नेपालका संरक्षित क्षेत्रहरूको सूची

नेपालका संरक्षित क्षेत्र वा राष्ट्रिय निकुञ्जहरूले मुख्यतया वन क्षेत्र ओगटेका छन् र तराईमा विभिन्न उचाइमा, हिमालयको फेदमा र पहाडहरूमा अवस्थित छन्, जसले गर्दा धेरै परिदृश्यहरू समेटिएका छन् जहाँ युरो साइबेरिया र हिन्द हिमालय क्षेत्रहरूमा विशाल जैविक विविधता संरक्षण गरिएको छ। नेपालले हिमालयको मध्य भागमा १४७,१८१ वर्ग किलोमिटर (५६,८२७ वर्ग माइल) ओगटेको छ। दक्षिण-पूर्वी तराईमा ६७ मिटर (२२० फिट) देखि सगरमाथामा ८,८४८ मिटर (२९,०२९ फिट) सम्मको उचाइमा अवस्थित छ। यो चरम उचाइको ढालले उच्च हिमालयमा ५०० मिटर (१,६०० फिट) भन्दा कम उष्णकटिबन्धीय देखि ५,००० मिटर (१६,००० फिट) माथिको हिउँ सम्मका ११ जैविक जलवायु क्षेत्रहरू सिर्जना गरेको छ, जसमा ३६ वनस्पति प्रकारका नौ स्थलीय पारिस्थितिक क्षेत्रहरू समेटिएका छन्।[१][२][३][४][५][६]
यसका अतिरिक्त, २०४४ देखि २०६५ को बीचमा नौ रामसार क्षेत्रहरू घोषणा गरिएको थियो।[७] वि.सं २०७४ मा दुई वन्यजन्तु आरक्षहरूलाई राष्ट्रिय निकुञ्जको रूपमा घोषणा गरिएको थियो।[८]
राष्ट्रिय निकुञ्जहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]नेपालमा रहेका राष्ट्रिय निकुञ्जहरूको सूची निम्न रहेका छन् :-
| क्रम सङ्ख्या | राष्ट्रिय निकुञ्जको नाम | क्षेत्रफल | स्थापना वर्ष | जिल्लाहरू | टिप्पणी |
|---|---|---|---|---|---|
| १ | सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्ज | ११४८ वर्ग किमी | वि.सं.२०३२ | सोलुखुम्बु | हाब्रे, हिम चितुवा, हिमाली भालु, डाँफेका लागि प्रसिद्ध |
| २ | लाङ्टाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज | १७१० वर्ग किमी | बि.स.२०३२ | रसुवा,सिन्धुपाल्चोक र नुवाकोट | |
| ३ | मकालु-बरूण राष्ट्रिय निकुञ्ज | १५०० वर्ग किमी | वि.सं.२०४९ | सङ्खुवासभा,सोलुखुम्बु | |
| ४ | रारा राष्ट्रिय निकुञ्ज | १०६ वर्ग किमी | वि.सं. २०३२ | मुगु र जुम्ला | |
| ५ | शे-फोक्सुण्डो राष्ट्रिय निकुञ्ज | २७१२ वर्ग किमी | वि.सं. २०४० | डोल्पा | |
| ६ | खप्तड राष्ट्रिय निकुञ्ज | २२५ वर्ग किमी | वि.सं.२०४२ | बझाङ, बाजुरा डोटी र अछाम | |
| ७ | शिवपुरी नागार्जुन राष्ट्रिय निकुञ्ज | १५९ वर्ग किमी | वि.सं.२०५८ | काठमाडौँ, नुवाकोट र सिन्धुपाल्चोक | |
| ८ | चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज | ९३२ वर्ग किमी | वि.सं.२०३० | चितवन,नवलपरासी,मकवानपुर र पर्सा | एक सिंगे गैँडा, पाटे बाघका लागि प्रसिद्ध |
| ९ | बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज | ९६८ वर्ग किमी | वि.सं.२०३२ | बर्दिया | |
| १० | बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज | ५५० वर्ग किमी | वि.सं.२०६७ | बाँके,सल्यान,दाङ र बर्दिया | |
| ११ | शुक्लाफाँट राष्ट्रिय निकुञ्ज | ३०५ वर्ग कि.मी. | वि.सं.२०७३ | कञ्चनपुर | हात्ती, पाते बाघ, भालु आदि जनावरका लागि प्रसिद्ध |
| १२ | पर्सा राष्ट्रिय निकुञ्ज[९] | ६३७.३७ वर्ग कि.मी. | वि.सं.२०७४ | पर्सा, चितवन र मकवानपुर | नौसिंगे, हात्तीका लागि प्रसिद्ध |
| १३ | छायाँनाथ राष्ट्रिय निकुञ्ज[१०] | ९०६ वर्ग कि.मी. | वि.सं.२०८२ | मुगु |
वन्यजन्तु आरक्षहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- कोशी टप्पु वन्यजन्तु आरक्ष - १७५ किमी२ (६८ वर्ग माइल)
संरक्षण क्षेत्रहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]| क्रम सङ्ख्या | संरक्षित क्षेत्रको नाम | क्षेत्रफल | स्थापना वर्ष | जिल्लाहरू | टिप्पणी |
|---|---|---|---|---|---|
| १ | अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र | ७६२९ वर्ग किमी | वि.स.२०४९ | कास्की, लमजुङ, म्याग्दी, मनाङ र मुस्ताङ | |
| २ | कञ्चनजङ्घा संरक्षण क्षेत्र | २०३५ वर्ग किमी | वि.स.२०५४ | ताप्लेजुङ | |
| ३ | मनास्लु संरक्षण क्षेत्र | १६६३ वर्ग किमी | वि.स.२०५५ | गोरखा | |
| ५ | कृष्णसार संरक्षण क्षेत्र | १६९५ वर्ग किमी | वि.स.२०६५ | बर्दिया | |
