गोन्डी भाषा

गोन्डी
గోండి
मूलभाषी	भारत
क्षेत्र	गोन्डवाना
रैथाने(हरू)	गोन्डी जाति
मातृभाषी वक्ता	२.९८ मिलियन
भाषा परिवार	द्रविड भाषा परिवार दक्षिण-मध्य गोन्डी–कुई गोन्डी
लिपि	तेलगु लिपि, देवनागरी लिपि
भाषा सङ्केतहरू
आइएसओ ६३९-२	gon
आइएसओ ६३९-३	gon – inclusive code व्यक्तिगत कोडहरू: gno esg wsg

गोन्डी एक द्रविड भाषा हो, जुन लगभग तीस लाख गोन्डी मानिसहरूले बोल्छन्, मुख्यतया भारतीय राज्यहरू मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र, छत्तीसगढ, आन्ध्र प्रदेश, तेलङ्गाना र छिमेकी राज्यहरूमा साना अल्पसङ्ख्यकहरू। यद्यपि यो गोन्ड जातिको भाषा हो, यो अत्यधिक लोपोन्मुख छ, गोन्डहरूको पाँचौं भागले मात्र भाषा बोल्छन्। गोन्डीसँग समृद्ध लोक साहित्य छ, जसका उदाहरणहरू विवाह गीत र कथाहरू हुन्।

नामकरण

गोन्ड नामको उत्पत्ति, बाहिरीहरू द्वारा प्रयोग गरिएको, अझै पनि अनिश्चित छ। कोही-कोहीले यो शब्द द्रविड कोण्डबाट आएको विश्वास गर्छन्, जसको अर्थ पहाड हो, ओडिशाको खोन्ड्स जस्तै।

इतिहास

सन् २०११ को जनगणनामा लगभग १.३ करोड मानिसहरूले आफूलाई गोन्डको रूपमा फिर्ता गरे तापनि, केवल २.९८ मिलियनले मात्र आफूलाई गोन्डीको वक्ताको रूपमा दर्ता गरे। तथापि, वास्तविक सङ्ख्या धेरै गुणा बढी हुने अनुमान गरिएको छ, कतिपयले यो सङ्ख्या २ करोडसम्म पनि राखेका छन्, किनभने धेरै गोन्डी भाषीहरू दुर्गम, नक्सल प्रभावित क्षेत्रहरूमा जनगणनाको पहुँचमा नपुगेका छन्।

शिक्षा र रोजगारीमा प्रयोग भएका कारण यो भाषा हिन्दी, छत्तीसगढी, मराठी र ओडिया जस्ता प्रमुख भाषाहरूबाट गम्भीर तनावमा छ। आफ्नो अवस्था सुधार्नको लागि, गोन्ड परिवारहरूले अधिक प्रतिष्ठित प्रभावशाली भाषा अपनाए र तिनीहरूका छोराछोरीहरू त्यही भाषामा एकभाषी हुन्छन्। सन् १९७० को दसकमा पहिले नै, व्यापक समाजसँग बढ्दो सम्पर्क भएका ठाउँहरूमा गोन्डी युवाहरूले भाषालाई पुरानो समयको अवशेषको रूपमा देखेर बोल्न बन्द गरिसकेका थिए।