युरोपेली केन्द्रीय बैंक
युरोपेली केन्द्रीय बैंक (ECB) यूरो प्रणालीको केन्द्रीय निकाय साथै युरोपेली सङ्घका सात संस्थाहरू मध्ये एक हो।[१] यो विश्वको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण केन्द्रीय बैंकहरू मध्ये एक हो।
युरोपेली केन्द्रीय बैंकको स्थापना मूल्य स्थिरता ग्यारेन्टी र कायम राख्ने उद्देश्यका साथ मे १९९९ मा एम्स्टर्डमको सन्धिद्वारा भएको थियो। १ डिसेम्बर २००९ मा, लिस्बनको सन्धि लागु भयो र ब्याङ्कले ईयू संस्थाको आधिकारिक मान्यता प्राप्त गऱ्यो। जब युरोपेली केन्द्रीय बैंक सिर्जना गरिएको थियो, यसले एघार सदस्यहरूको यूरोजोनलाई समेटेको थियो। त्यसपछि, जनवरी २००१ मा ग्रीस, जनवरी २००७ मा स्लोभेनिया, जनवरी २००८ मा साइप्रस र माल्टा, जनवरी २००९ मा स्लोभाकिया, जनवरी २०११ मा इस्टोनिया, जनवरी २०१४ मा लाटविया, जनवरी २०१५ मा लिथुआनिया र जनवरी २०२३ मा क्रोएशिया सामेल भयो।[२] युरोपेली केन्द्रीय बैंकको वर्तमान अध्यक्ष क्रिस्टिन लेगार्ड हुन्। जर्मनीको फ्रान्कफर्टमा अवस्थित यस ब्याङ्कले आफ्नो नयाँ भवन निर्माण हुनुअघि युरो टावरमा कार्यालय थियो।
युरोपेली केन्द्रीय बैंक सीधा युरोपेली सङ्घको कानुनद्वारा संचालित छ। यसको पूँजी स्टक, €११ बिलियन मूल्य बराबरको छ, शेयरधनीहरूको रूपमा युरोपेली संघका सदस्य राष्ट्रहरूका सबै २७ केन्द्रीय बैंकहरूको स्वामित्वमा छ।[३] प्रारम्भिक पूँजी बाडफाड सन् १९९८ मा राज्यको जनसङ्ख्या र जीडीपीको आधारमा निर्धारण गरिएको थियो, तर पूँजी बाँडफाँडलाई त्यसपछि पुनः समायोजन गरिएको छ।[३] ईसीबीका सेयरहरू हस्तान्तरण योग्य छैनन् र धितोको रूपमा प्रयोग गर्न सकिँदैन।
संगठन[सम्पादन गर्नुहोस्]
निर्णयकारी अंग[सम्पादन गर्नुहोस्]
इसीबी मा निर्णय लिने चार अंग छन्, जसले सबै निर्णय इसीबीको म्यान्डेट पुरा गर्न सबै निर्णय लिन्छन्:
- एक्जिक्युटिब बोर्ड
- गर्भरनिङ काउन्सिल
- जनरल काउन्सिल
- सुपरभाइजरी बोर्ड
पूँजी[सम्पादन गर्नुहोस्]
आज, इसीबी पूंजी लगभग € ११ बिलियन छ, जुन सदस्य राष्ट्रहरूको राष्ट्रिय केन्द्रीय बैंकहरूले शेयरधनीको रूपमा राखेका छन्।[४] यस पूँजीमा रहेको राष्ट्रिय केन्द्रीय बैंकहरूको शेयर पूंजी कुञ्जी प्रयोग गरी गणना गरिन्छ जसले कुल जनसंख्या र EU को कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा सम्बन्धित सदस्यको अंश झल्काउँछ। इसीबीले प्रत्येक पाँच वर्षमा र योगदान गर्ने राष्ट्रिय केन्द्रीय बैंकको संख्या परिवर्तन हुँदा शेयर समायोजन गर्दछ। समायोजन युरोपेली आयो द्वारा प्रदान डाटा को आधार मा गरिएको छ।[४]
| राष्ट्रिय केन्द्रीय बैंक | जम्मा पूँजी (%) | चुक्ता पूँजी (€) |
|---|---|---|
| नेसनल बैंक अफ बेल्जियम | २.९६३0 | २७६,२९०,९१६.७१ |
| क्रोयासियन नेसनल बैंक | ०.६५९५ | ७१,३९०,९२१.६२ |
| डच बुन्डेसबैंक | २१.४३९४ | १.९९९१६०१३४९१×१०९ |
| बैंक अफ इस्टोनिया | ०.२२९१ | २१,३६२,८९२.०१ |
| Central Bank of Ireland | १.३७७२ | १२८,४१९,७९४.२९ |
| बैंक अफ ग्रीस | २.०११७ | १८७,५८५,०२७.७३ |
| बैंक अफ स्पेन | ९.६९८१ | ९०४,३१८,९१३.०५ |
| बैंक अफ फ्रान्स | १६.६१०८ | १.५४८९०७५७९९३×१०९ |
| बैंक अफ इटाली | १३.८१६५ | १.२८८३४७४३५२८×१०९ |
