शिमला
| शिमला | |||
 | |||
 | |||
| समय क्षेत्र: आईएसटी (यूटीसी+५:३०) | |||
| देश |  भारत
| ||
| राज्य | हिमाचल प्रदेश | ||
| जिल्ला | शिमला | ||
| जनसंख्या • महानगर |
१६९,५७८ (2011[उद्यतन]) • १७१,६४० | ||
|
विभिन्न कोड
| |||
| आधिकारिक वेबसाईट : [http://hpshimla | |||
निर्देशाङ्कहरू: ३१°६′१२″उ॰ ७७°१०′२०″पू॰ / ३१.१०३३३°N ७७.१७२२२°E
शिमला (पञ्जाबी: ਸ਼ਿਮਲਾ; अङ्ग्रेजी: /ˈʃɪmlə/; हिन्दी: [ˈʃɪmlaː] (
)),यो ठाउँ सुगौली सन्धि अगाडि नेपालको थियो। हिमाचल प्रदेशको राजधानी हो । सन् १८६४ मा, शिमलालाई भारतमा ब्रिटिश राजको ग्रीष्मकालीन राजधानी घोषित गरिएको थियो । यो एक लोकप्रिय पर्यटन स्थल हो । शिमलालाई पहाड को रानी को रूपमा पनि चिनिन्छ ।
इतिहास[सम्पादन गर्ने]
१८१४-१६ को गोरखा युद्ध पछि सैनिक टुकडिको सुरक्षित भागमा आरामको लागि १८१९ मा शिमलाको स्थापना गरेको थियो ।[१][२] शिमला चिसो जलवायु, सुरम्य प्राकृतिक दृश्य, हिमाच्छादित पहाडी दृश्य, चीड र देवदार को जुङ्गल र औपनिवेशिक वास्तुको आकर्षक शहरी भूदृश्यको लागि विख्यात छ । इनै कारणले यो भारतको ग्रीष्मकालीन राजधानी हुने गर्थ्यो ।[३] १८६४ मा शिमलालाई अंग्रेजको राजधानी बनाइएको थियो । शिमला एक पर्यटक स्थलको रूपमा पनि मशहूर छ । शिमलाको खोज अंग्रेजले सन् १८१९ मा गरेको थियो । चार्ल्स कैनेडीले यहाँ पहिला ग्रीष्मकालीन घर बनाएका थिए । छिटै शिमला लर्ड विलियम बेन्टिन्कको नजरमा आयो, जो १८२८ देखि १८३५ सम्म भारतको गवर्नर जनरल थिए । १९ औ सताप्दी को अन्त्य मा यहाँ ब्रिटिश वाइसरोयको आवास (राष्ट्रपति निवास) को निर्माण भएको थियो । आजभोलि यसमा इन्डियन इन्स्टीट्यूट अफ एडवान्स्ड स्टडी छ ।[४]
भूगोल[सम्पादन गर्ने]
शिमला हिमालयको पश्चिमी सीमाको उत्तरमा स्थित छ । २३९७.५९ मीटर (मतलब समुद्र को स्तर देखि ७८६६.१० फुट माथि) को एक औसतभन्दा कम माथि, शहर को एक टीलामा फैलिएको छ ।
संस्कृति[सम्पादन गर्ने]
यहाँ विभिन्न त्यौहार मनाइन्छ । शिमला समर फेस्टिवल, पीक पर्यटन सीजनको बेला हरेक वर्ष रिजमा आयोजित गरिन्छ । यसको मुख्य आकर्षण सबै देशदेखि लोकप्रिय गायकद्वारा प्रदर्शन शामिल छ ।
पर्यटन[सम्पादन गर्ने]
हिमाचल प्रदेशको राजधानी र ब्रिटिश कालीन समयमा ग्रीष्म कालीन राजधानी शिमला राज्यको सबैभन्दा महत्वपूर्ण पर्यटन केन्द्र हो । यहाँको नाम देवी श्यामलाको नाममा रखिएको हो जो कालीको अवतार हुन् । शिमला लगभग ७२६७ फीटको ऊंचाईमा स्थित छ र यो अर्ध चक्र आकारमा बसेको छ, जहाँ पुरा वर्ष चिसो हवा चल्नेको वरदान छ । यहाँ घाटीको सुन्दर दृश्य देखिन्छ र महान हिमालय पर्वतीको कपाल चारैतर्फ देखाइदिन्छ । यसको उत्तरमा बर्फ क्षितिज सम्म जमेको छ । यहाँ चिसो हवा चल्छ र ओक तथा रोडोडेन्ड्रोनको वनले यो गुजरती हो । शिमलाको सुखद मौसम तथा आकर्षण यसलाई उत्तर भारतको एक सर्वाधिक लोकप्रिय पर्वतीय स्थान बनाइसिन्छ ।
रिज[सम्पादन गर्ने]
मल[सम्पादन गर्ने]
काली बाडी मन्दिर[सम्पादन गर्ने]
राज्य सङ्ग्रहालय[सम्पादन गर्ने]
इन्डियन इन्स्टीट्यूट आफ एडवान्स्ड स्टडी[सम्पादन गर्ने]
प्रोस्पेक्ट हिल[सम्पादन गर्ने]
चैडविक जलप्रपात[सम्पादन गर्ने]
सङ्कट मोचन[सम्पादन गर्ने]
तारादेवी[सम्पादन गर्ने]
शिक्षा[सम्पादन गर्ने]
शहरमा १४ आन्गनबाडी र ६३ प्राथमिक विद्यालय छ । धेरै ब्रिटिश युगको स्कूल छ । शहरमा लोकप्रिय स्कुलमध्ये बिशप कोटन स्कुल, शिमला पब्लिक स्कुल, सेन्ट एडवर्ड स्कुल, तारा हल, डीएवी स्कुल, डीएवी न्यू शिमला, दयानन्द पब्लिक स्कुल, ओकलैन्ड स्कूल, लालपानी स्कुल प्रमुख छ । केन्द्रीय विद्यालय, शिमलामा बेहतरीन स्कुलमध्ये एक हो । पहिला यो हरकोर्ट बटलर स्कुलको नामले जानिन्थ्यो । शिमलामा मेडिकल सन्स्थानमा इन्दिरा गान्धी मेडिकल कलेज र दन्त चिकित्सा महाविद्यालय हो ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्ने]
- ↑ Vipin Pubby (१९९६), Shimla Then and Now, Indus Publishing, पृ: 17–34, आइएसबिएन 978-81-7387-046-0, अन्तिम पहुँच १६ अगस्ट २०१३।
- ↑ Harrop, F. Beresford (१९२५), Thacker's new Guide to Simla, Simla: Thacker, Spink & Co., पृ: 16–19।
- ↑ "Shimla A five-tunnel town", tribuneindia.com, अन्तिम पहुँच १६ अगस्ट २०१५।
- ↑ "Shimla: Another age, another time", The Tribune, Chandigarh, India, अन्तिम पहुँच २६ मे २००१।