शिमला

शिमला
राज्य राजधानी
माथिबाट घडीको दिशामा: माल रोडबाट शिमलाको दृश्य; राष्ट्रपति निवास; जाखु पहाड; गाइटी थियेटर;
उपनाम:  पहाडकी रानी
शिमला शिमला
निर्देशाङ्क: ३१°६′१२″उ॰ ७७°१०′२०″पू॰
देश	भारत
राज्य	हिमाचल प्रदेश
जिल्ला	शिमला जिल्ला
क्षेत्रफल
• राज्य राजधानी	३५.३४ किमी२ (१३.६४ वर्ग माइल)
उन्नतांश	२२७६ मिटर (७४६७ फिट)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११)
• राज्य राजधानी	१६९५७८
• क्रम	१ (हिमाचल प्रदेशमा)
• घनत्व	४८००/किमी२ (१२०००/वर्ग माइल)
• महानगर	१७१६४०
भाषाहरू
• आधिकारिक	हिन्दी
• अतिरिक्त अधिकारी	संस्कृत
समय क्षेत्र	युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)

शिमला (पन्जाबी: ਸ਼ਿਮਲਾ; अङ्ग्रेजी: /ˈʃɪmlə/; हिन्दी: [ˈʃɪmlaː] ( )),यो ठाउँ सुगौली सन्धि अगाडि नेपालको थियो। हिमाचल प्रदेशको राजधानी हो। सन् १८६४ मा, शिमलालाई भारतमा ब्रिटिस राजको ग्रीष्मकालीन राजधानी घोषित गरिएको थियो। यो एक लोकप्रिय पर्यटन स्थल हो। शिमलालाई पहाड को रानी को रूपमा पनि चिनिन्छ।

इतिहास

१८१४-१६ को गोरखा युद्ध पछि सैनिक टुकडिको सुरक्षित भागमा आरामको लागि १८१९ मा शिमलाको स्थापना गरेको थियो। शिमला चिसो जलवायु, सुरम्य प्राकृतिक दृश्य, हिमाच्छादित पहाडी दृश्य, चीड र देवदार को जुङ्गल र औपनिवेशिक वास्तुको आकर्षक शहरी भूदृश्यको लागि विख्यात छ। इनै कारणले यो भारतको ग्रीष्मकालीन राजधानी हुने गर्थ्यो। १८६४ मा शिमलालाई अङ्ग्रेजको राजधानी बनाइएको थियो। शिमला एक पर्यटक स्थलको रूपमा पनि मशहूर छ। शिमलाको खोज अङ्ग्रेजले सन् १८१९ मा गरेको थियो। चार्ल्स कैनेडीले यहाँ पहिला ग्रीष्‍मकालीन घर बनाएका थिए। छिटै शिमला लर्ड विलियम बेन्टिन्कको नजरमा आयो, जो १८२८ देखि १८३५ सम्म भारतको गवर्नर जनरल थिए। १९ औ सताप्दी को अन्त्य मा यहाँ ब्रिटिस वाइसरोयको आवास (राष्ट्रपति निवास) को निर्माण भएको थियो। आजभोलि यसमा इन्डियन इन्स्टीट्यूट अफ एडवान्स्ड स्टडी छ।

भूगोल

शिमला हिमालयको पश्चिमी सीमाको उत्तरमा स्थित छ। २३९७.५९ मीटर (मतलब समुद्र को स्तर देखि ७८६६.१० फुट माथि) को एक औसतभन्दा कम माथि, शहर को एक टीलामा फैलिएको छ।

संस्कृति

यहाँ विभिन्न त्यौहार मनाइन्छ। शिमला समर फेस्टिवल, पीक पर्यटन सीजनको बेला हरेक वर्ष रिजमा आयोजित गरिन्छ। यसको मुख्य आकर्षण सबै देशदेखि लोकप्रिय गायकद्वारा प्रदर्शन शामिल छ।

पर्यटन

हिमाचल प्रदेशको राजधानी र ब्रिटिस कालीन समयमा ग्रीष्‍म कालीन राजधानी शिमला राज्‍यको सबैभन्दा महत्‍वपूर्ण पर्यटन केन्‍द्र हो। यहाँको नाम देवी श्‍यामलाको नाममा रखिएको हो जो कालीको अवतार हुन्। शिमला लगभग ७२६७ फीटको ऊंचाईमा स्थित छ र यो अर्ध चक्र आकारमा बसेको छ, जहाँ पुरा वर्ष चिसो हवा चल्नेको वरदान छ। यहाँ घाटीको सुन्दर दृश्‍य देखिन्छ र महान हिमालय पर्वतीको कपाल चारैतर्फ देखाइदिन्छ। यसको उत्तरमा बर्फ क्षितिज सम्म जमेको छ। यहाँ चिसो हवा चल्छ र ओक तथा रोडोडेन्ड्रोनको वनले यो गुजरती हो। शिमलाको सुखद मौसम तथा आकर्षण यसलाई उत्तर भारतको एक सर्वाधिक लोकप्रिय पर्वतीय स्‍थान बनाइसिन्छ।

शिक्षा

शहरमा १४ आन्गनबाडी र ६३ प्राथमिक विद्यालय छ। धेरै ब्रिटिस युगको स्कूल छ। शहरमा लोकप्रिय स्कुलमध्ये बिशप कोटन स्कुल, शिमला पब्लिक स्कुल, सेन्ट एडवर्ड स्कुल, तारा हल, डीएवी स्कुल, डीएवी न्यू शिमला, दयानन्द पब्लिक स्कुल, ओकलैन्ड स्कूल, लालपानी स्कुल प्रमुख छ। केन्द्रीय विद्यालय, शिमलामा बेहतरीन स्कुलमध्ये एक हो। पहिला यो हरकोर्ट बटलर स्कुलको नामले जानिन्थ्यो। शिमलामा मेडिकल सन्स्थानमा इन्दिरा गान्धी मेडिकल कलेज र दन्त चिकित्सा महाविद्यालय हो।