यतो धर्मस्ततो जयः

शिलालेख बोकेको भारतको सर्वोच्च अदालतको प्रतीक, जसलाई यसले आफ्नो आधिकारिक आदर्श वाक्यको रूपमा ग्रहण गरेको छ।

यातो धर्मस्ततो जयः एक संस्कृत श्लोक हो जुन हिन्दु महाकाव्य महाभारतमा कुल एघार पटक आउँछ। यसको अर्थ "जहाँ धर्म छ, त्यहाँ विजय हुनेछ"।

यतो धर्मस्ततो जयःको अनुवादहरू
संस्कृत	यतो धर्मस्ततो जयः
असमिया	যতো ধর্মস্ততো জযঃ
बङ्गाली	যতো ধর্মস্ততো জযঃ
गुजराती	યતો ધર્મસ્તતો જયઃ
हिन्दी	यतो धर्मस्ततो जयः
मराठी	यतो धर्मस्ततो जयः
उडिया	ଯତୋ ଧର୍ମସ୍ତତୋ ଜୟଃ
तेलगु	యతో ధర్మస్తతో జయః
शब्दावली

अर्थ

यो वाक्यांश महाभारत श्लोक १३.१५३.३९ बाट आएको हो। कुरुक्षेत्रको रणभूमिमा, कुरुक्षेत्र युद्धको समयमा, जब अर्जुनले युधिष्ठिरको निराशालाई हल्लाउन खोज्छन्; उनी भन्छन् "धर्मको साथमा उभिने पक्षको जित सुनिश्चित छ, जहाँ कृष्ण छ, त्यहाँ विजय छ"। युद्धमा आफ्ना सबै छोराहरू गुमाएकी कौरवकी आमा गान्धारीले ‘जहाँ कृष्ण छ, त्यहाँ धर्म र जहाँ धर्म छ, त्यहाँ विजय’ भन्ने अभिप्रायले उच्चारण गरिरहेकी छिन्।

हिन्दु शास्त्रहरूमा सन्दर्भ

यो वाक्यांश प्रायः महाभारतको अर्को श्लोकसँग पूरक हुन्छ जसले "जहाँ धर्म हुन्छ, त्यहाँ कृष्ण हुन्छ" भनी बुझाउँछ। धृतराष्ट्रलाई व्यासले यो वाक्यांश प्रयोग गरेर आफ्ना छोराहरूको अधर्मी मार्गलाई निरुत्साहित गर्न चेतावनी दिएका छन्। यो फेरि हिन्दु इतिहास महाभारतको स्त्री पर्वमा हुन्छ। भीष्मले दुर्योधनलाई भगवद् गीता पर्वमा पनि भनिएको छ। यातो धर्मस्ततो जयः महाभारतमा कुल एघार पटक आएको छ।

विदुर नीतिमा, धृतराष्ट्रले विदुरसँग अन्तरक्रिया गर्दा, उनले यो वाक्यांश प्रयोग गर्छन्। उनी भन्छन्, ‘धर्ममार्गमा विजय हुन्छ भन्ने थाहा भए पनि छोरा दुर्योधनलाई त्याग्न सक्दिनँ।

धर्म विवेक, हलायुध्वी द्वारा रचित संस्कृत कविता, यो वाक्यांश संग समाप्त हुन्छ।

अध्ययनमा

बाल विहारमा, बच्चाहरूको लागि शैक्षिक गतिविधि, चिन्मय मिशनले यो सन्देशलाई कर्मको अवधारणालाई पूरक बनाउन प्रयोग गर्दछ। विद्वान अल्फ हिल्टेबिटेलले धर्म र भगवत गीताको आफ्नो अध्ययनमा यसलाई विस्तृत रूपमा लिनुभएको छ। इन्डियन डिफेन्स रिभ्यु जर्नलको एउटा लेखमा, यसलाई "भारतीय विचारको सर्वश्रेष्ठ योग" को रूपमा चित्रण गरिएको छ, यहाँ यसको अर्थ, "यदि हामी धर्मी छौं भने, विजय हाम्रो [भारतको] हुनेछ"। नैतिकताको अध्ययनमा, "अन्तिम विजय धार्मिकताको हो" भनेर बुझाउनको लागि लिइन्छ।

जयपुर राज्यमा आदर्श वाक्य

यो वाक्यांश राजपुताना एजेन्सी अन्तर्गत पूर्व जयपुर राज्यको हतियारको कोटमा आदर्श वाक्यको रूपमा लेखिएको थियो। यो आदर्श वाक्य पूर्व जयपुर राज्यसँग सम्बन्धित अन्य धेरै साना सम्पदाहरूले पनि प्रयोग गरेको थियो।

यो पनि हेर्नुहोस्

• धर्म
• कर्म