स्टक एक्सचेन्ज
शेयर बजार वा एक्सचेन्ज , मुद्रा बजार हो जहाँ शेयर ब्रोकरहरू र व्यापारीहरूलाई शेयर, बोन्ड, ऋणपत्र र अन्य प्रतिभुतीहरू खरिद वा बिक्रि गर्न सक्छन्। स्टक एक्सचेन्जहरूले प्रतिभूतिहरू र अन्य वित्तीय साधन, र पूँजीको आय र लाभांशको भुक्तान गर्न सकिने अनेक सुबिधाहरू प्रदान गर्छ। शेयर बजारमा कारोबार हुने प्रतिभूतिहरूमा कम्पनीद्वारा जारी गरिने शेयर, ऋणपत्र, युनिट ट्रस्ट, डेरीभेटीब र बोन्ड पनि पर्दछन् । स्टक एक्सचेन्जहरू प्राय "निरन्तर लिलामी" बजारको रूपमा कार्य गर्दछन्, जहाँ खरिदकर्ता र विक्रेताहरू लेनदेनको लागि केन्द्रीय स्थानमा भेटिन्छ, जस्तै एक्सचेन्ज फ्लोर मा मिल्दछ।
इतिहास[सम्पादन गर्नुहोस्]
ऋणको अवधारणा, प्राचीन विश्व देखि नै प्रचलित थियो। व्याज असर ऋण मेसोपोटामियाको माटोका गोलीबाट उदाहरणको प्रमाण पाउन सकिन्छ ।
कर्पोरेट स्टक पहिलो पटक कारोबार भएको थियो भनेर विद्वानहरु बीच थोरै सहमति छ। कसै-कसैले १६०२ मा डच इस्ट इण्डिया कम्पनीको स्थापनालाई महत्त्वपूर्ण घटनाको रूपमा औल्याउछन् । बर्कलेस्थित क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालयका अर्थशास्त्री, उल्रिके माल्मेंडीर तर्क गर्छन् कि पुरानो रोमको रूपमा शेयर बजार अस्तित्वमा थियो।
सुरक्षाको प्रकारको रूपमा व्यापार योग्य बोन्डलाई उपयोग गर्ने अवधारणा एक नवीनता हो, जुन मध्यकालीन र प्रारम्भिक पुनर्जागरण अवधिको इटाली शहर राज्यहरूबाट आएको थियो।
.jpg)
स्टक एक्सचेन्ज को भूमिका[सम्पादन गर्नुहोस्]
शेयर बजारको अर्थव्यवस्था मा धेरै भूमिका छ। यसले समावेश गर्न सक्छ:
शेयर बजार लगानीले सार्वजनिक कम्पनीलाई सेयरको बिक्री मार्फत विस्तार गर्न पुँजी जुटाउन कम्पनीहरूको सुविधा प्रदान गर्दछ।
व्यापारको लागि पूँजी बढाउने[सम्पादन गर्नुहोस्]
शेयर बजार लगानीले सार्वजनिक/ पब्लिक कम्पनीलाई सेयरको बिक्री मार्फत विस्तार गर्न पुँजी जुटाउन कम्पनीहरूको सुविधा प्रदान गर्दछ।
पुँजी जुटाउने[सम्पादन गर्नुहोस्]
बैकिङ प्रणालीद्वारा एक व्यक्ति वा फर्मलाई प्रदान गरिएको कर्जा फिर्ता लिने क्षमताको अतिरिक्त ऋणको रूपमा वा उधारोमा, पूँजी जुटाउने चार प्रकार छन् जसबाट कम्पनी र उद्यमीहरू उपयोग गर्न सक्छन् । यी अधिकांश उपलब्ध विकल्पहरू प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा स्टक बजार मार्फत प्राप्त गर्न सकिन्छ। [१] [२] [३] [४] [५]
बचतलाई लगानीको लागि परिचालन गर्नु[सम्पादन गर्नुहोस्]
साना लगानीकर्तालाई लगानीको अवसर सिर्जना गर्नु[सम्पादन गर्नुहोस्]
अन्य व्यापार व्यवसायको विपरित, सेयर लगानी ठूला र साना दुबै तहका लगानीकर्ताका लागि खुला हुन्छ। यसमा न्युनतम लगानी रकम पनि न्यून हुन्छ। त्यसकारण स्टक एक्सचेन्जले ठूला लगानीकर्ता जस्तै त्यही कम्पनीमा लगानी गर्नको लागि अवसर सित्जना गर्छ।
नाफा वितरण[सम्पादन गर्नुहोस्]
विकास परियोजनाको लागि पूँजी सङ्कलन[सम्पादन गर्नुहोस्]
सबै तहका सरकारहरूले पुर्वाधार परियोजनाको लागि पैसा जुटाउन अर्को प्रकारको प्रतिभुति (बोन्ड, ऋणपत्र बिक्री गर्न सक्छन्। यी ऋणपत्रहरू सर्वसाधारणले स्टक एक्सचेञ्जबाट खरिद बिक्री गर्न सक्छन् र सरकारले पैसा संकलन गर्न सक्छ। ऋणपत्र परिपक्व भएपछि सरकारले साँवा फिर्ता गर्छ।
अर्थतन्त्रको मापन[सम्पादन गर्नुहोस्]
स्टक एक्सचेन्जमा, सेयर मूल्य घटबढ हुनुमा अर्थतन्त्रको पक्षहरू निर्भर हुन्छन्। कम्पनी र अर्थतन्त्रमा स्थायित्व आउने र वृद्धि हुने सङ्केत मिल्दा सेयर मुल्यमा उछाल आउने गर्छ। आर्थिक शिथिलता, मन्दी, वा वित्तीय सङ्कट आउँदा सेयर बजार क्र्तास हुन्छ। त्यसकारण, सेयर मुल्यको घटबढलाई अर्थतन्त्रको मापनको रुपमा हेरिन्छ।
यो पनि हेर्नु होस्[सम्पादन गर्नुहोस्]
सन्दर्भ[सम्पादन गर्नुहोस्]
- ↑ "सङ्ग्रहीत प्रति", मूलबाट १४ जनवरी २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ जनवरी २०१६।
- ↑ "सङ्ग्रहीत प्रति", मूलबाट २१ अगस्त २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ जून २०२०।
- ↑ "सङ्ग्रहीत प्रति", मूलबाट २७ सितंबर २०१०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ जनवरी २०१६।
- ↑ "सङ्ग्रहीत प्रति", मूलबाट २९ मई २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ जनवरी २०१६।
- ↑ "सङ्ग्रहीत प्रति", मूलबाट ३१ जनवरी २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ जनवरी २०१६।