सम्पर्क भाषा

सम्पर्क भाषा एक भाषा हो जुन व्यवस्थित रूपमा स्थानीय भाषा वा बोली साझा नगर्ने मानिसहरूका समूहहरू बीच सञ्चार सम्भव बनाउन प्रयोग गरिन्छ, विशेष गरी जब यो तेस्रो भाषा हो जुन दुबै वक्ताहरूको मातृभाषाहरू भन्दा फरक छ।^[१] सम्पर्क भाषा मानव इतिहास भर संसारभर विकसित भएको छ, कहिले काँही व्यापारिक कारणहरू को लागि, तर सांस्कृतिक, धार्मिक, कूटनीतिक र प्रशासनिक सुविधा को लागि, र वैज्ञानिकहरू र विभिन्न राष्ट्रियताहरू को अन्य विद्वानहरू बीच जानकारी को आदान प्रदान को माध्यम को रूप मा।^[२]^[३]

विशेषताहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

मातृभाषा नआदान प्रदान गर्ने व्यक्तिहरू बीचको सञ्चारको लागि नियमित रूपमा प्रयोग हुने कुनै पनि भाषालाई सम्पर्क भाषा भनिन्छ।^[४] सम्पर्क भाषा एक कार्यात्मक शब्द हो, कुनै पनि भाषिक इतिहास वा भाषा संरचनाबाट स्वतन्त्र हुन्छ।^[५]

सम्पर्क भाषा प्रायः मातृभाषीहरूसँग पूर्व-अवस्थित भाषाहरू हुन्, तर तिनीहरू त्यो विशिष्ट क्षेत्र वा सन्दर्भको लागि विकसित गरिएका पिजिन वा क्रियोल भाषाहरू पनि हुन सक्छन्।^[६] पिजिन भाषाहरू द्रुत रूपमा विकसित हुन्छन् र दुई वा बढी स्थापित भाषाहरूको संयोजन सरलीकृत हुन्छन्, जबकि क्रियोलहरूलाई सामान्यतया पिजिनहरूको रूपमा हेरिन्छ जुन पछिल्ला पुस्ताहरूद्वारा अनुकूलनको क्रममा पूर्ण रूपमा जटिल भाषाहरूमा विकसित भएको छ।^[६] उदाहरण को लागि, अङ्ग्रेजी संयुक्त अधिराज्यमा एक स्थानीय भाषा हो तर यो फिलिपिन्समा, एक सम्पर्क भाषाको रूप मा प्रयोग गरिन्छ। त्यस्तै गरी, अरबी, फ्रान्सेली, चिनियाँ, रुसी र स्पेनीले क्षेत्रीय र राष्ट्रिय सीमाहरूमा औद्योगिक र शैक्षिक भाषिक भाषाहरू जस्तै समान उद्देश्यहरू सेवा गर्दछन।

उदाहरणहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

ऐतिहासिक[सम्पादन गर्नुहोस्]

संस्कृतले ऐतिहासिक रूपमा भारत र बृहत्तर भारतको सम्पर्क भाषाको रूपमा सेवा गरेको थियो।^[७] संस्कृत भाषाको ऐतिहासिक उपस्थिति दक्षिण एसियाभन्दा बाहिरको व्यापक भूगोलमा प्रमाणित छ।^[८] शिलालेख र साहित्यिक प्रमाणहरूले सङ्केत गर्दछ कि संस्कृत भाषा पहिले नै दक्षिणपूर्व एसिया र मध्य एसियामा पहिलो सहस्राब्दीमा भिक्षुहरू, धार्मिक तीर्थयात्रीहरू र व्यापारीहरू मार्फत ग्रहण गरिएको थियो।^[९]^[१०]

पुरानो तमिल कुनै समय पुरातन तमिलकाम र श्रीलङ्काका धेरैजसो भाषाको भाषा थियो। भारतबाट प्रारम्भिक समुद्री व्यापारीहरूको लागि तमिल भाषा पनि थियो।^[११]

