चण्डीगढ
| चण्डीगढ | |
|---|---|
| — सहर केन्द्र शासित प्रदेश — |
|
 |
|
| उपनाम(हरू): सुन्दर सहर | |
 चण्डीगढ
|
|
| निर्देशाङ्क: ३०°४५′उत्तर ७६°४७′पूर्व / ३०.७५° उत्तर ७६.७८° पूर्वनिर्देशाङ्क: ३०°४५′उत्तर ७६°४७′पूर्व / ३०.७५° उत्तर ७६.७८° पूर्व | |
| देश | भारत |
| क्षेत्र | उत्तर भारत |
| केन्द्र शासित प्रदेश/सहर | चण्डीगढ |
| स्थापना | १ नोभेम्बर १९६६ |
| सरकार | चण्डीगढ |
| क्षेत्रफल | |
| - सहर केन्द्र शासित प्रदेश |
११४ किमी२ (४४ वर्ग मी) |
| क्षेत्र क्रम | ३३ |
| अवनति | ३५० मी (१,१४८ फिट) |
| जनसङ्ख्या | |
| - सहर केन्द्र शासित प्रदेश |
१०५४६८६ |
| - स्तर | २९औ |
| - जनघनत्व | ९,२५१.६/किमी२ (२३,९६१.६/वर्ग मी) |
| - महानगरीय क्षेत्र[१] | ९६०७८७ |
| [२] | |
| भाषा | |
| - आधिकारिक[३] | अङ्ग्रेजी,[४] हिन्दी भाषा, पञ्जाब |
| समय क्षेत्र | भारतीय मानक समय (युटिसी+५:३०) |
| पिन | १६०xxx |
| टेलिफोन कोड | ९१-१७२-XXX XXXX |
| आइएसओ ३१६६ कोड | IN-CH |
| गाडी दर्ता | CH-01 देखि CH-04 |
| एचडीआई | ▲ ०.८९२ |
| एचडीआई श्रेणी | ज्यादै उच्च |
| साक्षरता | ८१.९ |
| वेबसाइट | chandigarh.nic.in |
| चण्डीगढ सहरले चण्डीगढ केन्द्र शासित प्रदेशको पुरै क्षेत्र ओगटेको छ | |
चण्डीगढ, (पंजाबी: ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) भारतको एउटा केन्द्र शासित प्रदेश हो, जुन दुई भारतको राज्य, पञ्जाब र हरियाणाको राजधानी पनि हो । यसको नामको अर्थ हो चण्डीको किला । यो हिन्दू देवी दुर्गाको एउटा रूप चण्डिका वा चण्डीको एउटा प्रसिद्ध मन्दिरको कारण राखिएको हो । यो मन्दिर अझै पनि यस सहरमा अवस्थित छ ।[५] यस सहरलाई सिटी अफ ब्यूटीफुल पनि भनिने गरिन्छ । चण्डीगढ राजधानी क्षेत्रमा मोहाली, पन्चकुला र जीरकपुर आउछन्, जसको सन् २००१ को जनगणना अनुसार जनसंख्या ११,६५,१११ (१ करोड १६ लाख) रहेको छ । भारतको लोकसभामा प्रतिनिधित्व गर्नका लागि एउटा सिट आरक्षित गरिएको छ । वर्तमान सोह्रौ लोकसभामा भारतीय जनता पार्टीको श्रीमति किरण खेर यहाँबाट सांसद छानिएकी छिन् ।[६]
अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा सहरी योजनाबद्धता र वास्तु-स्थापत्यको लागि प्रसिद्ध यस सहर आधुनिक भारतको प्रथम योजनाबद्ध सहर हो ।[७] चण्डीगढ सहरको मुख्य वास्तुकार फ्रान्सेली वास्तुकार ली कार्बूजियर हुन् । यस सहरलाई भारतको समृद्ध राज्यहरू र संघ शसित प्रदेसहरूको सूचीमा अग्रणी नाम आउछ, जसको प्रति व्यक्ति आय ९९,२६२ रु (वर्तमान मूल्य अनुसार) तथा स्थिर मूल्य अनुसार ७०,३६१ (२००६-०७) रु रहेको छ ।[८]
इतिहास[सम्पादन गर्ने]
ब्रिटिश भारतको विभाजन पछि सन् १९४७ मा पञ्जाब राज्यलाई भारत र पाकिस्तान गरेर दुई भागमा बाँडिएको थियो । यस संगै राज्यको पुरानो राजधानी लाहोर पाकिस्तानको भागमा सरेर गएको थियो । अब भारतीय पञ्जाबलाई एउटा नयाँ राजधानीको आवश्यकता देखियो । पूर्व स्थित सहरहरूलाई राजधानीमा रुपान्तरित गर्नमा धेरै कठिनाई भएको थियो जसको फलस्वरूप एउटा नयाँ योजनाबद्ध राजधानी सहरको निर्णय गरियो तथा सन् १९५२ मा यस सहरलाई निर्माण गर्ने धोको गरियो ।[९]
भूगोल तथा जलवायु[सम्पादन गर्ने]
चण्डीगढ हिमालयको शिवालिक पर्वतमालाको तराईमा भारत को उत्तर-पश्चिम मा अस्थित छ। शहरको क्षेत्रफल ४४ बर्ग मिल रहेको छ। यसको पूर्वमा हरियाणा, उत्तर, पश्चिम तथा दक्षिणमा पञ्जाब रहेको छ ।
| चण्डीगढ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Climate chart (explanation) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
आर्थिक अवस्था[सम्पादन गर्ने]
भूगोल[सम्पादन गर्ने]
खेलकुद[सम्पादन गर्ने]
चित्र दीर्घा[सम्पादन गर्ने]
-
पञ्जाब तथा हरियाणा उच्च न्यायालय
-
सचिवालय भवन
-
रक गार्डेन
-
रोज गार्डेन
-
सुखना ताल
.jpg)
सन्दर्भ सामाग्री[सम्पादन गर्ने]
- ↑ "Provisional Population Totals, Census of India 2011; Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above". Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/prov_results_paper2_indiavol2.html. अन्तिम पहुँच मिति: 26 March 2012.
- ↑ "http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/prov_results_paper2_indiavol2.html". Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_100,000_and_Above.pdf. अन्तिम पहुँच मिति: 26 March 2012.
- ↑ "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)". Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. pp. 122–126. http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf. अन्तिम पहुँच मिति: 16 February 2012.
- ↑ "Government of India official source on languages". Government of India. http://knowindia.gov.in/knowindia/profile.php?id=33. अन्तिम पहुँच मिति: 14 June 2014.
- ↑ आधिकारिक सरकारी वेवसाइट
- ↑ भारतीय चुनाव आयोगको अधिसूचना, नयाँ दिल्ली
- ↑ भारतको व्यवसाय पोर्टल
- ↑ [१]
- ↑ http://chandigarh.nic.in/knowchd_general.htm
वाह्य लिङ्कहरू[सम्पादन गर्ने]
 |
विकिमिडिया कमन्समा चण्डीगढ सम्बन्धि अन्य सामग्री रहेका छन् । |
चण्डीगढ विकिभोएजबाट यात्रा गाइड- चण्डीगढ प्रशासन आधिकारिक वेवसाइट
- चण्डीगढ पर्यटन
- चण्डीगढ पुलिस
- चण्डीगढ जिल्ला न्यायालय
यो पनि हेर्नुहोस्[सम्पादन गर्ने]
|
||||||||||||
|
||||||||||
