समयौनिकता

UN declarations on LGBT rights

  Supporting (2008 or 2011)

  In opposition

उस्तै लैङ्गिकताका व्यक्तिहरू वा आफू जस्तै लैङ्गिकताका व्यक्तिहरू प्रति यौन तथा प्रणयात्मक आकर्षण महसुस गर्नुलाई समयौनिकता भनिन्छ । समयौनिक व्यक्तिहरू आफू जस्तै लैङ्गिक पहिचानका व्यक्तिहरू तर्फ यौन तथा प्रणयात्मक आकर्षण महसुस गर्छन् ।

नामाङ्कन

समलिङ्गी

समलिङ्गी शब्द सन् २००१ देखि समयौनिक आन्दोलनबाट प्रचलनमा आएको शब्द हो । पुरुष-पुरुष र महिला-महिला बीचको सम्बन्ध जनाउनका निम्ति समलिङ्गी शब्दको प्रयोग गरिन्छ । समयौनिक आन्दोलनमा यो शब्दको प्रचलन हराइसक्यो । 'लिङ्गी' उपमाले यौनाङ्ग केन्द्रित व्याख्या दिने र महिला-महिला वा पुरुष-पुरुष बीचको सम्बन्ध शिश्न-शिश्न वा योनी-योनीको सम्बन्धका रूपमा यौनाङ्ग केन्द्रित व्याख्या रहेको एवं पारलैङ्गिक पहिचानका समयौनिक व्यक्तिहरू अनुकूल नरहेकाले यो शब्दावली प्रतिस्थापित भएको हो ।

समलैङ्गिक

'समलिङ्गी' शब्दको प्रतिस्थापनमा 'समलैङ्गिक' शब्दको प्रयोग गरिन्छ । 'समलैङ्गिक' शब्दले उस्तै लैङ्गिकताका व्यक्तिहरू हुन् भन्ने जनाउँछ । यद्यपि 'समलैङ्गिक' शब्द यौन अभिमुखिकरण जनाउने शब्द होइन । पुरुष-पुरुष बीचको सम्बन्ध 'समलैङ्गिक' सम्बन्ध हो । उक्त पुरुष-पुरुष जोडीमा दुबैको वा कुनै एकको यौन अभिमुखिकरण 'समयौनिक' हुन सक्छ, अथवा दुबैको वा कुनै एकको यौन अभिमुखिकरण 'द्वियौनिक' हुन सक्छ, सर्वयौनिक हुन सक्छ वा इत्यादी हुन सक्छ । 'समयौनिक' र 'समलिङ्गी' शब्दहरू एउटै अर्थ दिने शब्द भने होइनन् ।

लैङ्गिकता

पुरुष

अर्जेन्टिना मा समयौनिक पुरुषहरूको भेला

पुरुष तर्फ यौन तथा प्रणयात्मक आकर्षण महसुस गर्ने पुरुषहरू समयौनिक पुरुष हुन् ।

महिला

दुई समयौनिक महिलाको चित्र

महिला तर्फ यौन तथा प्रणयात्मक आकर्षण महसुस गर्ने महिलाहरू समयौनिक महिला हुन् ।

पारलैङ्गिक व्यक्तिहरूको समावेशिता

पारलैङ्गिक व्यक्तिहरू पनि समयौनिक हुन सक्छन् । समयौनिकता अन्तर्गत पारलैङ्गिक व्यक्तिहरूको समावेशिता समयौनिक आन्दोलनको प्रमुख मुद्दाहरू मध्ये पर्दछन् । पारलैङ्गिक व्यक्तिहरूको समावेशिता सुनिश्चित गर्न समान लैङ्गिक सम्बन्धलाई 'समलिङ्गी' (यौनाङ्ग केन्द्रित) नगरी 'समलैङ्गिक' भनिने रुचाइन्छ । परम्परागात हिसाबमा पारलैङ्गिक महिलाहरू पुरुष प्रति मात्र आकर्षित हुन्छन् वा पारलैङ्गिक पुरुषहरू महिला प्रति मात्र आकर्षित हुन्छ भन्ने मान्यता थियो भने त्याचलैङ्गिक व्यक्तिहरू जस्तै पारलैङ्गिक व्यक्तिहरूको पनि विविध यौन अभिमुखिकरण हुने र त्यसलाई समावेश गर्न पर्ने मुद्दाहरू छन् ।

समाज र संस्कृति

विवाह

मुख्य लेख: समलैङ्गिक विवाह

समलैङ्गिक विवाह भन्नाले पुरुष-पुरुष र महिला-महिला बीचको विवाहलाई जनाउँछ । समलैङ्गिक विवाह अन्तर्गत जुनसुकै यौन अभिमुखिकरणका व्यक्तिहरू हुन सक्छन् । समयौनिक व्यक्तिहरूको अधिकारको आन्दोलनमा समलैङ्गिक विवाहको मुद्दा ज्वलन्त देखिन्छ ।

National laws

  Marriage

  Other partnerships

  Laws against expression

  Fines or prison (not applied)

  Fines or prison

  Death penalty (not applied)

  Death penalty

इतिहास

मुख्य लेख: मानव इतिहासमा समयौनिकता

अभिभावकत्व

मुख्य लेख: समलैङ्गिक अभिभावकत्व

अधिकार

मुख्य लेख: समयौनिक व्यक्तिहरूको अधिकार

प्राणी जगत

मुख्य लेख: प्राणी जगतमा समयौनिकता

समयौनिकता मानव प्रजाति बाहेक अरु जीव जन्तुहरूमा पनि हुन्छ । यी प्रवृत्ति अन्तर्गत यौन कृयाकलाप, सम्बन्ध, घनिष्ठत्व, अभिभावकत्व, इत्यादी हुन सक्छन् । ५०० भन्दा बढी जीवजन्तुहरूमा समयौनिकता रहेको अभिलेखिकरण भइसकेको छ ।