अमरावती

अमरावती
राज्य राजधानी
माथिबाट घडीको दिशामा: ध्यान बुद्ध मूर्ति, आन्ध्र प्रदेश उच्च न्यायालय, आन्ध्र प्रदेश सचिवालय, एसआरएम विश्वविद्यालय, आन्ध्र प्रदेश, उन्डावल्ली गुफाहरू र अमरलिंगेश्वर मन्दिर।
उपनाम:  अमरहरूको स्थान
अमरावती अमरावती (आन्ध्र प्रदेश) अमरावती अमरावती (भारत)
निर्देशाङ्क: १६°३०′४७.१६″उ॰ ८०°३०′५९.४″पू॰
देश	भारत
राज्य	आन्ध्र प्रदेश
जिल्ला	गुन्टुर जिल्ला
क्षेत्रफल
• राज्य राजधानी	२१७.२३ किमी२ (८३.८७ वर्ग माइल)
• महानगर	८३५२.६९ किमी२ (३२२४.९९ वर्ग माइल)
उन्नतांश	४९ मिटर (१६१ फिट)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११)
• राज्य राजधानी	१०३०००
• महानगर	५८७३५८८
समय क्षेत्र	युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)
आधिकारिक भाषाहरू	तेलगु

अमरावती भारतको आन्ध्र प्रदेश राज्यको राजधानी हो। यो गुन्टुर जिल्लाको कृष्णा नदीको किनारमा अवस्थित छ। धरणीकोटा, नजिकैको प्राचीन सहर स्थल, २,२०० वर्ष भन्दा पहिले स्थापित भएको थियो, जुन एक प्राचीन राजधानीको रूपमा सेवा गर्दै थियो। अमरावती स्तूप एक महत्वपूर्ण बौद्ध तीर्थस्थल र पवित्र शिक्षाको स्थल थियो। ब्रिटिस राजको शासनकालमा, धेरै प्राचीन बौद्ध मूर्तिहरू भारत र बेलायतका अन्य सङ्ग्रहालयहरूमा लगिएको थियो।

सन् २०१५ अक्टोबर २२ का दिन भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले उददण्डरायुनिपलेम गाउँमा आयोजित एक औपचारिक समारोहमा शिलान्यास गरेका थिए। आन्ध्र प्रदेशका मुख्यमन्त्रीको कार्यालय सन् २०१६ को अप्रिलदेखि वेलगापुडीबाट सञ्चालन हुँदै आएको छ। आन्ध्र प्रदेश विधानसभा मार्च २०१७ सम्म हैदराबादमा रह्यो, जब यसलाई भेलापुडीमा नवनिर्मित अन्तरिम विधायिका भवनहरूमा स्थानान्तरण गरिएको थियो।

नामकरण

नाम "अमरावती" मात्र १८औँ शताब्दीको हो; अमरावती गाउँ, सातवाहन वंशको प्राचीन राजधानी धरणीकोटा नजिकै छ। गुन्टुर, विजयवाडा र तेनाली को महानगरीय क्षेत्रहरू अमरावतीको प्रमुख सहरहरू हुन्। अमरावतीको शाब्दिक अर्थ 'अमरहरूको स्थान' हो।

इतिहास

अमरावती नजिकैको धरणीकोटा आन्ध्र प्रदेशको सांस्कृतिक सम्पदा र इतिहासमा एक महत्त्वपूर्ण सहर थियो। यसको इतिहास ईपूर्व दोस्रो शताब्दीको हो जब यो (आन्ध्र) को सतवाहन राजवंशको राजधानी थियो, जुन प्रारम्भिक भारतीय साम्राज्यहरू मध्ये एक र आन्ध्र प्रदेशको पैतृक राजवंश थियो। आन्ध्र प्रदेशको इतिहासमा सातवाहनहरू प्रमुख छन्।

तिनीहरूको मुख्य भाषा ब्राह्मी लिपिको प्रयोग गरेर लेखिएको प्राकृत थियो, जसले तेलगु भाषाको लिपिको आधारको रूपमा काम गरेको थियो। तिनीहरूले यस प्राकृत भाषाको साथ धेरै सिक्काहरू जारी गरे जुन आज यस क्षेत्रका धेरै शिलालेखहरूमा पाउन सकिन्छ। यस अवधिमा बौद्ध धर्मको अभ्यास प्रमुख थियो र यस क्षेत्रमा बौद्ध धर्मको व्यापकताको लागि वंश आंशिक रूपमा जिम्मेवार थियो।

यो सहर कुनै समय महायान बौद्ध धर्मको पवित्र स्थल पनि थियो। यस सहरमा एउटा ठुलो बौद्ध स्तूप थियो जसलाई अहिले अमरावती स्तूप को नामले चिनिन्छ तर त्यसपछि महाचैत्य भनिन्छ, जुन समयको साथ नष्ट भयो। यो बौद्ध शिक्षा र कलाको केन्द्र पनि थियो जहाँ धेरै दक्षिण पूर्वी एसियाली देशहरूबाट धेरै बौद्ध अनुयायीहरू आउँथे। यो सहरमा अमरावती स्तूप, धेरै बौद्ध शिलालेख, मूर्तिहरू र गौतम बुद्धमूर्तिबाट देख्न सकिन्छ। यस क्षेत्रका अन्य धेरै प्राचीन अमरावती मूर्तिहरू र बौद्ध अवशेषहरू दुर्भाग्यवश समयको साथ नष्ट भए र सबैभन्दा ठुलो समूहलाई सरकारी सङ्ग्रहालय, चेन्नई र अन्यलाई ब्रिटिस शासनको समयमा ब्रिटिस सङ्ग्रहालयमा हटाइयो, जुन आज त्यहाँ देख्न सकिन्छ। अमरावतीका मूर्तिहरूमा बौद्ध कला, शिलालेख र बौद्ध स्तूपका धेरै दृश्यहरू चित्रण गरिएको छ। नागार्जुन कोन्डासहितको यो सहरलाई सम्पूर्ण भारतमा बौद्ध धर्मको सबैभन्दा धनी पवित्र स्थलको रूपमा लिइन्छ।

आन्ध्र प्रदेश पुनर्गठन ऐन, २०१४ अनुसार आन्ध्र प्रदेशको विभाजनपछि हैदराबाद तत्कालीन नवगठित राज्य तेलङ्गानाको राजधानी बनेको थियो। यद्यपि, हैदराबाद दुवै राज्यको संयुक्त राजधानीको रूपमा १० वर्षभन्दा बढी अवधिको लागि रहनेछ। यसैले, अमरावती आन्ध्र प्रदेशको राजधानीको रूपमा सेवा गर्न निर्माण भइरहेको छ।

जनसाङ्ख्यिकी

अमरावतीका बासिन्दाहरू मुख्यतया तेलगु भाषीहरू हुन् र केही उर्दु र अन्य अल्पसङ्ख्यकहरू पनि छन्। तेलगु सहरको आधिकारिक भाषा हो। हिन्दुहरूको बाहुल्यता धेरै छ, तर त्यहाँ मुस्लिम, इसाई र बौद्ध समुदायहरू पनि छन्। धार्मिक स्थलहरूमा अमरलिंगेश्वर स्वामी मन्दिर, र अमरावती सम्पदा परिसरमा अमरावती स्तूप समावेश छ।