चाकासूचक
| चाकासूचक | |
|---|---|
| |
| अरुणाचल प्रदेशमा खिचिएको तस्वीर। | |
| वैज्ञानिक वर्गीकरण | |
| जगत: | जन्तु जगत
|
| सङ्घ: | हाड भएका
|
| वर्ग: | |
| गण: | |
| कुल: | |
| वंश: | |
| प्रजाति: | I. xanthonotus
|
| वैज्ञानिक नाम | |
| Indicator xanthonotus Blyth, 1842 | |
चाकासूचक एसियामा पाइने महसूचक परिवारको भँगेरा आकारको चरा हो, जुन मुख्यतया हिमालयको छेउछाउको जङ्गलमा पाइन्छ। यो चरा लगभग तितु चरा जस्तै देखिन्छ तर यसका खुट्टाहरू बलिया हुन्छन्। खुट्टाका औँलाहरू अगाडि र दुई पछाडि हुन्छन्। चरा महको चाकामा बस्न रुचाउँछ र मौरीको मैन खान्छ। भालेहरू आफ्नो इलाका कायम राख्दछन् भने जबकि पोथी व्यापक रूपमा सिकार गर्छन्। यसले रुखको प्वाल वा गुँडमा अण्डा पार्छ।
विवरण
[सम्पादन गर्नुहोस्]
चाकासूचक चरा भँगेराको आकारको हुन्छ र यसमा तितुको जस्तो ठुँड हुन्छ। प्वाँख धेरै हदसम्म गोरो जैतुन रङको हुन्छ र निधार र नाक र आँखा बीचको भाग सुन्तला रङ हुन्छन्। पखेटाको प्वाँख एक छिर्केमिर्के हुन्छ। पुच्छर गहिरो सुन्तला रङको हुन्छ। चिउँडो र घाँटी पहेँलो हुन्छ भने तल्लो प्वाँख गाढा धारका साथ फिक्का खैरो हुन्छ। ठुँड पहेँलो र तर टुप्पोतिर कालो हुन्छ। पोथीहरूको अनुहार फिक्का पहेँलो र पुच्छर गाढा पहेँलो हुन्छ।[२] प्राणीशास्त्री एलन अक्टाभियन ह्युमले पाकिस्तानको हजाराका नमूनाहरूको आधारमा उपप्रजातिहरूको वर्णन गरेता पनि यस क्षेत्रबाट कुनै नमूना वा जानकारी प्राप्त भएको छैन।[३] एडवर्ड ब्लिथले दार्जिलिङ नजिकैबाट आएका नमूनाहरूको आधारमा यस प्रजातिको वर्णन गरेका थिए। रिप्लीले नागा पर्वतको नमूनाहरूलाई उपप्रजाति फुलभसको रूपमा वर्णन गरेका थिए जसलाई सानो र गाढा भनिएको छ। यसको पेटमा रेखा कम भएको र निधारमा पहेँलो पूर्ववर्तीमा सीमित छ।[४][५] यो जनसङ्ख्या पूर्वी हिमालयको नामाङ्कनसँग मिल्दोजुल्दो हुन सक्छ। पखेटा लामो र तिखो छ। [६][७]
व्यवहार
[सम्पादन गर्नुहोस्]यसले एक प्रकारको चिर्बिर आवाज उडान वा उत्तेजित हुँदा उत्पादन गर्छ। यसको उडान सिधा हुन्छ (कहिलेकाहीँ अस्थिर हुन सक्छ) र निर्देशित हुन्छ।[५] यो कहिलेकाहीँ २० देखि ३० चराहरूको समूहमा रहन्छ। महको चाकामा, चरा कसिलो गरी टाँसिन्छ र आफ्नो पुच्छरलाई चाकाको सतहमा दबाउँदछ। यसले मौरीलाई धेरै विचलित नगरी सक्रिय मौरीका घारहरू चरन गर्दछ।[४] यसले अरिङ्गाललाई आक्रमण गरेको पाइएको छ।[८]
एउटा भालेको प्रदर्शनमा आफ्नो प्वाँख फुस्रो पार्नु, ठुँडलाई उच्च राख्नु र पखेटाहरू छेउबाट अर्को छेउमा डुल्नु समावेश हुन्छ। एउटा पोथीले आफ्नो पुच्छर फुकाल्दै पखेटाले थिचेको र भालेले चढेको देखिन्छ। यो चरा परजीवी हुन्छ जसले परपोषी प्रजातिको गुँडमा अण्डा पार्छन्। पहेँलो रङ्गको यस चराको लागि परपोषी प्रजातिहरू अझै अज्ञात र अनिर्दिष्ट छन्। यस प्रजातिका युवा चराहरूमा ठुँडमा अङ्कुश किसिमको हुन्छन् जसको साथ तिनीहरूले परपोषी अण्डा र चल्लाहरू नष्ट गर्छन्।[९]
