नेपालमा हिन्दु धर्म

नेपाली हिन्दु

(माथि) एक नेपाली ब्राह्मण, (तल) एक नेवारी हिन्दु भक्त।
कुल जनसङ्ख्या
२३,६७,७४४(बाह्रौँ राष्ट्रिय जनगणना २०७८) (देशको कुल जनसङ्ख्याको ८१.१९% रहेको छ।)
स्थापनाकर्ता
गोपाल वंश
उल्लेखनीय जनसङ्ख्या भएका क्षेत्रहरू
नेपालभर
धर्म
हिन्दु धर्म
शास्त्रहरू
श्रीमद्भगवद गीता; वेद
भाषाहरू
संस्कृत (पवित्र) नेपाली, नेवारी, भोजपुरी, मैथिली, थारू भाषा, र अन्य सांकेतिक भाषाहरू।

हिन्दु धर्म नेपालको प्रमुख र सबैभन्दा ठुलो धर्म हो। सन् २००६ मा राजतन्त्रको उन्मूलन पछि देशले प्रजातन्त्रमार्फत आफूलाई धर्मनिरपेक्ष देश घोषणा गरेको थियो। बाह्रौँ राष्ट्रिय जनगणना, २०७८ अनुसार नेपालमा हिन्दु धर्मावलम्बीको जनसङ्ख्या दुई करोड ३६ लाख ७७ हजार ७४४ रहेको अनुमान गरिएको छ, जुन नेपालको जनसङ्ख्याको कम्तीमा ८१.१९ प्रतिशत हो। विक्रम सम्वत्, नेपालमा प्रयोग गरिने दुई आधिकारिक पात्रोहरूमध्ये एक, एक सौर्य हिन्दु पञ्चाङ्ग हो जुन मूलतः उत्तर भारतमा धार्मिक पञ्चाङ्गको रूपमा व्यापक रूपमा समान छ, र समयको हिन्दु एकाइहरूमा आधारित छ।

धार्मिक समूहहरूको भौगोलिक वितरणले प्रत्येक क्षेत्रमा कम्तीमा ९०% जनसङ्ख्याको गणितले हिन्दुहरूको अग्रसरता प्रकट गर्यो। नेपालमा हिन्दु धर्मबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित बाहुन, क्षेत्री, मधेशी, नेवारी र ठकुरी जातिहरू रहेका छन्।

इतिहास

इतिहासकार र स्थानीय परम्परा अनुसार प्रागैतिहासिक कालमा 'ने' नाम गरेका एक हिन्दु ऋषिले आफूलाई काठमाडौँ उपत्यकामा स्थापित गरेका थिए र 'नेपाल' शब्दको अर्थ 'ने ऋषिले संरक्षित गरेको स्थान (संस्कृतमा पाला') हो। बागमती र विष्णुमती नदीको सङ्गमस्थल टेकुमा उनले धार्मिक अनुष्ठान गरेका थिए। किंवदन्ती अनुसार उनले गोपाल वंशका धेरै राजाहरूमध्ये पहिलो हुनका लागि एक पवित्र गोठालो छानेका थिए। यी शासकहरूले नेपालमा ५०० वर्षभन्दा बढी शासन गरेको बताइन्छ। उनले भूक्तमानलाई गोपाल वंशको पहिलो राजाको रूपमा चयन गरे। गोपाल वंशले ६२१ वर्षसम्म शासन गरे। यक्ष गुप्त यस वंशका अन्तिम राजा थिए।

स्कन्द पुराणका अनुसार हिमालयमा "ने" वा "नेमुनि" नामक ऋषि बस्थे। पशुपति पुराणमा उनलाई सन्त र रक्षकका रूपमा उल्लेख गरिएको छ। उनले बागमती र केसावती नदीमा तपस्या गर्नुका साथै त्यहाँ पनि आफ्ना उपदेश सिकाएको बताइन्छ।

ऐतिहासिक जनसङ्ख्या

वर्ष	प्रतिशत	बढ्नु
१९५२/५४	८८.८७%	-
१९६१	८७.६९%	-१.१८%
१९७१	८९.३९%	+१.७०%
१९८१	८९.५०%	+०.११%
१९९१	८६.५१%	-२.९९%
२००१	८०.६२%	-५.८९%
२०११	८५.०२%	+४.४%