आधुनिक[सम्पादन गर्नुहोस्]

अङ्ग्रेजी प्रायः गैर-स्थानीय अङ्ग्रेजी वक्ताहरू द्वारा प्रयोग गरिन्छ जसको एकअर्कासँग कुराकानी गर्न विभिन्न मातृभाषाहरू छन्।^[१२] युरोपेली सङ्घमा, अङ्ग्रेजीलाई भाषाको रूपमा प्रयोग गर्दा अन्वेषकहरूलाई अङ्ग्रेजीको नयाँ बोली (युरो अङ्ग्रेजी) उभिएको छ कि छैन भनेर अनुसन्धान गर्न प्रेरित गरेको छ।^[१३]

जब संयुक्त अधिराज्य एक औपनिवेशिक शक्ति भयो, अङ्ग्रेजीले ब्रिटिस साम्राज्यको उपनिवेशहरूको भाषा सम्पर्कको रूपमा सेवा गर्यो।^[१४] उत्तर-औपनिवेशिक अवधिमा, धेरै स्वदेशी भाषाहरू भएका केही नवनिर्मित राष्ट्रहरूले अङ्ग्रेजीलाई उनीहरूको आधिकारिक भाषाको रूपमा प्रयोग गर्न जारी राख्न रोजे। यी राष्ट्रहरूको उदाहरणहरू घाना र दक्षिण अफ्रिका समावेश छन्।^[१४]

हिन्दुस्तानी भाषा (हिन्दी-उर्दू) पाकिस्तान र उत्तरी भारतको सम्पर्क भाषा हो।^[१५]

यो पनि हेर्नुहोस्[सम्पादन गर्नुहोस्]

विश्व भाषा

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

↑ Viacheslav A. Chirikba, "The problem of the Caucasian Sprachbund" in Pieter Muysken, ed., From Linguistic Areas to Areal Linguistics, 2008, p. 31. आइएसबिएन ९०-२७२-३१००-१
↑ Nye, Mary Jo (२०१६), "Speaking in Tongues: Science's centuries-long hunt for a common language", Distillations 2 (1): 40–43, मूलबाट ३ अगस्ट २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० मार्च २०१८।
↑ Gordin, Michael D. (२०१५), Scientific Babel: How Science Was Done Before and After Global English, Chicago, Illinois: University of Chicago Press, आइएसबिएन 9780226000299।
↑ "vehicular, adj." OED Online. Oxford University Press, July 2018. Web. 1 November 2018.
↑ Intro Sociolinguistics वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २२ मे २०१८ मिति – Pidgin and Creole Languages: Origins and Relationships – Notes for LG102, – University of Essex, Peter L. Patrick – Week 11, Autumn term.
↑ ^६.० ^६.१ Romaine, Suzanne (१९८८), Pidgin and Creole Languages, Longman।
↑ The Last Lingua Franca: English Until the Return of Babel. Nicholas Ostler. Ch.7. आइएसबिएन ९७८-०८०२७१७७१९
↑ A Dictionary of Buddhism p.350 आइएसबिएन ०१९१५७९१७३
↑ Sheldon Pollock (१९९६), Jan E. M. Houben, सम्पादक, Ideology and Status of Sanskrit, BRILL Academic, पृ: 197–223 with footnotes, आइएसबिएन 978-90-04-10613-0, मूलबाट १७ अक्टोबर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ मार्च २०२२।
↑ William S.-Y. Wang; Chaofen Sun (२०१५), The Oxford Handbook of Chinese Linguistics, Oxford University Press, पृ: 6–19, 203–212, 236–245, आइएसबिएन 978-0-19-985633-6, मूलबाट १७ अक्टोबर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ मार्च २०२२।
↑ Scroll.in – News. Politics. Culture., scroll.in, मूलबाट ८ फेब्रुअरी २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २९ मार्च २०२२।
↑ "The Linguistic Colonialism of English", Brown Political Review (en-USमा), २०१७-०४-२५, मूलबाट २४ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२१-०४-२४।
↑ Mollin, Sandra (२००५), Euro-English assessing variety status, Tübingen: Narr, आइएसबिएन 382336250X।
↑ ^१४.० ^१४.१ "The Linguistic Colonialism of English", Brown Political Review (en-USमा), २०१७-०४-२५, मूलबाट २४ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२१-०४-२४।
↑ Mohammad Tahsin Siddiqi (१९९४), Hindustani-English code-mixing in modern literary texts, University of Wisconsin, मूलबाट १७ अक्टोबर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ अगस्ट २०२०, "... Hindustani is the lingua franca of both India and Pakistan ..."

