सुर्खेत जिल्ला

सुर्खेत जिल्ला

सुर्खेत नेपालको कर्णाली प्रदेश अन्तर्गत पर्ने एक जिल्ला हो। यस जिल्ला कर्णाली प्रदेशको प्रादेशिक राजधानी समेत रहने निर्णय कर्णाली प्रदेशको मन्त्रीस्तरीय निर्णयले स्वीकृत गरेको छ । बाह्र बण्डाल १८ खण्डालको नामले परीचित यो क्षेत्रको नाम सुर्खेत हुनु पहिले दोभानचौरका रूपमा परिचित थियो । । २०२० को दशकमा यस जिल्लाको सदरमुकाम सुर्खेतको तत्कालिन गोठीकाठाबाट सुर्खेतको वीरेन्द्रनगर कायम भएको थियो ।

सुर्खेत नाम रहनुको आधार

कपासे, दैलेख रोडबाट सुर्खेत भ्यालिको दृश्य

• सुर्खेतको पूर्बी भेगबाट भेरी र पश्चिमबाट कर्णाली नदी बगेर यस क्षेत्रलाई सुरक्षित राखेकाले यसको नाम सुर्खेत रहन गएको भन्ने पाइन्छ।
• सुर्खेत उपत्यकाको खेतमा सिरु एक प्रकारको झार धेरै पाइने भएकाले सिरु-खेतबाट सुर्खेत नाम रहन गएको भन्ने पाइन्छ।
• सुर नामका देवताले सुर्खेत उपत्यकाको पानी बाहिर फाली बस्ति बसालेकोले सुर्खेत नाम रहन गएको अनुश्रुति पाइन्छ।

भौगोलिक अवस्था

• अक्षांश: २८ ० २०' ‌ देखि २८ ० ५८'सम्म
• देशान्तर: ८० ० ५९' ‌ देखि ८२ ० २'सम्म
• क्षेत्रफल: २४५१ वर्ग कि.मी.
• औसत लम्बाइ: ………।
• औसत चौडाइ: ………॥
• शहरी क्षेत्रफल: ३४ वर्ग कि.मी.
• ग्रामीण क्षेत्रफल २४१७ वर्ग कि.मी.

सीमाना

• पूर्व - सल्यान
• पश्चिम - डोटी अछाम
• उत्तर - अछाम दैलेख जाजरकोट
• दक्षिण - कैलाली बर्दिया

भौगोलिक स्थिति

• महाभारत शृङ्खला: यस क्षेत्रले जिल्लाको लगभग ४३% भू-भाग ओगटेको छ। यो भू-भाग उत्तरी भेगमा समुन्द्र सतहबाट लगभग १०००-२३६७ मीटरसम्मको उचाइमा पर्दछ।
• मध्य-मैदानी: उपत्यका तथा पहाडी क्षेत्र - यस क्षेत्रले जिल्लाको लगभग ४२% भू-भाग ओगटेको छ। यो भू-भाग जिल्लाको मध्य भागमा समुन्द्र सतहबाट लगभग २५०-१००० मीटरसम्मको उचाइमा पर्दछ।
• चुरीया श्रृङखला- यस क्षेत्रले जिल्लाको लगभग १३% भू-भाग ओगटेको छ। यो भू-भाग दक्षिणी भेगमा समुन्द्र सतहबाट लगभग १०००-१५०० मीटरसम्मको उचाईमा पर्दछ।

प्रमुख नदी

मूख्य नदी भेरी र कर्णाली र सहायक नदी /खोलाहरू - झुप्रा खोला चिङ्गाड खोला गोचे खोला सोत खोला, सिम्ता खोला ,जुगै खोला खोर्के खोला ,इत्राम खोला,निकास खोला,धोद्रे खोला आदी।

ताल/तलैया

बुलबुले ताल, बराह ताल, जाजुरा दह, गुप्ती ताल, मुली दह

प्रमुख धार्मीक क्षेत्र

देउती बज्यै मन्दिर, लाटिकोइलीको शिव मन्दिर, शिद्वपाइला, गणेश चोकको शिव मन्दिर, गणेश मन्दिर, कालीका मन्दिर, कृष्ण मन्दिर, इत्रामको शिवालय, उत्तरगंगा जलेश्वर मन्दिर, छिन्चु र रेडियो नेपालको उत्तर तिरको देउती मन्दिर, भोटेचुली(गुमी चुली) शिव मन्दिर,काक्रेबिहार भग्नावशेषआदी।

पर्यटकीय क्षेत्र

बराह ताल, चमेरो गुफा, बिजौरा, भेरी नदि कर्णाली नदि, र्याफटीङचौकुखानी, पन्चपुरि: मन्दिर, कोटको थुम्को(सिम्ता [बजेडीचौर]),भोटेचुली(खानीखोला), सिम्ताउपत्यका काँक्रेबिहार, बुलबुले ताल आदी।

सहारे को कोट माझखर्क ठाँउ बाइसे चौबीसे राज्य हुँदा राजा बस्ने ठाउँ र त्यही ले गर्दा पन्चायत मा हाल्को गुर्भाकोट र भेरिगङा कोट्माझखर्क पन्चायत नामाकरन गरिएको हो ।

देउतिबज्यै सुर्खेतको ऐतिहासिक मन्दिर मध्येको एक हो । बिषेशगरि शिबरात्रीमा यो मन्दिरमा ‍‍‍ठुलो मेला लाग्ने भएपनि दैनिक जसो पुजाआजा गर्नेहरूको निकै घुईचो लाग्ने गर्दछ।

व्यापारिक महत्त्वका स्थान

बीरेन्द्रनगर बजार, छिन्चु बजार, रामघाट बजार, बड्डिचौर बजार, बाबियाचौर, गुठु बजार, मेहलकुना बजार, जहरे बजार, सिम्ता राकम बजार बोटेचौर बजार ,गैरिबजार खरिगैरा मिलन्चौक आदी।

यो पनि हेर्नुहोस्

नेपालको क्षेत्रिय बर्गिकरण