ओडिया भाषा
| ओडिया | |
|---|---|
| ଓଡ଼ିଆ | |
 | |
| मूलभाषी | भारत |
| क्षेत्र | ओडिशा |
| रैथाने(हरू) | ओडिया जाति |
| मातृभाषी वक्ता | ३.५ करोड |
| ओडिया लिपि | |
| सरकारी दर्जा | |
आधिकारिक भाषा |  भारत
|
| भाषा सङ्केतहरू | |
| आइएसओ ६३९-१ | or |
| आइएसओ ६३९-२ | ori |
| आइएसओ ६३९-३ | ori |
 | |
ओडिया (पहिले उडिया भनेर अनुवाद गरिन्थ्यो) भारतीय राज्य ओडिशामा बोलिने आर्य भाषा हो। यो ओडिशामा आधिकारिक भाषा हो, जहाँ स्थानीय भाषीहरूले जनसङ्ख्याको ८२% ओगटेका छन्, र यो पश्चिम बङ्गाल, झारखण्ड, आन्ध्र प्रदेश र छत्तीसगढका केही भागहरूमा पनि बोलिन्छ। ओडिया भारतको धेरै आधिकारिक भाषाहरू मध्ये एक हो; यो ओडिशाको आधिकारिक भाषा र झारखण्डको दोस्रो आधिकारिक भाषा हो। यो भाषा छत्तीसगढमा ७००,००० मानिसहरूले पनि बोल्छन्।
इतिहास[सम्पादन गर्नुहोस्]
ओडिया एक पूर्वी आर्य भाषा हो जुन आर्य भाषा परिवारसँग सम्बन्धित छ। यो ओद्रा प्राकृतबाट आएको हो, जुन मगधी प्राकृतबाट विकसित भएको हो, जुन १,५०० वर्ष पहिले पूर्वी भारतमा बोलिन्थ्यो, र प्रारम्भिक जैन र बौद्ध ग्रन्थहरूमा प्रयोग हुने प्राथमिक भाषा हो। अन्य प्रमुख आर्य भाषाहरूको तुलनामा ओडियामा फारसी र अरबी भाषाको तुलनात्मक रूपमा कम प्रभाव रहेको देखिन्छ।[१]
ओडिया छैटौं भारतीय भाषा हो जसलाई शास्त्रीय भाषाको रूपमा तोकिएको छ, लामो साहित्यिक इतिहासको आधारमा र अन्य भाषाहरूबाट व्यापक रूपमा उधारिएको छैन। ओडियामा सबैभन्दा प्रारम्भिक ज्ञात शिलालेख १०औँ शताब्दीको हो।[२]
भौगोलिक वितरण[सम्पादन गर्नुहोस्]
ओडिया मुख्यतया ओडिशा राज्यमा बोलिन्छ, तर त्यहाँ छिमेकी राज्यहरू जस्तै आन्ध्र प्रदेश, मध्य प्रदेश, झारखण्ड, पश्चिम बङ्गाल र छत्तीसगढमा उल्लेखनीय ओडिया-भाषी जनसङ्ख्या छन्।[३] श्रमको बढ्दो प्रवासको कारण, पश्चिम भारतको गुजरात राज्यमा पनि ओडिया भाषीहरूको उल्लेखनीय जनसङ्ख्या छ।
लिपि[सम्पादन गर्नुहोस्]
ओडिया भाषाले ओडिया लिपि (कलिङ्ग लिपिको रूपमा पनि चिनिन्छ) प्रयोग गर्दछ। यो एक ब्राह्मि लिपि हो जुन मुख्य रूपमा ओडिया भाषा र अन्य संस्कृत र धेरै साना क्षेत्रीय भाषाहरू लेख्न प्रयोग गरिन्छ। लिपि लगभग १००० वर्ष भन्दा बढी विकसित भएको छ। ओडिया लिपिको घुमाउरो उपस्थिति ताडका पातहरूमा लेख्ने अभ्यासको परिणाम हो, जसमा धेरै सीधा रेखाहरू प्रयोग भएमा च्यात्ने प्रवृत्ति हुन्छ।[४]
| ଅ | ଆ | ଇ | ଈ | ଉ | ଊ | ଋ | ୠ | ଌ | ୡ | ଏ | ଐ | ଓ | ଔ |
| କ | ଖ | ଗ | ଘ | ଙ |
| ଚ | ଛ | ଜ | ଝ | ଞ |
| ଟ | ଠ | ଡ | ଢ | ଣ |
| ତ | ଥ | ଦ | ଧ | ନ |
| ପ | ଫ | ବ | ଭ | ମ |
| ଯ | ର | ଳ | ୱ | |
| ଶ | ଷ | ସ | ହ | |
| ୟ | ଲ | ଡ଼ | ଢ଼ | କ୍ଷ |
| ା | ି | ୀ | ୁ | ୂ | ୃ | ୄ | ୢ | ୣ | େ | ୈ | ୋ | ୌ |
| ଂ | ଃ | ଁ | ୍ | ଼ | । | ॥ | ଽ | ଓଁ | ୰ |
| ୦ | ୧ | ୨ | ୩ | ୪ | ୫ | ୬ | ୭ | ୮ | ୯ |
सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]
- ↑ "Odia Language", Odisha Tourism, मूलबाट १० अक्टोबर २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ८ फेब्रुअरी २०२१। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १० अक्टोबर २०२१ मिति
- ↑ "Classical Language: Odia", मूलबाट २५ नोभेम्बर २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ९ डिसेम्बर २०१८।
- ↑ James Minahan (२०१२), Ethnic Groups of South Asia and the Pacific: An Encyclopedia, ABC-CLIO, पृ: २३३, आइएसबिएन 978-1-59884-659-1।
- ↑ Caldwell, R. (१९९८), A Comparative Grammar of the Dravidian Or South-Indian Family of Languages, Asian Educational Services, पृ: १२५, आइएसबिएन 978-81-206-0117-8, अन्तिम पहुँच २०२०-०५-२६।