अन्य महसूचक जस्तै, यो प्रजातिले मानिस र भालुलाई मौरीको घारमा पुऱ्याउन सकेको छैन।[५]
वितरण र बासस्थान
[सम्पादन गर्नुहोस्]यो प्रजाति उत्तरी पाकिस्तान (हजारा र मुरी हिमाल[१०]) बाट रेकर्ड गरिएको थियो तर यहाँको जनसङ्ख्यालाई बहिष्कृत गरिएको हुन सक्छ।[५] यो पश्चिमी उत्तर प्रदेश र हिमाचल प्रदेशबाट नेपाल, सिक्किम, अरुणाचल प्रदेश र भुटान (जहाँ यो अपेक्षाकृत सामान्य छ) सम्म फैलिएको भारतको हिमालयी क्षेत्रहरूमा पाइन्छ। यो दक्षिणपूर्वी तिब्बत र उत्तरी म्यानमारमा पनि पाइन्छ।[५] यो कोणधारी र सुख्खा-पर्णपाती जङ्गलमा चट्टानी ढुङ्गा र चट्टानहरूको साथ पाइन्छ। यसले मौसमी रूपमा क्षेत्रीय चालहरू बनाउन सक्छ।[६]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ बर्डलाइफ इन्टरनेसनल (२०१२), "Indicator xanthonotus", अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घको रातो सूची संस्करण 2012.1, अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ, अन्तिम पहुँच १६ जुलाई २०१२।
- ↑ Jerdon, TC (१८७२), "Supplementary notes to "The Birds of India"", Ibis, 3rd Series 2 (5): 1–22।
- ↑ Ripley, SD (१९५१), "Notes on Indian birds: IV", Postilla 6: 1–7।
- ↑ ४.० ४.१ Hussain, SA; Ali, Salim (१९८३), "Some notes on the ecology and the status of the Orangerumped Honeyguide Indicator xanthonotus in the Himalayas", J. Bombay Nat. Hist. Soc. 80 (3): 564–574।
- ↑ ५.० ५.१ ५.२ ५.३ ५.४ Rasmussen PC; JC Anderton (२००५), Birds of South Asia: The Ripley Guide. Volume 2, Smithsonian Institution & Lynx Edicions, पृ: २८०।
- ↑ ६.० ६.१ Ali, S.; S. D. Ripley (१९८३), Handbook of the Birds of India and Pakistan. Volume 4 (2nd संस्करण), Oxford University Press, पृ: 165–167।
- ↑ Blanford WT (१८९५), The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma. Birds. Volume 3, Taylor and Francis, London, पृ: 81–82।
- ↑ Hussain, SA; Ali, Salim (१९७९), "Beehive predation by Wasps (Genus Vespa) and its possible benefit to Honeyguides (Indicatoridae) in Bhutan", J. Bombay Nat. Hist. Soc. 76 (1): 157–159।
- ↑ Cronin, E. W.; P. W. Sherman (१९७६), "A resource-based mating system: the Orange-rumped Honeyguide", Living Bird 15: 5–32।
- ↑ Magrath, HAF (१९०९), "Bird notes from Murree and the Galis", J. Bombay Nat. Hist. Soc. 19 (1): 142–156।
बाह्य कडीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]