भारतको राज्य
स्वरूप
भारतको राज्य भारत को सङ्घीय प्रशासनिक ढाँचाको एउटा उप-राष्ट्रिय प्रशासनिक एकाई हो । भारतको राज्यहरूमा आफ्नो जनताद्वारा छानिएको सरकारद्वारा संचालित हुन्छन् जसको चुनाव त्यस राज्यको मतदाताद्वारा प्रत्येक पाँच वर्षको अवधिमा गर्ने गरिन्छ । प्रत्येक राज्यको आ-आफ्नो विधानसभा हुन्छ, जो राज्य स्तरमा भारतको संसदको समान नै हुन्छ, जहाँ देखि राज्य सरकार, राज्यमा शासन चलाउछन् ।
२०१४ सम्म भारतमा उन्नान्तिस राज्य रहेका छन् जुन निम्नलिखित छन्:
राज्य तथा केन्द्र शासित प्रदेशहरूको सूची
[सम्पादन गर्नुहोस्]# | नाम | जनसङ्ख्या | भाषा | राजधानी | सबैभन्दा ठूलो शहर (यदि राजधानी नभए) |
जिल्ला संख्या |
गाउँको संख्या |
नगरको संख्या |
जनसङ्ख्या घनत्व |
साक्षरता दर(%) |
नगर जनसङ्ख्याको पूरा जनसङ्ख्याको प्रतिशत |
लिङ्गानुपात | लिङ्गानुपात(०-६) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
१ | आन्ध्र प्रदेश | ७६,२१०,००७ | तेलुगु भाषा, उर्दू भाषा | हैदराबाद | २३ | २८,१२३ | २१० | २७७ | ६०.५ | २७.३ | ९७८ | ९६१ | |
२ | अरुणाचल प्रदेश | १,०९१,१२० | ईटानगर | १३ | ४,०६५ | १७ | १३ | ५४.३ | २०.८ | ८९३ | ९६४ | ||
३ | असम | २६,६५५,५२८ | आसामी भाषा,बोडो भाषा, रभा भाषा,देउरी भाषा, बङ्गाली भाषा |
दिशपुर | गुवाहाटी | २३ | २६,३१२ | १२५ | ३४० | ६३.३ | १२.९ | ९३५ | ९६५ |
४ | बिहार | ८२,९९८,५०९ | उर्दू,भोजपुरी भाषा, मैथिली भाषा, मगधी भाषा |
पटना | ३७ | ४५,०९८ | १३० | ८८१ | ४७ | १०.५ | ९१९ | ९४२ | |
५ | छत्तीसगढ | २०,७९५,९५६ | छत्तीसगढी भाषा, हिन्दी भाषा | रायपुर | १६ | २०,३०८ | ९७ | १५४ | ६४.७ | २०.१ | ९८९ | ९७५ | |
६ | गोवा | १,४००,००० | कोंकणी भाषा, मराठी भाषा | पणजी | भास्को दा गामा, गोवा | २ | ३५९ | ४४ | ३६४ | ८२.० | ४९.८ | ९६१ | ९३८ |
७ | गुजरात | ५०,६७१,०१७ | गुजराती भाषा | गान्धीनगर | अहमदाबाद | २५ | १८,५३९ | २४२ | २५८ | ६९.१ | ३७.४ | ९२० | ८८३ |
८ | हरियाणा | २१,१४४,५६४ | हरियाणवी भाषा (पश्चिमी हिन्दी) |
चण्डीगढ (साझा) | फरीदाबाद | १९ | ६,९५५ | १०६ | ४७८ | ६७.९ | २८.९ | ८६१ | ८१९ |
९ | हिमाचल प्रदेश | ६,०७७,९०० | पश्चिमी हिन्दी | शिमला | १२ | २०,११८ | ५७ | १०९ | ७६.५ | ९.८ | ९६८ | ८९६ | |
१० | जम्मु कश्मीर | १०,१४३,७०० | कश्मिरी | श्रीनगर (वर्षाकालिन जम्मु (शीत कालीन) |
१४ | ६,६५२ | ७५ | १०० | ५५.५ | २४.८ | ८९२ | ९४१ | |
११ | झारखण्ड | २६,९०९,४२८ | हिन्दी | राँची | जमशेद पुर | १८ | ३२,६१५ | १५२ | ३३८ | ५३.६ | २२.२ | ९४१ | ९६५ |
१२ | कर्नाटक | ५२,८५०,५६२ | कनड भाषा | बेंगलूरु | २७ | २९,४०६ | २७० | २७६ | ६६.६ | ३४.० | ९६५ | ९४६ | |
१३ | केरल | ३१,८४१,३७४ | मलयालम भाषा | तिरुवनन्तपुरम | १४ | १,३६४ | १५९ | ८१९ | ९०.९ | २६.० | १,०५८ | ९६० | |
१४ | मध्य प्रदेश | ६०,३८५,११८ | हिन्दी भाषा | भोपाल | इन्दोर | ४५ | ५५,३९३ | ३९४ | १९६ | ६३.७ | २६.५ | ९१९ | ९३२ |
१५ | महाराष्ट्र | ९६,७५२,२४७ | मऱाठी भाषा | मुम्बई | ३५ | ४३,७११ | ३७८ | ३१५ | ७६.९ | ४२.४ | ९२२ | ९१३ | |
१६ | मणिपुर | २,३८८,६३४ | मणिपुरी भाषा | इम्फाल | ९ | २,३९१ | ३३ | १०३ | ७०.५ | २५.१ | ९७४ | ९५७ | |