| सेन्ट्रल बैंक अफ साइप्रस | ०.१७५0 | १६,३१८,२२८.२९ |
| बैंक अफ लात्भिया | ०.३१६९ | २९,५४९,९८०.२६ |
| बैंक अफ लिथुवानिया | ०.४७०७ | ४३,८९१,३७१.७५ |
| Central Bank of Luxembourg | ०.२६७९ | २४,९८०,८७६.३४ |
| सेन्ट्रल बैंक अफ माल्टा | ०.०८५३ | ७,९५३,९७०.७0 |
| डे नेदरल्याण्ड बैंक | ४.७६६२ | ४४४,४३३,९४१�0 |
| Oesterreichische Nationalbank | २.३८०४ | २२१,९६५,२०३.५५ |
| बैंको डे पोर्तागाल | १.९०३५ | १७७,४९५,७००.२९ |
| बैंक अफ स्लोभेनिया | ०.३९१६ | ३६,५१५,५३२.५६ |
| नेसनल बैंक अफ सोभाकिया | ०.९३१४ | ८६,८५०,२७३.३२ |
| बैंक अफ फिनल्याण्ड | १.४९३९ | १३६,००५,३८८.८२ |
| Euro area total | ८१.९८८१ | ७,६१०,४२१,०९२.९४ |
| Bulgarian National Bank | ०.९८३२ | ३,९९१,१८०.११ |
| Czech National Bank | १.८७९४ | ७,६२९,१९४.३६ |
| Danmarks Nationalbank | १.७५९१ | ७,१४०,८५१.२३ |
| Hungarian National Bank | १.५४८८ | ६,२८७,१६४.११ |
| National Bank of Poland | ६.०३३५ | २४,४९२,२५५.०६ |
| National Bank of Romania | २.८२८९ | ११,४८३,५७३.४४ |
| Sveriges Riksbank | २.९७९0 | १२,०९२,८८६.०२ |
| Non-Euro area total | १८.०११९ | ७३,११७,१०४.३३ |
| Net total | १००.०००० | ७,६८३,५३८,१९७.२७ |
रिजर्भ[सम्पादन गर्नुहोस्]
भाषा[सम्पादन गर्नुहोस्]
इसीबी को आन्तरिक कामकाजको भाषा अंग्रेजी हो, र प्रेस सम्मेलनहरू अंग्रेजीमा आयोजित हुन्छन्। इसिबी वेबसाइट मुख्यतया अंग्रेजी हो; आधिकारिक कागजातहरू जस्तै वार्षिक प्रतिवेदन इयु को आधिकारिक भाषाहरू(सामान्यतया अंग्रेजी, जर्मन र फ्रान्सेली)मा छन् ।.[५][६]
इतिहास[सम्पादन गर्नुहोस्]
वित्तीय संकट (२००८–२०१४)[सम्पादन गर्नुहोस्]
युरोपेली केन्द्रीय बैंकले विश्वव्यापी वित्तीय संकट र यूरोजोन ऋण संकटको सामना गर्दा गहिरो आन्तरिक रूपान्तरणबाट गुज्र्यो।
ग्रीसको नयाँ निर्वाचित सरकारले वास्तविक स्तरको ऋण र बजेट घाटा उजागर गरेपछि युरोपेली ऋण संकट सुरु भयो र ग्रीक सार्वभौम पूर्वनिर्धारितको आसन्न खतराले ईयू संस्थाहरूलाई डर पैदा गर्यो । यूरोजोनमा सम्भावित सार्वभौम पूर्वनिर्धारितको पूर्वानुमान गर्दै, आम जनता, अन्तर्राष्ट्रिय र युरोपेली संस्थाहरू र वित्तीय समुदायले केही यूरोजोन सदस्य राष्ट्रहरूको आर्थिक स्थिति र ऋण योग्यताको पुन: मूल्याङ्कन गरे। फलस्वरूप, धेरै यूरोजोन देशहरूको सार्वभौम बन्ड उत्पादनहरू तीव्र रूपमा बढ्न थाले। यसले वित्तीय बजारहरूमा आत्म-पूर्ति गर्ने आतंकलाई उत्प्रेरित गर्यो: जति धेरै ग्रीक बन्डको उपज बढ्यो, पूर्वनिर्धारित हुने सम्भावना जति बढ्यो, उति धेरै बन्ड उत्पादनहरू बढ्यो। [७][८][९][१०][११][१२][१३]
क्रिस्टिन लागार्डको युग (२०१९–)[सम्पादन गर्नुहोस्]
जुलाई २०१९ मा, इयु नेताहरूले क्रिस्टिन लागार्डलाई इसिबी अध्यक्षको रूपमा मारियो द्रागीको ठाउँमा मनोनीत गरे। लागार्डले जुलाई २०१९ मा अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषको प्रबन्ध निर्देशकको पदबाट राजीनामा दिए[१४] र १ नोभेम्बर २०१९ मा औपचारिक रूपमा इसिबी को अध्यक्षता ग्रहण गरिन्। [१५]
प्रमुख[सम्पादन गर्नुहोस्]
| # | चित्र | अध्यक्ष | राज्य | पदासिन | पद छोडेको | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| १ | 
