारतीय राज्य सिक्किम र पश्चिम बङ्गालका साथै नेपाल र भुटानका केही भागहरूमा अल्पसंख्यकहरूले बोल्छन्।[४] जहाँ यो बोलिन्छ, यसलाई आदिवासी भाषा मानिन्छ, जुन तिब्बती भाषाहरू (सिक्किमी, जोङ्खा र अन्य) र हालैको नेपाली भाषाको आगमनको पूर्व डेटिङ हो।[५]
लेप्चा वक्ताहरूले चार अलग-अलग समुदायहरू समावेश गर्दछ: सिक्किमको रेन्जोङ्मु; कालिम्पोङ, खर्साङ, र मिरिकको तामसाङ्मु; इलाम जिल्ला, नेपालको इलामु; र दक्षिणपश्चिम भुटानको प्रोमो। भारतमा लेप्चा बोल्ने समूह नेपाल र भुटानमा भन्दा ठूलो छ।[४][५]
भारतीय जनगणनाले ५०,००० लेप्चा भाषीहरूलाई प्रतिवेदन गरेको छ,[६] तर भारतमा मूल लेप्चा बोल्नेहरूको सङ्ख्या ३०,००० नजिक हुन सक्छ।[४]
वर्गीकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]
लेप्चा वर्गीकरण गर्न गाह्रो छ, यो महाकिरान्ती भाषाहरूको नजिक हुन सक्छ, हिमालयी भाषाहरूको उपपरिवार।[७] लेप्चा आन्तरिक रूपमा विविध छ, चार मुख्य लेप्चा समुदायहरूमा विभिन्न बहुसंख्यक भाषा समूहहरूबाट शाब्दिक प्रभावहरू देखाउँदै।[८] यी नेपाली र सिक्किमी तिब्बती प्रभावहरू द्वन्द्वात्मक भिन्नतामा पर्दैनन्।[८]
लिपि[सम्पादन गर्नुहोस्]
लेप्चा लिपि एक सिलेबिक लिपि हो जसमा विभिन्न प्रकारका विशेष अङ्क र लिग्चरहरू छन्।[९] यसको वंशावली अस्पष्ट छ। प्रारम्भिक लेप्चा पाण्डुलिपिहरू ठाडो रूपमा लेखिएको थियो, जुन चिनियाँ प्रभावको सङ्केत हो।[९] लेप्चा लिपिको विकास हुनु अघि, लेप्चा साहित्यिक कृतिहरू तिब्बती लिपिमा रचना गरिएको थियो।[५]
यो पनि हेर्नुहोस्[सम्पादन गर्नुहोस्]
सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]
- ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, सम्पादकहरू (२०१७), "Lepcha", Glottolog 3.0, Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History।
- ↑ "Lepcha", Ethnologue (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०१८-०८-०८।
- ↑ "Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011", www.censusindia.gov.in, Office of the Registrar General & Census Commissioner, India, अन्तिम पहुँच २०१८-०७-०७।
- ↑ ४.० ४.१ ४.२ Plaisier, Heleen (२००७), A grammar of Lepcha, Tibetan studies library: Languages of the greater Himalayan region 5, BRILL, आइएसबिएन 978-90-04-15525-1।
- ↑ ५.० ५.१ ५.२ "Lepchas and their Tradition", Official Portal of NIC Sikkim State Centre, National Informatics Centre, Sikkim, २००२-०१-२५, मूलबाट १७ अक्टोबर २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०११-०४-१६।
- ↑ लेप्चा भाषा 'एथ्नोलग'मा (१८औँ संस्करण, सन् २०१५)
- ↑ van Driem, George (२००१), Languages of the Himalayas: An Ethnolinguistic Handbook of the Greater Himalayan Region, Brill, आइएसबिएन 90-04-12062-9।
- ↑ ८.० ८.१ Plaisier, Heleen (२००७), A grammar of Lepcha, Tibetan studies library: Languages of the greater Himalayan region 5, BRILL, आइएसबिएन 978-90-04-15525-1।
- ↑ ९.० ९.१ Coulmas, Florian (१९९६), The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems, Blackwell, आइएसबिएन 0-631-21481-X।
