यक्ष मल्ल

यक्ष मल्ल
विजिगीशू
मल्ल राजा
शासनकाल	वि.सं १४८५-१५३८
पूर्वाधिकारी	राजा ज्योतिर्मल्ल
उत्तराधिकारी	राय मल्ल
जन्म	वि.सं १४७६ नेपाल
मृत्यु	१५३८
बाबु	ज्योति मल्ल
आमा	संसारदेवी
धर्म	हिन्दु

राजा यक्ष मल्ल विजिगीशू एबं निर्माणकर्ता थिए । उनी महत्त्वाकांक्षीशासक हुनाले आफ्नो राज्य विस्तृत पारे । उनी २० वर्षको उमेरमा राजा भई ५२ वर्ष सम्म राज्य गरे । उनले प्रदान गरेको अबिलेख हेर्दा काठमाडौँ राज्य मिथिला, मगध र गयासम्म विजय गरी राज्यविस्तार गरेका थिए । पूर्वमा मोरङ र उत्तरमा सिकारजोंगसम्म बढेका यक्ष मल्लको विजययात्रवर्णन भने भक्तपुरका राजा जगत्ज्योती मल्लद्वारा लेखिएको नरपतिजयचर्या स्वरोदयटीका भन्ने कृतिमा लेखिएको छ ।

राज्य विस्तार

उनी महत्त्वाकांक्षीशासक हुनाले आफ्नो राज्य विस्तृत पारे । उनी २० वर्षको उमेरमा राजा भई ५२ वर्ष सम्म राज्य गरे । उनले प्रदान गरेको अबिलेख हेर्दा काठमाडौँ राज्य मिथिला, मगध र गयासम्म विजय गरी राज्यविस्तार गरेका थिए । पूर्वमा मोरङ र उत्तरमा सिकारजोङसम्म बढेका यक्ष मल्लको विजययात्रवर्णन भने भक्तपुरका राजा जगत्ज्योती मल्लद्वारा लेखिएको नरपतिजयचर्या स्वरोदयटीका भन्ने कृतिमा लेखिएको छ । तर उनको यस विजयप्रति इतिहासकारहरूको एकमत छैन। यद्यपि उनको प्रभाव चौतर्फी फैलिएको मान्न सकिन्छ ।

साँस्कृतिक कार्य

राजा यक्ष मल्लको दत्तात्रेय मन्दिर नमुना योग्य मानिन्छ । त्यसै गरी उनको ऋषिकेश विष्णुको सुवर्णमूर्ति, अग्निशाला, षड्दर्शनका विद्ध्वानको भान्साघर, यक्शेश्वर मन्दिर, भक्तपुरको पशुपतिनाथ मन्दिर, पशुपतिनाथमा दक्षिण भारतबाट भट्ट ब्राह्मण ल्याई पुजा गर्ने बन्दोबस्त, पाटनको मीननाथ मन्दिर, भद्रबोधिसत्व , पद्मापाणी लोकेश्वरमंदिर र बिहारहरूको निर्माण गरेका थिए ।