माथवरसिंह थापा

श्री मुख्तियार कमाण्डर-इन-चिफ माथवरसिँह थापा
प्रधानमन्त्री माथवरसिंह शाही वस्त्र र श्रीपेचसहित
नेपालको प्रधानमन्त्री
कार्यकाल सन् १८४३ – १९०२ जेठ ६ सन् १८४५
शासक :	राजा राजेन्द्र
अग्रज :	फत्तेजङ्ग शाह
उतराधिकारी :	फत्तेजङ्ग शाह
नेपालको प्रधान सेनापति
अग्रज :	रणजंग पाण्डे
उतराधिकारी :	अभिमान सिँह राना मगर
व्यक्तिगत जानकारी
जन्म	सन् १७९८ बोर्लाङ, गोरखा
मृत्यु	१९०२ जेठ ६ सन् १८४५ काठमाडौं
सन्तान	रणोज्जल सिँह थापा
धर्म	हिन्दु

माथवर सिंह थापा  उच्चारण  (जन्म: सन् १७९८ - १८४५) सन् १८४३ दिसेम्बर २५ देखि १८४५ मे १७ सम्म नेपालको प्रधानमन्त्री थिए। उनी श्रीपेच धारण गर्ने नेपालको पहिलो प्रधानमन्त्री थिए र ब्रिटिस कन्भेन्सनले पनि पहिलो पटक प्रधानमन्त्रीको सम्बोधन गर्छ ।

प्रारम्भिक जीवन

छोटाकाजी अमरसिंह थापाका नाती, नयनसिंह थापाका कान्छा छोरा माथवरसिंह थापाको जन्म वि.सं १८५५ असोज १८ गते भएको थियो । वि.सं १८६४ मा काँगडा किल्लाको युद्धमा बडाकाजी अमर सिंह थापाको सहमति बिना नयनसिंह थापाले मनामुखी भै आक्रमण गर्दा शत्रु शेनाको गोलि लागि वीरगति पाउँदा माथवर सिंह थापा सानैमा टुहुरा भए । वि.सं १८६८ मा उनी दाजु उजिरसिंह र आफ्ना हजुरबा अमरसिंह थापा संग बस्न पाल्पा गए । वि.सं १८७१-७३ को नेपाल-अंग्रेज युद्धमा माथवरसिंह थापा पनि लडे । उनी वि.सं १८८६ सम्म पाल्पा मुकाम रहेको बुझिन्छ भने वि,सं १८८८ ताका सल्यान र प्युठान क्षेत्रको तैनाथवाला भएका थिए । वि.सं १८९० मा उनलाई सिंहनाथ पल्टनको नाइकेको रुपमा जनरल भीमसेन थापाले गोरखा मुकाम गर्न पठाए ।

परिवार

उनी अमरसिंह थापा (सानुकाजी)का नाति र काजी नैनसिंह थापाका पुत्र हुन् । काजी नैनसिंह थापाको नेपालको पश्चिम किल्लामा एकीकरणका क्रममा लड्दा गोली लागी मृत्यु भएकाले उनी सानैमा अनाथ भएका थिए ।

उनी बगाले थापा कुलघरानका हुन् । उनका मावली हजुरबुवा रणजीत पाण्डे हुन् जो कालु पाण्डेका भाइ हुन्। सहोदरमा महारानी ललित त्रिपुरा सुन्दरी, उजीर सिंह थापा, गणेश कुमारी र कर्णेल शेरजङ्ग हुन्। यिनी भिमसेन थापाका भतिज तथा जंगबहादुर राणाका मामा थिए। दाजु उजीरसिंहको देहावसान भएको र भीमसेनको पुत्र सानैमा खसेकोले पूरै परिवारकै ज्येष्ठ सदस्य थिए ।

माथवरसिंह युवा अवस्थामा

प्रधानमन्त्री माथवरसिंहको छाउनीमा स्थित चित्र

उनी भिमसेन थापा का भतिज थिए र भिमसेन थापालाई विषमुद्दामा दण्ड दिइदा उनी भागेर भारत पुगेका थिए।

पछि उनि नेपाल बोलाईए र राजेन्द्र विक्रम शाहकी दोस्री रानी महारानी राज्यलक्ष्मी द्वारा नेपालका प्रधानमन्त्री बनाइए ।