१७ | मेघालय | २,३०६,०६९ | खासी भाषा, नार भाषा | सिलोङ्ग | ७ | ६,०२६ | १६ | १०३ | ६२.६ | १९.६ | ९७२ | ९७३ | |
१८ | मिजोरम | ८८८,५७३ | मिजो भाषा | आइजोल | ८ | ८१७ | २२ | ४२ | ८८.८ | ४९.६ | ९३५ | ९६४ | |
१९ | नागाल्यान्ड | १,९८८,६३६ | नागा भाषा | कोहिमा | डिमापुर | ८ | १,३१७ | ९ | १२० | ६६.६ | १७.२ | ९०० | ९६४ |
२० | उडीसा | ३६,७०६,९२० | उडिया भाषा | भुवनेश्वर | ३० | ५१,३४९ | १३८ | २३६ | ६३.१ | १५.० | ९७२ | ९५३ | |
२१ | पञ्जाब | २४,२८९,२९६ | पञ्जाबी भाषा | चण्डीगढ (साझा) | लुधियाना | १७ | १२,६७३ | १५७ | ४८४ | ६९.७ | ३३.९ | ८७६ | ७९८ |
२२ | राजस्थान | ५६,४७३,१२२ | राजस्थानी भाषा (पश्चिमी हिन्दी) |
जयपुर | ३२ | ४१,३५३ | २२२ | १६५ | ६०.४ | २३.४ | ९२१ | ९०९ | |
२३ | सिक्किम | ५४०,४९३ | नेपाली भाषा | गान्तोक | ४ | ४५२ | ९ | ७६ | ६८.८ | ११.१ | ८७५ | ९६३ | |
२४ | तमिलनाडु | ६६,३९६,००० | तमिल भाषा | चेन्नई | ३० | १६,३१७ | ८३२ | ४८० | ७३.५ | ४४.० | ९८७ | ९४२ | |
२५ | त्रिपुरा | ३,१९९,२०३ | बङ्गाली भाषा | अगरतला | ४ | ८७० | २३ | ३०५ | ७३.२ | १७.१ | ९४८ | ९६६ | |
२६ | तेलङ्गाना | ३५,१९३,९७८ | तेलुगु भाषा | हैदराबाद | १० | १४२०० | ११२ | ३१० | ६६.५० | २४.१ | ९२४ | ९३६ | |
२७ | उत्तर प्रदेश | १९०,८९१,००० | हिन्दी भाषा, उर्दू[१] | लखनऊ | कानपुर | ७० | १०७,४५२ | ७०४ | ६९० | ५६.३ | २०.८ | ८९८ | ९१६ |
२८ | उत्तराखण्ड | ८,४७९,५६२ | पश्चिमी हिन्दी भाषा | देहरादुन (अन्तरिम) | १३ | १६,८२६ | ८६ | १५९ | ७१.६ | २५.७ | ९६२ | ९०८ | |
२९ | पश्चिम बङ्गाल | ८०,२२१,१७१ | बङ्गाली भाषा, नेपाली भाषा, सन्ताली भाषा |
कोलकाता | १८ | ४०,७८२ | ३७५ | ९०३ | ६८.६ | २८.० | ९३४ | ९६० |
# | नाम | जनसङ्ख्या | भाषा | राजधानी | सबैभन्दा ठूलो शहर (यदि राजधानी नभए) |
जिल्ला संख्या |
गाउँको संख्या |
नगरको संख्या |
जनसङ्ख्या घनत्व |
साक्षरता दर(%) |
नगर जनसङ्ख्याको पूरा जनसङ्ख्याको प्रतिशत |
लिङ्गानुपात | लिङ्गानुपात(०-६) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | अण्डमान र निकोबार द्वीप समूह | ३५६,१५२ | बङ्गाली भाषा | पोर्ट ब्लेयर | २ | ५४७ | ३ | ४३ | ८१.३ | ३२.६ | ८४६ | ९५७ | |
B | चण्डीगढ | ९००,६३५ | पञ्जाबी भाषा | चण्डीगढ | १ | २४ | १ | ७९०० | ८१.९ | ८९.८ | ७७७ | ८४५ | |
C | दादरा र नगर हवेली | २२०,४५१ | मराठी भाषा र गुजराती भाषा | सिलवासा | १ | ७० | २ | ४४९ | ५७.६ | २२.९ | ८१२ | ९७९ | |
D | दमन र दीव | २२०,४५१ | गुजराती भाषा | दमन | २ | २३ | २ | १४१३ | ७८.२ | ३६.२ | ७१० | ९२६ | |
E | लक्षद्वीप | ६०,५९५ | मलयालम भाषा | कवरत्ती | एन्रोट | १ | २४ | ३ | १८९५ | ८६.७ | ४४.५ | ९४८ | ९५९ |
F | दिल्ली | १३,७८२,९७६ | हिन्दी भाषा | दिल्ली | ९ | १६५ | ६२ | ९,३४ | ८१.७० | ९३.२ | ८२१ | ८६८ | |
G | पुदुचेरी | ९७३,८२९ | फ्रेन्च भाषा र तमिल भाषा | पुदुचेरी | ४ | ९२ | ६ | २,०३० | ८१.२ | ६६.६ | १,००१ | ९६७ |
सन्दर्भ सामग्री
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ http://uplegassembly.nic.in/UPLL.HTML वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००९-०६-१९ मिति