सामग्रीमा जानुहोस्

नव ग्रह

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट

नवग्रह हिन्दू धर्म र हिन्दू पुराण अनुसार, नौ वटा आकाशीय पिण्ड तथा देवताहरू हुन्, जसले पृथ्वीमा मानव जीवनलाई प्रभाव पार्ने विश्वास गरिन्छ। "नवग्रह" शब्द संस्कृतका दुई शब्दहरूबाट बनेको हो: नव जसको अर्थ नौ, र ग्रह जसको अर्थ कब्जा गर्ने, सम्हाल्ने वा प्रभाव पार्ने शक्ति। ९ वटा सौर्य पिण्ड वा नवग्रहरूः- सूर्य, चन्द्रमा, बुध, शुक्र, मंगल, बृहस्पति (गुरु), शनि, र चन्द्रमाका दुई बिन्दुहरू (राहु र केतु), को जन्म कुण्डलीमा वस्तु स्थितिबाट ज्योतिष शाश्त्रमा मानव जीवनका सम्पूर्ण पक्ष विश्लेषण गरिन्छन्। सामान्यतयाः शुभ ग्रहहरूमा चन्द्रमा, बुध, गुरू एंव शुक्र, अशुभ ग्रहमा सूर्य, मङ्गल, शनि, राहु र केतु लाई लिइन्छ। राहु र केतु दुई ग्रहको अन्य ग्रह झै वास्तविक रूप वा आकार हुँदैन र यी दुवै छाँया ग्रह हुन्। यी मध्ये राहु शीर हो भने केतु शरीर हो। शुभ र अशुभ केवल लाक्षणिक अर्थमा प्रयोग भएको शब्द्वावली हुन्।

नव ग्रह, सुर्य देवलाई बिचमा राखिएको, राजा रवि वर्माको चित्रकला
नव ग्रह:[][]
क्रम चित्र नाम खगोलीय पिण्ड बार
1. सूर्य (देवता) सूर्य आइतबार
2. चन्द्र चन्द्रमा सोमबार
3. मङ्गल मङ्गल ग्रह मङ्गलबार
4. बुध बुधग्रह बुधबार
5. बृहस्पति (ज्योतिष) बृहस्पति ग्रह बिहीबार
6. शुक्र शुक्रग्रह शुक्रबार
7. शनि शनिग्रह शनिबार
8. राहु चन्द्रमाको आरोही बिन्दु -
9. केतु चन्द्रमाको अवरोही बिन्दु -

सम्बंधित चरित्र

[सम्पादन गर्नुहोस्]
चरित्र सूर्य देव चंद्र मंगल बुध गुरु (बृहस्पति) शुक्र शनि राहू (उत्तर आसंधि) केतु (दक्षिण आसंधि)
सहचरी सुवर्णा एवं छाया रोहिणी शक्तिदेवी इला तारा सुकिर्थी और उर्जस्वथी नीलादेवी सिंही चित्रलेखा
रंग तांबा सेतो रातो हरियो स्वर्ण सफेद/पीला कालो/ निलो धुंए के रंग का धुंए के रंग का
सम्बंधित लिंग नर मादा नर तटस्थ नर मादा तटस्थ नर उभयलिंगी
तत्व अग्नि जल अग्नि पृथ्वी ईथर जल वायु वायु पृथ्वी
देवता अग्नि वरुण सुब्रमण्य विष्णु इंद्र इंद्राणी ब्रह्मा निरृति गणेश
प्रत्यादी देवता रुद्र गौरी मुरुगन विष्णु ब्रह्मा इंद्र यम मृत्यु चित्रगुप्त
धातु स्वर्ण/पीतल चांदी पीतल पीतल स्वर्ण चांदी लोहा सीसा सीसा
रत्न लाल मणि मोती/मूनस्टोन लाल मूंग पन्ना पीला नीलम हीरा नीला नीलम हेसोनाईट कैट्स आई
शरीरिक अंग हड्डी रक्त मज्जा त्वचा मस्तिष्क वीर्य मांसपेशी - -
स्वाद तीव्र गंध नमक एसिड मिश्रित मीठा खट्टा स्तम्मक - -
भोजन गेहूं चावल अरहर मुंग सेम काबुली चना राजमा तिल उड़द (सेम) चना
मौसम गर्मी सर्दी गर्मी पतझड़ सर्दी वसंत सभी मौसम - -
दिशा पूर्व उत्तर पश्चिम दक्षिण उत्तर उत्तर पूर्व दक्षिण पूर्व पश्चिम दक्षिण पश्चिम -
दिन आइतवार सोमवार मंगलवार बुधवार बिहीवार शुक्रवार शनिवार - -

यो पनि हेर्नुहोस्

[सम्पादन गर्नुहोस्]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  1. १.० १.१ Roshen Dalal (२०१०), Hinduism: An Alphabetical Guide, Penguin Books, पृ: 280, आइएसबिएन 978-0-14-341421-6