बुर्तिबाङ
बुर्तिबाङ Burtibang
बुर्तिबाङ, तत्कालिन राजा महेन्द्रले २०१८ बैशाखमा १४ अञ्चल ७५ जिल्ला र तत्कालीन राजा बिरेन्द्रले २०३७ सालमा ५ विकास क्षेत्रमा विभाजन गरी तत्कालीन नेपालको पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र धौलागिरी अञ्चल बागलुङ जिल्लाको पश्चिममा पर्ने बुर्तिबाङ गाउँ विकास समिती अन्तरगत बुर्तिबाङ बजार रहेको थियो। हाल नेपालको संविधान २०७२ पछि सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल अन्तरगत ७ प्रदेश र ७७ जिल्लामा विभाजन गरि, गण्डकी प्रदेश बाग्लुङ जिल्लाको पश्चिम क्षेत्र ढोरपाटन नगरपालिका केन्द्रको रूपमा रहेको छ। तत्कालीन बुर्तिबाङ, खुंगा, अधिकारिचौर र बोबाङ गा.वि.स लाई मिलाएर ९ वडा सहितको ढोरपाटन नगरपालिका बनेको छ। ग्रामीण शहर अन्तरगत जिल्लाकै बाग्लुङ पछिको दोस्रो ठूलो ब्यापारीक शहर हो बुर्तिबाङ। निसि,भुजी र तमान खोलाको संगम स्थल सङ्गै वडिगाड खोलाको उद्गम स्थल पनि बुर्तिबाङ हो, वडिगाड खोलाको किनार, धौलागिरी हिमालको छाया र ढोरपाटनको काखमा अबस्थी ग्रामिण शहर बुर्तिबाङ साच्चिकै सुन्दर र रमणीय छ। नेपालको एकमात्र शिकार आरक्षण ढोरपाटन शिकार आरक्षण र अति नै महत्त्व बोकेको धार्मिक स्थल उत्तारगंगाको प्रवेशद्वार बुर्तिबाङ, मध्य पहाडी पुष्पलाल लोकमार्ग अन्तरगत नेपाल सरकारले अगाडि सारेको नयाँ शहर विकास आयोजनाको १० शहरहरु मध्य बुर्तिबाङ पनि एक हो। मध्य पहाडी लोकमार्ग र ढोरपाटन -सालझन्डी -लुम्बिनी जस्ता राजमार्ग तथा राष्ट्रिय सडक संजालले छोएको बुर्तिबाङ उदाउँदो ग्रामीण शहर र ब्यापारिक हबका रूपमा विकास भैरहेको छ। बाग्लुङ सदरमुकाम देखि ९० कि.मि दुरिमा रहेको यो शहरमा राम्रो स्वास्थ सेवा अझै पुग्न सकेको छैन, जिल्ला स्तरको अस्पताल समेत भएको यहाँ, भौगोलिक बिकटा, पिछडिएको क्षेत्र र सदरमुकामको नजर नपरेका कारण जिल्ला स्तरको अस्पताल भए पनि पुर्ण रूपमा सेवा सुबिधा दिन सकेको छैन, हल प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र मात्र सन्चालनमा छ। केही निजि क्षेत्रका अस्पताल भने संचालमा आइसकेका छन, शस्त्र जनयुद्धको चपेटामा परेको यो क्षेत्र २०६५ साल देखि तिब्र रूपमा शहरीकरण हुँदै गएको हो। पहिले देखि नै राष्ट्रिय बैङ्क तथा सरकारी कार्यलय समेत भए पनि जनयुद्ध बेला सबै भागेर सदरमुकाम पसेका थिए, पछि शान्ति प्रक्रिया सुरु भएपछी पु:न स्थापित भएका छन्, हाल १० भन्दा बढी राष्ट्रिय स्तरका बैङ्क, वित्तीय संस्था, मालपोत कार्यलय, नापी कार्यलय, इलाका प्रशासन कार्यलय, वन कार्यलय, इलाका प्रहरी कार्यलय लगाएत का सरकारी कार्यलय, प्रशासन, सुरक्षा लगाएतका सम्पुर्ण सुविधा पुगिसकेका छन्। बुर्तिबाङ बाटै संचालित पश्चिम क्षेत्र कै पहिलो सामुदायिक रेडियो ढोरपाटन र अन्य २ रेडियोले बुर्तिबाङ संङ्गै पश्चिम बाग्लुङमा सूचना र सञ्चार क्षेत्र मा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याएका छ्न। बाग्लुङ पश्चिम क्षेत्रको एकमात्र क्याम्पस निसि भुजी जनता क्याम्पसले केही हदसम्म उच्च शिक्षा र केही निजि तथा सरकारी विद्यालयले बुर्तिबाङ सङ्गै पश्चिम क्षेत्रको समग्र शिक्षामा योगदान पुर्याएका छन्। विकास तथा पुर्वाधार निर्माण, स्वास्थ्य र शिक्षामा बाग्लुङ सदरमुकाम नपुगेको र नजर नपरेको भन्दै यस क्षेत्रका प्रतिनिधि र जनताले विभिन्न समय र विभिन्न स्थानमा बुर्तिबाङ सहित पश्चिम बाग्लुङका केही पालिका ढोरपाटन नगरपालिका, निसिखोला,तमानखोला,बडिगाड र ताराखोला गाउपालिका लाई छुट्टै बुर्तिबाङ जिल्ला वनाउने भनी जनस्तरबाट आवाजहरु समेत उठिरहेका छ्न।
बुर्तिबाङ भगवती मन्दिर यहाको प्रमुख धार्मिक स्थल हो भने अन्य पर्यटकीय र धार्मिक स्थानहरूमा बुर्तिबाङ नजिकै पर्ने अर्नाकोट बराह मन्दिर तथा अर्नाकोट, नरसिंहकोट नगरपालिका भित्रै पने ढोरबराह मन्दिर, उत्तरगंगा, नेपालको एकमात्र शिकार आरक्षण ढोरपाटन शिकार आरक्षण र ढोरपाटनमा रहेका स-साना हिमशिखरहरु यो क्षेत्रको प्रमुख धार्मिक तथा पर्यटकिय स्थल हुन।
२०६५ साल पछि तिब्रगतिमा शहरीकरण भैरहेको ग्रामीण शहर बुर्तिबाङ पश्चिम बाग्लुङ सङ्गै गुल्मी, प्युठान र रुकुम समेतको प्रमुख शहरिय हब बनेको छ। २२२वर्ग कि.मि मा फैलिएको यो नगरमा २६ हजार भन्दा बढी जनसंख्या रहेकोछ। पश्चिम बाग्लुङका १ लाख भन्दा बढी र छिमेकी जिल्लाका जनताले समेत यो शहरबाट प्रत्यक्ष लाभ लिइरहेका छन्।
जनसङ्ख्या[सम्पादन गर्ने]
वि.स२०६८ नेपालको जनगणना अनुसार २६२१५ श्रोत ढोरपाटन नगरपालिका [१] [१]
- ↑ लिङ्क http://dhorpatanmun.gov.np/