जिरेल जाति

जिरेल जातिको उद्गम थलो नेपालको दोलखा जिल्लाको जिरी हो । जिरीमा बसोबास गर्ने भएकोले नै यिनीहरूलाई जिरेल भनिएको हो । यस जातिका अधिकांश मानिसहरू अहिलेपनि जिरीमै बसोबास गर्छन् । जिरेल जातिको आफ्नै भाषा छ जसलाई जिरेल भाषा भनिन्छ । बहुसंख्यक जिरेल जाति बुद्ध धर्म मान्दछन् । आजभोलि केही जिरेलहरू हिन्दू तथा ईसाइ धर्म मान्न थालेका छन् । जिरेल जातिमा १२ थर ११ उप थर हुन्छ । जिरेल जातिले बिनायो, डम्फू, खैँजडी, झ्याली, ढ्याङग्रो आदि लोक बाजाहरू प्रयोग गर्छन्। जिरेल जातिका मान्छेहरुको उत्पति दोलखाको जिरी गा.बि.सको वडा नं ३ स्थित सिक्रि खोलाबाट उत्पति भएको हो। अहिले यो जातिको जनसंख्या २०६८ अनुसार १३२१४ पुगेको छ। जिरेल जातिको उद्गम थलो जिरी भए पनि अहिले रामेछाप, सोलुखुम्बु, काठमाडौं, सिन्धुपाल्चोक, चितवन, ललितपुर, भक्तपुर लगाएतका ठाउँमा पनि आफ्नो बस्ति बसाली सकेका छन्। यो जातिले अरु जातिले जस्तै बिभिन्न थरीका गरगहना र पहिरनहरु प्रयोग गर्दछन्। जस्तै:- बुलाकी, तिलहरी, मंगलशुत्र, चाँदी अथाव सुनको बाला, दौरा, सुरुवाल, साडी, चोलो, लुकुनी, ढाका टोपी, गुन्यु, चोलोईत्यादि।

सन्दर्भ सामग्रीहरू

जिरेल जाति - यहाँ जिरेल हरुको बारेमा जान्न को लागि सबै भन्दा पहिला जिरेल हरु वैज्ञानिक आधारमा पूर्ण रुपमा तिबेतेन र शेर्पा हरु संग बढी सम्वन्धित रहेको पाइन्छ, त्यसैले जिरेल हरु किराँती होइन भन्ने बुझ्नु जरुरि छ l र अहिले प्राय सबै जिरेल हरु सहित आधिकारिक रुपमा नै शैक्षिक संयन्त्रले पनि जिरेल लाई किराँतीको एक समूह मानी राखेको अवस्थामा यसलाई चिर्नु पहिलो कर्तव्य हामी जिरेल हरुको हो l त्यसैले हामी पहिला त्यसको बारेमा बुझौ -- किरांत हरु ३५ सय बर्ष पहिला देखि नै नेपालमा छन र यिनीहरुले इसा पुर्व ८०० देखि इस्वी संवत ३०० सम्म लगभग १२ सय वर्ष नेपालमा राज्य गरेका थिय भने यो भन्दा धेरै पछि काठमाडौँ बाट किरांत हरु बाहिरिएको लगभग १००० वर्ष पछि मात्रै जिरेल हरु नेपाल पसेको हो l हाम्रो भाषा ले किरांत हरु संगै जिरेल हरु नेपाल पसेको देखाऊ दैन अर्थात् अझै पनि जिरेल भाषा तिब्बेत बाट नेपाल पस्ने नेपाली हरुमा सबै भन्दा पछि पस्ने शेर्पा हरु संग र अझै पनि तिब्बेततेन विशेष गरि केन्द्रिय तिब्बेतियन हरु संग हाम्रो भाषा लग भग ६५,७० % सम्म मिल्छ l यो कारण ले हामी किराँती हौ भन्ने एउटा कल्पना मात्रै हो l हाम्रो वास्तविकता अर्कै छ वा हो l अर्थात् हामी शेर्पा हरु भन्दा केहि समय पहिला मात्रै (लग भाग आज भन्दा ८,९ सय वर्ष पहिला ) तिब्बेत बाट नेपाल पस्ने तिब्बेतियन मुलका अल्पसंख्यक एकजाति हौ " जिरेल" र जिरेल भाषामा हामी आफुलाई "जिर्वा" भन्दछौ lदशैँ तिहार को साथै केहि हिन्दु चलन हरुपनि हाम्रो झाँक्री धर्म अनुसार हाम्रो पुर्खेउलीभूमी सिमरौन्गढ़ मिथिला राज्यको राजधानी शहर मा सिधै हिन्दु राजाको प्रभाव मा परेर अपनाएको हिन्दु शैली हरु हुन जुन कुनै कसैको दबावमा परेर मानेको होइन l गाईलाई लक्ष्मीको रुपमा लिनु र मामा र फुपुको छोरा छोरीलाई दाजुभाई दिदि बहिनीको रुपमा लिनु पनि दबाव मा नभई प्रभावित भएर शुरु गरेको सम्भावना झल्किन्छ l