कसुर

कसुर قصُور‎
सहर
निर्देशाङ्क: ३१°७′०″उ॰ ७४°२७′०″पू॰
देश	पाकिस्तान
प्रदेश	पञ्जाब
जिल्ला	कसुर
क्षेत्रफल
• जम्मा	३,९९५ किमी२ (१५४२ वर्ग माइल)
उन्नतांश	२१८ मिटर (७१५ फिट)
जनसङ्ख्या  (२०१७)
• जम्मा	४८८,७४१
समय क्षेत्र	युटिसी+५ (पाकिस्तानी समय)
सम्पर्क कोड	०४९

कसुर (पञ्जाबी र उर्दु: قصُور‎) पाकिस्तानको पञ्जाब प्रदेशमा रहेको कसुर जिल्लाको राजधानी सहर हो । यो सहर लाहोर सहरबाट उत्तरमा रहेको छ र भारतका केही जिल्लासँग सिमाना जेडिएको छ । यो सहर पाकिस्तानको २० औँ ठूलो सहरको रूपमा रहेको छ ।

शव्दको उत्पत्ति

कसुर शव्दको उत्पत्ति अरबी शव्द कसुरबाट (قصور) उत्पत्ति भएको थियो जसको अर्थ दरबार अथवा सैनिकको किल्ला हुन्छ भने हिन्दु धर्मका अनुसार यस सहरको नाम राजकुमार कुशको नामबाट राखिएको हो भन्ने उल्लेख छ जुन हिन्दु धर्मका भगवान राम र सिताका जेठा छोरा थिए । ऐतिहासिक विवरणमा सहरको पुरातन पौराणिक कथा र स्थापनाका घटनाहरूको अस्वीकार गर्दछ र यसको सट्टा सहर १५२५ सम्मको मितिमा स्थापना भएको थियो जब सहर पठानका खासगी जनजातिले स्थापित गरेका थिए जो उत्तर पश्चिमी पाकिस्तान र अफगानिस्तानबाट आएको थिए ।

इतिहास

सुरुवात

९९७ मा गाजनीका साम्राज्यले कसुर सहरको स्थापना गरेको थियो जो गजनावी वंशका शासक थिए । कसुर सहर वरीपरीका क्षेत्र सिन्धु घाँटीको सभ्यताका बेलामा प्रचीन कालमा घना जङ्गल र कृषि र खेती गर्नेका लागि उपयुक्त स्थान रहेको थियो । कसुर क्षेत्रलाई प्रचीन कालमा मैर्य साम्राज्य, अुसान साम्राज्य, गुप्ता साम्राज्य, हिन्दु शाही साम्राज्यहरूले शासन गरेका थिए ।

मुगल साम्राज्य

मुगल शासन अन्तर्गत सहरले वाणिज्य र व्यापारको लागि प्रशस्त र उल्लेखनीय उपलब्धि हासिल गरेको थियो । मुगल राजा अकबरका पालामा यस क्षेत्रको उल्लेखनीय सुधार र विकास भएको थियो जसमा १२ वटा सैनिक किल्लाहरू निर्माण गरिएको थियो ।

सिख साम्राज्य

मुगल साम्राज्यको गिरावट पछि एस सहरमा केही समय कुनै पनि शासकको सत्तामा आएको थिएन त्यसपछि सन् १७४७ मा यस क्षेत्र सिख साम्राज्यका अहमद शाह दुर्रानीको आक्रमण पछि सिख साम्राज्यको शासनमा आएको थियो । सन् १७६३ मा दुर्रानी यस ठाउँ छोडेर अफगानिस्तान गएपछि सन् १८०७ मा सिख साम्राज्यका अर्का राजा रणजित सिंहको कब्जामा आएको थियो ।

ब्रिटिस्ट साम्राज्य

सिख साम्राज्यको गिरावट पछि यस क्षेत्र ब्रिटिस्ट साम्राज्यको शासनमा आएको थियो । यस समयमा ब्रिटिस्ट शासकहरूले सिंचाइ आयोजना निर्माण गरेका थियो र यस क्षेत्रमा बसोबास गर्ने सिख, हिन्दु, मुस्लिम आदी जनजातिमा बाँडिएको थियो भने अन्य थुप्रै विकासका कार्यहरू पनि ब्रिटिस्ट साम्राज्यकालमा भएका थिय ।

बर्तमान

ब्रिटिस्ट भारतको विभाजनमा बसाइँसराइ गरेका सरणार्थीहरू १९४७

सन् १९४७ मा पाकिस्तानको स्वतन्त्रता पछि अल्पसंख्यक हिन्दूहरू र सिखहरू भारतमा बसाइँसराइ गएर भारत गएका थिए भने मुस्लिम शरणार्थी भारतबाट पाकिस्तान र कसुरमा आएर बस्न थालेका थिए । कासुरलाई ९ सेप्टेम्बर १९६५ मा भारतीय सेनाले आक्रमण गरेतापनि पाकिस्तानी सेनाले यस सहरलाई लुट्नबाट बचाएका थिए ।

भूगोल

कसुर सहर पाकिस्तानको पञ्जाब प्रान्तको कसुर जिल्लामा पर्न सदरमुकाम सहर हो । कसुर जिल्ला पाकिस्तानको कुल क्षेत्रफलको ४,७९६ वर्ग किलोमिटर ओगटेको छ ।

कृषि

कासूर सहरको मुख्य खेती गँहु, मकै, धान, आलु, उखु आदी हो ।

बाह्य कडीहरू

• पाकपिडियामा कसुर सहर
• कसुर सहर ब्रटानिकामा