[1] Viacheslav A. Chirikba, "The problem of the Caucasian Sprachbund" in Pieter Muysken, ed., From Linguistic Areas to Areal Linguistics, 2008, p. 31. आइएसबिएन ९०-२७२-३१००-१

[Nye-2] Nye, Mary Jo (२०१६), "Speaking in Tongues: Science's centuries-long hunt for a common language", Distillations 2 (1): 40–43, मूलबाट ३ अगस्ट २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० मार्च २०१८।

[Gordin-3] Gordin, Michael D. (२०१५), Scientific Babel: How Science Was Done Before and After Global English, Chicago, Illinois: University of Chicago Press, आइएसबिएन 9780226000299।

[4] "vehicular, adj." OED Online. Oxford University Press, July 2018. Web. 1 November 2018.

[5] Intro Sociolinguistics वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २२ मे २०१८ मिति – Pidgin and Creole Languages: Origins and Relationships – Notes for LG102, – University of Essex, Peter L. Patrick – Week 11, Autumn term.

[:0-6] ६.० ^६.१ Romaine, Suzanne (१९८८), Pidgin and Creole Languages, Longman।

[7] The Last Lingua Franca: English Until the Return of Babel. Nicholas Ostler. Ch.7. आइएसबिएन ९७८-०८०२७१७७१९

[8] A Dictionary of Buddhism p.350 आइएसबिएन ०१९१५७९१७३

[9] Sheldon Pollock (१९९६), Jan E. M. Houben, सम्पादक, Ideology and Status of Sanskrit, BRILL Academic, पृ: 197–223 with footnotes, आइएसबिएन 978-90-04-10613-0, मूलबाट १७ अक्टोबर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ मार्च २०२२।

[10] William S.-Y. Wang; Chaofen Sun (२०१५), The Oxford Handbook of Chinese Linguistics, Oxford University Press, पृ: 6–19, 203–212, 236–245, आइएसबिएन 978-0-19-985633-6, मूलबाट १७ अक्टोबर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ मार्च २०२२।

[scroll.in-11] Scroll.in – News. Politics. Culture., scroll.in, मूलबाट ८ फेब्रुअरी २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २९ मार्च २०२२।

[:3-12] "The Linguistic Colonialism of English", Brown Political Review (en-USमा), २०१७-०४-२५, मूलबाट २४ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२१-०४-२४।

[13] Mollin, Sandra (२००५), Euro-English assessing variety status, Tübingen: Narr, आइएसबिएन 382336250X।

[:32-14] १४.० ^१४.१ "The Linguistic Colonialism of English", Brown Political Review (en-USमा), २०१७-०४-२५, मूलबाट २४ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२१-०४-२४।

[siddiqi1994-15] Mohammad Tahsin Siddiqi (१९९४), Hindustani-English code-mixing in modern literary texts, University of Wisconsin, मूलबाट १७ अक्टोबर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ अगस्ट २०२०, "... Hindustani is the lingua franca of both India and Pakistan ..."

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]

[११]

[१२]

[१३]

[१४]

[१५]