बझाङ जिल्ला

बझाङ जिल्ला
अञ्चल:	सेती अञ्चल
प्रदेश:	सुदूरपश्चिम
सदरमुकाम:	चैनपुर
क्षेत्रफल:	३,४२२ वर्ग कि.मि.
जनसङ्ख्या:	१,६७,०२६
गाउँपालिका(हरू):	९
नगरपालिका(हरू):	२
प्रतिनिधिसभा निर्वाचन क्षेत्र संख्या:	१
भौगोलिक अवस्थिति:	पहाड
सबै भन्दा अग्लो स्थान:	सैपाल ७,०३१ मिटर
सबै भन्दा होचो स्थान :	देउरा ९१५ मिटर
प्रमुख जातिहरू:	क्षेत्री, बाहुन आदि
प्रमुख भाषाहरू:	बझाङ्गी, नेपाली आदि
मानव विकास सूचकाङ्क:	(७५ जिल्लाहरू मध्ये)
टेलिफोन कोड:	०९२
प्रमुख जिल्ला अधिकारी:
वेबसाइट:	ddcbajhang.gov.np

बझाङ नेपालको सुदूरपश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रको सेती अञ्चलको एउटा जिल्ला हो। यस जिल्लामा ९ गाउँपालिकाहरू र २ नगरपालिकाहरु छन।

जिल्लाको नामाकरण

यस जिल्लाको नाम कसरी बझाङ रह्यो भन्ने सम्बन्धमा ऐतिहासिक रोचक कथाहरू छन । एक मान्यता अनुसार बझाङ्गी राजाका पूर्वज रावल तथा सिंहहरूले रानाकोट चौधारी तथा ब्यासी गाविसमा पर्ने एउटा शिखरमा दरवारकोट बनाउने क्रममा त्यहाँ एउटा कालो चिल्लो दर्शनीय शिलाढुङ्गा फेला परेछ। उक्त शिलालाई त्यस कोटबाट तल खोलामा फ्याँक्दा बारम्बार साविककै ठाउमा आएर बसेको देखेपछि राजाले उक्त शिलालाई कालभैरबको रूपमा स्थापित गरी पूजा गरे। अति अग्लो उक्त कोटमा कालान्तरमा चट्याङबाट बज्र परेछ। तर कालभैरबको प्रभावले उक्त वज्र प्रभावहीन भई दरबारमा कुनै क्षति नपुगेकोले त्यस ठाँउलाई बज्रङ्ग भनिएछ । कालान्तर पछि उक्त शब्द अपभ्रंस भै बझाङ हुन गएको हो भन्ने मान्यता भए पनि वास्तविक तथ्यको आधार र पौराणिक धार्मिक मान्यता अनुसार तारकासुर (ताडकासुर) को स्थानीय नाम मष्ट(मष्टो) हो । मष्टो मध्ये सबै भन्दा जेठो मष्ट/मष्टो डंडारमष्टो को जन्म स्थान बझाङ जिल्लाको भाते खोला हो । वर्तमान मष्ट /मष्टो भनिनेको प्राचीन नाम तारकासुर(ताडकासुर) का बाबुको नाम बज्रांग को अपभ्रंसबाट बझाङ्ग जिल्लाको नाम रहेको हो ।

भौगोलिक अवस्थिति

• अक्षांस: उत्तरी अक्षांस २९ डिग्री २९" देखि ३० डिग्री ९" उत्तरी अक्षांससम्म
• सिमाना: पूर्व- बाजुरा र हुम्ला, पश्चिम- बैतडी र दार्चुला, उत्तर- हुम्ला र चीनको तिब्बत, दक्षिण- डोटी र अछाम जिल्ला
• देशान्तर: ८० डिग्री ४६" पूर्वी देशान्तरदेखि ८१ डिग्री ३४" पूर्वी देशान्तरसम्म
• होचो भाग: समुन्द्री सतहबाट सवैभन्दा होचो भू-भाग रायल गाविसको देउरा समुन्द्रसतहदेखि ९१५ मिटर उचाइँमा रहेको छ।
• अग्लो भाग: सवैभन्दा उचाँईमा काडाँ गाविसको साइपाल हिमाल साइपाल हिमाल ७०३६ मिटरको उचाइँमा छ।
• सदरमुकाम: चैनपुर

सूदुरपश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रको सेती अञ्चलमा पर्ने मनोरम जिल्ला बझाङको पूर्वमा वाजुरा र हुम्ला जिल्ला, पश्चिममा वैतडी र दार्चुला जिल्ला, उत्तरमा हुम्ला जिल्ला र चीनको स्वाशासित क्षेत्र तिब्बत, दक्षिणमा वैतडी र डोटी जिल्ला अवस्थित छन्। कूल क्षेत्रफल ३४२२ वर्ग किलोमिटर भएको यस जिल्लामा २ वटा संसदीय निर्वाचन क्षेत्र, ११ वटा इलाका क्षेत्र तथा ४७ वटा गाविस रहेका छन्। जम्मा १६७०२६ जनसङ्ख्या भएको यस जिल्लामा सरदर परिवार संख्या ५.८ छ भने जनघनत्व प्रति वर्ग किमी ४५ रहेको छ। यस जिल्लाको शैक्षिक स्थिति नियाल्दा प्रा.वि. २८२, नि.मा.वि ५५, मा.वि. ३९, उ.मा.वि. २५, क्याम्पस ५, निजीश्रोत विद्यालय ३२ तथा इङ्गलिस वोडिङ्ग स्कूल ५ रहेका छन्। यस जिल्लाको साक्षारता दर ३९ प्रतिशत छ भने वाषिर्क प्रतिव्यक्ति आय रु.४९३० रहेको छ। यहाँ ठाउँ अनुसार मस्टो का विभिन्न रुप, विभिन्न भवानि र केदार (महादेव को सर्बोच्च रुप) लाई आ-आफ्नो कुल देवता मान्ने गरिन्छ।

यो पनि हेर्नुहोस

• नेपालको क्षेत्रीय वर्गीकरण

• नेपाल

• बैतडी जिल्ला
• पाटन नगरपालिका
• दसरथचन्द नगरपालिका
• मेलौली भगवती मन्दिर
• पाताल भुमेश्वर महादेव मन्दिर
• निङ्गलाशैनी मन्दिर
• रौलकेदार मन्दिर
• स्याडी खोला
• कुलगडे देवता

मालिका मन्दिर ==यो बझाङ जिल्लाको साबिकको रिलु गा बि स वडा न १ र हालको संरचनाअनुसार मष्टा गाउपालिका वडा न ७ को दय भन्ने गाउँमा रहेको छ! यो मन्दिर समुन्द्री सतहबाट करिब ३३०० मिटर उचाइमा अबस्थित रहेको छ।यहा साउने पुर्णिमाको दिन भक्तालुहरु वर माग्न जाने गर्छन।दुर्गा माताले मागेको कुरा दिन्छिन भन्ने बिस्वास त्यहा जाने तिर्थालुको रहेको हुन्छ।