आदित्य मल्ल
| आदित्य मल्ल | |
|---|---|
| खस राज्यको राजा | |
| शासनकाल | वि सं १३७०-१३८५ |
| पूर्वाधिकारी | रिपु मल्ल |
| उत्तराधिकारी | पुण्य मल्ल |
| सन्तान | कल्याण मल्ल |
| वंश | खस मल्ल वंश |
| बाबु | जितारी मल्ल |
| धर्म | हिन्दु |
आदित्य मल्ल खस राज्यका राजा थिए। आदित्य मल्ल राजा जितारी मल्लका कान्छा छोरा थिए। उनी आफ्ना बाबुजस्तै विजिगीषु थिए। राजा आदित्य मल्ल विद्वान, इमानदार, वीर र धर्म प्रति श्रद्धालु थिए। उनको राज्य पूर्वमा अरुण नदीसम्म फैलिएको थियो।
वाल्यकाल
[सम्पादन गर्नुहोस्]आदित्य मल्ल आफ्नो वाल्यकालमा तिब्बतको शाक्यमठमा महन्तभिक्षु भएर बसेका थिए। त्यसै बेला उनका दाजु अक्षय मल्ल माथि खण्डखातिर परेको बुझिन्छ। त्यो कुरा आदित्य मल्लले दुई वर्ष सम्म थाहा पाएनन्। राजा जितारी मल्लको मृत्यु पछि सिंजा जुम्लाको गद्दी खाली रहेको बेला गद्दी खाली राख्न नहुने गरी रिपु मल्ल राजा भएका थिए। आफ्ना बाबू र दाजु पनि मरेको त्यो कुरा आदित्य मल्लले थाहा पाए पछि आदित्य मल्ले पश्चिम तिब्बतको भोटान शाक्यमठबाट आफ्नो शिक्षा दीक्षा पूरा गरी जुम्ला फर्के।
त्यस पछि उनले आफ्नो बपौती शासन चलाउन थाले।[१]
राजा आदित्य मल्लले आफूलाई "परमभट्टारकमहाराजधिराज" भनेको हुँदा उनलाई सम्प्रभु शासक भएको निर्णय गर्न सकिन्छ। उनी विसं १३७० मा तिब्बतबाट नेपाल फर्केका थिए।
काठमाडौ माथि आक्रमण
[सम्पादन गर्नुहोस्]राजा आदित्य मल्लले काठमाडौ उपत्यका मा दुईदुई पटक आक्रमण गरेका थिए। उनको पहिलो आक्रमण विसं १३७८ मा भएको थियो। जुम्लाको खससेनाले काठमाडौ उपत्यकालाई भक्तपुर मा आक्रमण गरी पराजित पारेको थियो। त्यो युद्धमा धेरै मानिस मर्नुका साथै उपत्यकाको ठुलो क्षति भएको थियो।
दोश्रो आक्रमण
[सम्पादन गर्नुहोस्]दोश्रो पटकको आक्रमण मा पनि राजा आदित्य मल्ल आफैँ ले सेना नेतृत्व गरेर काठमाडौ माथि आक्रमण गरे। बीस १३८५ मा भएको सो आक्रमण मा पहिले नुवाकोट कब्जा गरे,त्यसपछि फर्पिङ अधिकार गर्नुका साथै धेरै गाउँमा आगो लगाए। उनले ललितपुर को किल्ल भत्काएर काठमाडौँ भित्र प्रवेश गरे।[२]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ नेपालको तथ्य इतिहास पृष्ठ ८९, प्रा.डा.राजाराम सुवेदी, साझा प्रकाशन २०६१
- ↑ नेपालको तथ्य इतिहास पृष्ठ ९०, प्रा.डा.राजाराम सुवेदी, साझा प्रकाशन २०६१