शिमला

शिमला
शिमला
समय क्षेत्र: आईएसटी (यूटीसी+५:३०)
देश	भारत
राज्य	हिमाचल प्रदेश
जिल्ला	शिमला
जनसंख्या • महानगर	१६९,५७८ (2011) • १७१,६४०
विभिन्न कोड • पिनकोड • 171 001
आधिकारिक वेबसाईट : [http://hpshimla.gov.in hpshimla.gov.in]

शिमला (पञ्जाबी: ਸ਼ਿਮਲਾ; अंग्रेजी उच्चारण: /ˈʃɪmlə/; हिन्दी: [ˈʃɪmlaː] ( )), हिमाचल प्रदेशको राजधानी हो । सन् १८६४ मा, शिमलालाई भारतमा ब्रिटिश राजको ग्रीष्मकालीन राजधानी घोषित गरिएको थियो । यो एक लोकप्रिय पर्यटन स्थल हो । शिमलालाई पहाड को रानी को रूपमा पनि चिनिन्छ ।

इतिहास

१८१४-१६ को गोरखा युद्ध पछि सैनिक टुकडिको सुरक्षित भागमा आरामको लागि १८१९ मा शिमलाको स्थापना गरेको थियो । शिमला चिसो जलवायु, सुरम्य प्राकृतिक दृश्य, हिमाच्छादित पहाडी दृश्य, चीड र देवदार को जुङ्गल र औपनिवेशिक वास्तुको आकर्षक शहरी भूदृश्यको लागि विख्यात छ । इनै कारणले यो भारतको ग्रीष्मकालीन राजधानी हुने गर्थ्यो । १८६४ मा शिमलालाई अंग्रेजको राजधानी बनाइएको थियो । शिमला एक पर्यटक स्थलको रूपमा पनि मशहूर छ । शिमलाको खोज अंग्रेजले सन् १८१९ मा गरेको थियो । चार्ल्स कैनेडीले यहाँ पहिला ग्रीष्‍मकालीन घर बनाएका थिए । छिटै शिमला लर्ड विलियम बेन्टिन्कको नजरमा आयो, जो १८२८ देखि १८३५ सम्म भारतको गवर्नर जनरल थिए । १९ औ सताप्दी को अन्त्य मा यहाँ ब्रिटिश वाइसरोयको आवास (राष्ट्रपति निवास) को निर्माण भएको थियो । आजभोलि यसमा इन्डियन इन्स्टीट्यूट अफ एडवान्स्ड स्टडी छ ।

भूगोल

शिमला हिमालयको पश्चिमी सीमाको उत्तरमा स्थित छ । २३९७.५९ मीटर (मतलब समुद्र को स्तर देखि ७८६६.१० फुट माथि) को एक औसतभन्दा कम माथि, शहर को एक टीलामा फैलिएको छ ।

संस्कृति

यहाँ विभिन्न त्यौहार मनाइन्छ । शिमला समर फेस्टिवल, पीक पर्यटन सीजनको बेला हरेक बर्ष रिजमा आयोजित गरिन्छ । यसको मुख्य आकर्षण सबै देशदेखि लोकप्रिय गायकद्वारा प्रदर्शन शामिल छ ।

पर्यटन

हिमाचल प्रदेशको राजधानी र ब्रिटिश कालीन समयमा ग्रीष्‍म कालीन राजधानी शिमला राज्‍यको सबैभन्दा महत्‍वपूर्ण पर्यटन केन्‍द्र हो । यहाँको नाम देवी श्‍यामलाको नाममा रखिएको हो जो कालीको अवतार हुन् । शिमला लगभग ७२६७ फीटको ऊंचाईमा स्थित छ र यो अर्ध चक्र आकारमा बसेको छ, जहाँ पुरा वर्ष चिसो हवा चल्नेको वरदान छ । यहाँ घाटीको सुन्दर दृश्‍य देखिन्छ र महान हिमालय पर्वतीको कपाल चारैतर्फ देखाइदिन्छ । यसको उत्तरमा बर्फ क्षितिज सम्म जमेको छ । यहाँ चिसो हवा चल्छ र ओक तथा रोडोडेन्ड्रोनको वनले यो गुजरती हो । शिमलाको सुखद मौसम तथा आकर्षण यसलाई उत्तर भारतको एक सर्वाधिक लोकप्रिय पर्वतीय स्‍थान बनाइसिन्छ ।

शिक्षा

शहरमा १४ आन्गनबाडी र ६३ प्राथमिक विद्यालय छ । धेरै ब्रिटिश युगको स्कूल छ । शहरमा लोकप्रिय स्कुलमध्ये बिशप कोटन स्कुल, शिमला पब्लिक स्कुल, सेन्ट एडवर्ड स्कुल, तारा हल, डीएवी स्कुल, डीएवी न्यू शिमला, दयानन्द पब्लिक स्कुल, ओकलैन्ड स्कूल, लालपानी स्कुल प्रमुख छ । केन्द्रीय विद्यालय, शिमलामा बेहतरीन स्कुलमध्ये एक हो । पहिला यो हरकोर्ट बटलर स्कुलको नामले जानिन्थ्यो । शिमलामा मेडिकल सन्स्थानमा इन्दिरा गान्धी मेडिकल कलेज र दन्त चिकित्सा महाविद्यालय हो ।