पाठेघर

पाठेघर
महिलाको पाठेघरको चित्र
विबरण
पूर्ववर्ती	Müllerian duct
धमनी	Ovarian artery, uterine artery
शिरा	Uterine veins
Lymph	Body and cervix to internal iliac lymph nodes, fundus to para-aortic lymph nodes, lumbar and superficial inguinal lymph nodes.
पहिचान
ल्याटिन	Uterus (Greek: Hystera)
चिकित्सा विषय शीर्षकहरू	D014599
TA	A09.1.03.001
एनाटोमीको आधारभूत मोडेल	17558
शरीर-संरचनाविज्ञानसम्बन्धी शब्दावलीहरू

पाठेघर, गर्भाशय (ल्याटिन: uterus, बहुवचन: uteri वा uteruses) वा गर्भको खोली (womb) महिला स्तनधारी, विशेष गरी मानवको प्रजनन प्रणालीमा रहने अंग हो, जसले एक वा धेरै निषेचित अण्डाहरूको भ्रूण र शिशु विकासको प्रक्रिया जन्मसम्म सम्हाल्छ। यो एक तर्फ योनीमार्गसँग जोडिएको हुन्छ भने अर्को तर्फ डिम्बबाहिनी नलीसँग जोडिएको हुन्छ। यो गर्भाशय हर्मोनको प्रतिक्रियामा काम गर्ने यौन अंग हो, जसको अस्तर वा भित्री तहमा ग्रन्थिहरू हुन्छन् र ती ग्रन्थिहरूले भ्रूणलाई पोषण दिन गर्भाशयी दूध (uterine milk) स्राव गर्छन्। (गर्भाशय शब्द कहिलेकाहीँ केही गैर-स्तनधारी जनावरका समान संरचनाहरूका लागि पनि प्रयोग गरिन्छ।)

संरचना

महिलामा, गर्भाशय पेल्भिक क्षेत्र (pelvic region) भित्र अवस्थित हुन्छ; मूत्रथैलीको ठीक पछाडि र लगभग माथिबाट ढाकिने स्थितिमा, र S–आकारको बृहत् आन्द्राको अन्तिम भाग (सिग्मोइड कोलन) को अगाडि रहन्छ। मानव गर्भाशय नास्पती आकारको हुन्छ र लगभग ७.६ सेमी लामो, ४.५ सेमी चौडाइ (छेउ–छेउ) र ३.० सेमी मोटाइको हुन्छ। एक सामान्य वयस्क गर्भाशयको तौल लगभग ६० ग्राम हुन्छ।

गर्भाशयलाई शारीरिक संरचनाअनुसार चार भागमा विभाजन गर्न सकिन्छ:

1. फन्डस (fundus): फलोपियन ट्यूबको खोलहरूको माथि रहेको सबैभन्दा माथिल्लो गोल भाग।
2. बडी (body): गर्भाशयको मुख्य भाग।
3. सर्भिक्स (cervix): गर्भाशयको तल्लो भाग, जुन योनिमा (vagina) प्रवेश गर्छ।
4. सर्भिकल नहर (cervical canal): सर्भिक्स भित्रको नहर।

गर्भाशयलाई पेल्भिसभित्र आफ्नो स्थानमा राख्न ligaments वा सन्धि–बन्धी तन्तु द्वारा सहयोग गरिएको हुन्छ, जुन अन्तःपेल्भिक फासिया (endopelvic fascia) को हिस्सा हुन्। यी ligaments मा प्युबोसर्भिकल ligament, कर्डिनल ligament, र युटेरोसाक्रल ligament समावेश छन्। गर्भाशयलाई पेटको पेरिटोनियम (peritoneum) ले ओढेको हुन्छ, जसलाई ब्रोड ligament भनिन्छ।