|
विम डुइसेनबर्ग |  नेदरल्यान्ड
|
१ जुन १९९८ | ३१ अक्टोबर २००३ | |
| ५ वर्ष, १५२ दिन | ||||||
| २ | 
|
जीन-क्लाउडे त्रिचेत |  फ्रान्स
|
१ नोभेम्बर २००३ | ३१ अक्टोबर २०११ | |
| ७ वर्ष, ३६४ दिन | ||||||
| ३ | 
|
मारियो द्रागी |  इटाली
|
१ नोभेम्बर २०११ | पद २०१९ मा सकिने | |
| ७ वर्ष, ३६४ दिन | ||||||
| 4 | .jpg)
|
क्रिस्टिन लागार्द
Christine Lagarde (1956–) |
फ्रान्स
|
1 November 2019 | Incumbent | |
| ४ वर्ष, २४३ दिन | ||||||
यो पनि हेर्नुहोस्[सम्पादन गर्नुहोस्]
सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]
- ↑ "ECB, ESCB and the Eurosystem", www.ecb.europa.eu, २५ जुन २०१५, अन्तिम पहुँच २०२१-०९-३०।
- ↑ "European Central Bank", CVCE, ७ अगस्ट २०१६, अन्तिम पहुँच १८ फेब्रुअरी २०१४।
- ↑ ३.० ३.१ "Capital Subscription", European Central Bank, अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२०।
- ↑ ४.० ४.१ "Capital Subscription", European Central Bank, अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२०।
- ↑ Buell, Todd (२९ अक्टोबर २०१४), "Translation Adds Complexity to European Central Bank's Supervisory Role: ECB Wants Communication in English, But EU Rules Allow Use of Any Official Language", The Wall Street Journal, अन्तिम पहुँच ११ अक्टोबर २०१५।
- ↑ Athanassiou, Phoebus (फेब्रुअरी २००६), "The Application of multilingualism in the European Union Context", ECB, पृ: २६, अन्तिम पहुँच ११ अक्टोबर २०१५।
- ↑ Matlock, George (१६ फेब्रुअरी २०१०), "Peripheral euro zone government bond spreads widen", Reuters, अन्तिम पहुँच २८ अप्रिल २०१०।
- ↑ "Acropolis now", The Economist, २९ अप्रिल २०१०, अन्तिम पहुँच २२ जुन २०११।
- ↑ Blackstone, Brian; Lauricella, Tom; Shah, Neil (५ फेब्रुअरी २०१०), "Global Markets Shudder: Doubts About U.S. Economy and a Debt Crunch in Europe Jolt Hopes for a Recovery", The Wall Street Journal, अन्तिम पहुँच १० मे २०१०।
- ↑ "Former Iceland Leader Tried Over Financial Crisis of 2008", The New York Times, 5 March 2012. Retrieved 30 May 2012.
- ↑ Greek/German bond yield spread more than 1,000 bps, Financialmirror.com, २८ अप्रिल २०१०।
- ↑ "Gilt yields rise amid UK debt concerns", Financial Times, १८ फेब्रुअरी २०१०, मूलबाट १० डिसेम्बर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ अप्रिल २०११।ढाँचा:Registration required
- ↑ "The politics of the Maastricht convergence criteria | vox – Research-based policy analysis and commentary from leading economists", Voxeu.org, १५ अप्रिल २००९, अन्तिम पहुँच १ अक्टोबर २०११।
- ↑ "Christine Lagarde resigns as head of IMF", BBC News (en-GBमा), २०१९-०७-१६, अन्तिम पहुँच २०२१-०४-०३।
- ↑ Hujer, Marc; Sauga, Michael (३० अक्टोबर २०१९), "Elegance and Toughness: Christine Lagarde Brings a New Style to the ECB", Spiegel Online, अन्तिम पहुँच ११ नोभेम्बर २०१९।