राइतो

राइतो

काँक्रोको राइतो
वैकल्पिक नामहरू	रायता, दही काँक्रो, पछडी
परिकार	चटनी
क्षेत्र वा राज्य	दक्षिण एसिया
सम्बन्धित राष्ट्रिय व्यञ्जन	नेपाल, भारत, बङ्गलादेश, पाकिस्तान
खान उपयुक्त	चिसो
मुख्य सामग्रीहरू	दही/मोही, काँक्रो, तोरीको धूलो, नून, तोरीको तेल
सामान्यतया प्रयोग हुने सामग्रीहरू	धनियाँ, जीरा मसाला, पुदिना, धूलो खुर्सानी, चाट मसाला, हरियो खुर्सानी
विभिन्नता	चुकौनी
पाकपुस्तक: राइतो   तस्वीर: राइतो

राइतो दहीमा काँक्रो, तोरीको धूलो, प्याज, मसाला, आदि मिसाएर बनाइने एक परिकार हो। यसलाई भात र रोटीसँगै चटनीको रूपमा खाने गरिन्छ। यो दक्षिण एसियाका विभिन्न देशहरूमा बनाइन्छ। यसका धेरै प्रकारहरू हुन्छन्। यसमा धनियाँ, हरियो खुर्सानी, जीरा मसाला, पुदिना, धूलो खुर्सानी र अन्य मसलासँग पनि हाल्ने गरिन्छ। राइतो दक्षिण एसियाभर विभिन्न तरिकाले बनाइने गरिन्छ।

व्युत्पत्ति

पश्चिमी नेपालमा राइतो भनेर चिनिने यस परिकारलाई, पूर्वी नेपालमा 'दही काँक्रो' भनिन्छ।

यसलाई हिन्दी र बङ्गालीमा रायता भनिन्छ। रायता शब्दको व्युत्पत्ति संस्कृत शब्द 'राज्जिका'बाट भएको अथवा हिन्दी शब्द 'राय' (कालो तोरीको दाना) र 'तिक्त' (तिखो) मिलेर बनेको मानिन्छ।

दक्षिण भारतमा विशेष गरी केरल र तमिलनाडुमा यसलाई 'पछडी' भनिन्छ ।

बनाउने प्रक्रिया

राइतो बनाउने विधि:

1. दहीमा पानी मिलाएर पातलो बनाउने।
2. त्यसमा मसिनो गरी काटेको प्याज र खुर्केको काँक्रो हाल्ने। (प्याज र काँक्रोको सट्टामा अन्य फलफूल जस्तै मेवा, भुइँ कटहर, आदि पनि हाल्न मिल्छ।)
3. त्यसमा नून, धूलो खुर्सानी, हरियो खुर्सानी, धनियाँ र अन्य मसला हाल्ने।
4. एउटा भाँडोमा तेल तताएर त्यसमा तोरी र मेथी फुराउने।
5. मेथी दाना हल्का कालो भएपछि, तेल दहीको मिश्रणमा झान्ने।

प्रकार

अनारको राइतो

राइतो धेरै प्रकारका हुन्छन् । जस्तै:

• बेथुको राइतो (भारतको हरियाणामा प्रचलित)
• काँक्रो राइतो
• चुकन्दरको राइतो
• गाँजरको राइतो
• आलुको राइतो
• पालुङ्गोको राइतो
• भुजिआ सेवाइको राइतो
• आँपको राइतो
• मेवाको राइतो
• अम्बाको राइतो
• अनारको राइतो
• नासपातीको राइतो
• पुदिना र बदामको राइतो
• लसुन र पुदिनाको राइटो

यो पनि हेर्नुहोस्

• चुकौनी, आलुको चटनी
• अचार
• बिरयानी