| ५ | गौरीशङ्कर संरक्षण क्षेत्र | २१७९ वर्ग किमी | वि.स.२०६७ | रामेछाप, दोलखा सिन्धुपाल्चोक | |
| ६ | अपि नाम्पा संरक्षण क्षेत्र | १९०३ बर्ग किमि | वि.स. २०६७ | दार्चुला |
वन संरक्षण क्षेत्रहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- गोदावरी -फूलचोकी वन संरक्षण क्षेत्र स्थापना २०७९ असार २ / ५०.५३ हेक्टर
शिकार आरक्ष
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ढोरपाटन शिकार आरक्ष – १,३२५ किमी२ (५१२ वर्ग माइल)
रामसार क्षेत्रहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- बिसहजारी ताल – ३,२०० हेक्टर (१२ वर्ग माइल)
- घोडाघोडी ताल – २,५६३ हेक्टर (९.९० वर्ग माइल)
- गोक्यो ताल – ७,७७० हेक्टर (३०.० वर्ग माइल)
- गोसाइँकुण्ड – १३.८ हेक्टर (३४ एकड)
- जगदीशपुर जलाशय – २२५ हेक्टर (०.८७ वर्ग माइल)
- कोशी टप्पु वन्यजन्तु आरक्ष – १७,५०० हेक्टर (६८ वर्ग माइल)
- माईपोखरी – ९० हेक्टर (२२० एकड)
- फोक्सुन्डो ताल – ४९४ हेक्टर (१.९१ वर्ग माइल)
- राराताल – १,५८३ हेक्टर (६.११ वर्ग माइल)
- पोखरा उपत्यकाको ताल समूह – २६१.१ किमी२ (१००.८ वर्ग माइल)[११]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ Bhuju, U. R.; Shakya, P. R.; Basnet, T. B.; Shrestha, S. (२००७), Nepal Biodiversity Resource Book. Protected Areas, Ramsar Sites, and World Heritage Sites, Kathmandu: International Centre for Integrated Mountain Development, Ministry of Environment, Science and Technology, in cooperation with United Nations Environment Programme, Regional Office for Asia and the Pacific, आइएसबिएन 978-92-9115-033-5, मूलबाट २०११-०७-२६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२४-०५-०२।
- ↑ Bhushal, R. P. (२०१०), "Nod to Banke National Park", The Himalayan Times (Kathmandu), मूलबाट २०१४-१२-१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२४-०५-०२। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१४-१२-१८ मिति
- ↑ Chaudhary, H.; Poudyal, L.P. (२०१६), Bird Survey of Api Nampa Conservation Area in Nepal, 2016: Report to the Api Nampa Conservation Area Office, Khalanga, Darchula, Nepal, Kathmandu, Nepal: Nepalese Ornithological Union and Department of National Parks and Wildlife Conservation, मूलबाट २०१८-१०-०८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२४-०५-०२।
- ↑ NTNC (२०१०), Gaurishankar Conservation Area Project, Kathmandu, Nepal: National Trust for Nature Conservation, मूलबाट २०१८-१२-०४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२४-०५-०२।
- ↑ DNPWC (२०१४), Blackbuck Conservation Area, Kathmandu: Department of National Parks and Wildlife Conservation, मूलबाट २०१५-०१-२८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२४-०५-०२।
- ↑ Prasad, Madhav (२०१६-०४-०८), "Top Must See Places in Bhutan", Mosaic Adventure (en-USमा), मूलबाट २०२३-०६-२५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२३-०६-२७।
- ↑ Bhandari, B. B. (२००९), "Wise use of Wetlands in Nepal", Banko Janakari 19 (3): 10–17।
- ↑ "DNPWC", Department of National Parks and Wildlife Conservation, मूलबाट २०२०-०२-१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२४-०१-०४।
- ↑ "पर्सा १२ औँ निकुञ्ज घोषणा", naturekhabar.com, अन्तिम पहुँच सेप्टेम्बर २५, २०१९। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण सेप्टेम्बर ४, २०१९ मिति
- ↑ "थप एक राष्ट्रिय निकुञ्ज स्थापना गर्ने सरकारको निर्णय", १२ भदौ २०८२।
- ↑ Baral, S.; Dhakal, M.; Khanal, R. (२०१६), Lake Cluster of Pokhara Valley, Kathmandu: Department of National Parks and Wildlife Conservation, IUCN Nepal, मूलबाट २०२३-०६-१०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२४-०५-०२।