प्रसिद्धि

प्रधानमन्त्री माथवरसिंह थापा श्रीपेच सहित सुशोभित भएको एक तस्विर

उनी श्रीपेच धारण गर्ने प्रथम प्रधानमन्त्री हुन् । उनले पहिलो पटक ३ निजी पल्टन राजदल गण, महेन्द्र गण सुरक्षाको लागि तयार पारेका थिए । उनलाई थापा परिवारको ज्येष्ठ, बुद्धिमान र धर्मात्मा भएको नाताले कान्छी महारानीले भारतदेखि आह्वान गरी बोलाएकी थिइन् । उनले पाँडे परिवार विरूद्ध भीमसेनको बदला यसरी निकालेकी सारा दरबार र जनता त्रासित भए । भीमकाय शरीर भएको व्यक्तित्व उनले जालसाजी गर्ने पाँडेहरूलाई चोकमा ल्याएर शरीर मध्यभागबाट चिरी वितण्ड मृत्यु दिए ।

मुख्तियारी

वि.सं १९०० को मंसिर महिनामा माथवर सिंह थापा नेपालको मुख्तियार भए । ८ महिना सम्म उनले आफ्ना मानिसहरुको कल्याण गर्ने काम गरेका थिए । आफू मुख्तियार भएपछी १७ महिना सम्म उनले दरबार मा आफ्नो सन्तुलित भूमिका खेली राजनीतिमा आफ्नो योग्यता प्रदर्शन गरे । त्यस बेलासम्म उनको क्रियाकलापबाट सबै सन्तुष्ट थिए ।

दरबारसंगको सम्बन्ध

सुरुमा राजा रानी'संग यीनको सम्बन्ध राम्रो थियो तर पछी दरबारसंगको सम्बन्ध नराम्रो भयो र कालान्तर मा दरबारमा नै यिनको हत्या समेत भयो ।

राजासंगको सम्बन्ध

उनको राजा संगको सम्बन्ध बिग्रदै गयो । युवराजलाई हत्या गरेर रनेन्द्र लाई राजा बनाउने रानीको षड्यन्त्रबाट युवराजलाई बचाउन उनले राजालाई गद्दी युवराजलाई सुम्पन आग्रह गरेकाले उनी संग राजा रिसाएका थिए ।

रानी संगको सम्बन्ध

उनले धर्म र न्याय अनुसार राजा सुरेन्द्र विक्रमको राजा हुने अधिकार विपरीत जान मानेनन् । र उनी संग रानी लक्ष्मीदेवी रिसाएका थिए ।

युवराजसंगको सम्बन्ध

माथवर सिंहलाई रानी लक्ष्मीदेवीले बोलाएर प्रधानमन्त्री बनाएको हुदा युवराज सुरेन्द्र पनि उनलाई विश्वास गर्दैनथे ।

हत्या

उनले धर्म र न्याय अनुसार राजा सुरेन्द्र विक्रमको राजा हुने अधिकार विपरीत जान मानेनन् । फलस्वरुप कान्छी महारानीको षड्यन्त्रको सिकार हुनुपर्यो । तदनुसार वि.सं १९०२ जेठ २ गते राति ११ बजे "महारानीलाई पेटमा शुल उठी बेहोस भएर घाट लानुपर्ने भएकाले तुरुन्त दरबार जाऔ " भनि कुलमान सिंह बस्न्यात बोलाउन गए । सोझो मनका माथवर बिना पहरेदार दरबार भित्र एक्लै गए र राजाको दर्शन गरे। पर्दा पछाडि लुकेका भान्जा जङ्गबहादुरले गोलि हाने र उनी ढले । मर्ने पक्का भए भन्ने ठानी दूई हात जोडी राजारानी समू पुग्दा राजाले मुखमा थुके भने पछाडी बाट तरबारले रोपी पेट छेड्यो, राजाको खुकुरीले एक आठपहरियाले । अनि त बाच्ने कुरै भएन , माथवरसिंह थापाका हात काटिए । उनको लासलाई च्यादरमा लपेती झ्यालबाट चोकमा खसालियो । राति नै उनको लास जलाइयो जुन देख्ने सुन्ने लाई बाहेक अरुलाई थाहा भएन ।

सङ्ग्रह

• 

  माथवरसिंह थापा

• 

  माथवरसिंह थापा

• 

  माथवरसिंह थापा