सुदूरपश्चिम प्रदेश

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
सुदूरपश्चिम प्रदेश
सुदूरपश्चिम प्रदेशको स्थानको अवस्थिति
सुदूरपश्चिम प्रदेशको स्थान
निर्देशाङ्क: २८°४२′१२″उ॰ ८०°३४′०१″पू॰ / २८.७०३३३°N ८०.५६६९४°E / 28.70333; 80.56694निर्देशाङ्कहरू: २८°४२′१२″उ॰ ८०°३४′०१″पू॰ / २८.७०३३३°N ८०.५६६९४°E / 28.70333; 80.56694
देश नेपाल
गठन२०७२ असोज ३
राजधानीगोदावरी
सबैभन्दा ठूलो सहरधनगढी
जिल्ला
सरकार
 • प्रकारस्वशासित प्रदेश
 • अङ्गसुदूरपश्चिम प्रदेश सरकार
 • प्रदेश प्रमुखदेवराज जोशी
 • मुख्यमन्त्रीकमलबहादुर शाह (नेपाली कांग्रेस)
 • उच्च अदालतदिपायल उच्च अदालत
 • प्रदेश सभाएकसदीयवाद (५३ सीटहरू)
क्षेत्रफल
 • जम्मा१९,९९९.२८ किमी (७७२१.७७ वर्ग माइल)
 • क्रम६ औं
जनसङ्ख्या
 • जम्मा२,७११,२७०
 • क्रम५ औं
 • घनत्व१४०/किमी (३५०/वर्ग माइल)
  • क्रम५ औं
वेबसाइटsudurpashchim.gov.np

सुदूरपश्चिम प्रदेश[१] नेपालको संविधान २०७२ ले वि. सं २०७२ असोज ३ मा राज्य विभाजन गरी बनेका ७ प्रदेशहरू मध्ये एक हो। यो प्रदेशले उत्तरमा चीनको तिब्बत स्वायत्त क्षेत्र, पूर्वमा कर्णाली प्रदेशलुम्बिनी प्रदेशभारतको उत्तराखण्डकोपश्चिम र दक्षिणमा उत्तर प्रदेशसँग सीमा जोडेको छ। जनसङ्ख्या र अर्थतन्त्रका हिसाबले प्रमुख तीन सहरहरू धनगढी, भीमदत्त (महेन्द्रनगर) र टीकापुर हुन्।

इतिहास[सम्पादन गर्नुहोस्]

डोटी कुमाउँको सुदूर पश्चिमी क्षेत्रमा रहेको एउटा पुरानो राज्य थियो जुन १३ औं शताब्दीमा कुमाउको कात्युरी राज्यको विघटनपछि गठन भएको थियो।[२] १७९० मा नेपाल अधिराज्य विस्तारको अवधिमा खस डोटी राज्यनेपाल बीचको युद्धको ऐतिहासिक स्थान नेपालको इतिहास अनुसार सेती नदीको किनारमा रहेको नारी-दाङ हो।[३]

राजा दीप शाहीलाई सन् १७९० मा नेपालबाट निष्कासित गरियो र अवधको तराई (अहिले भारतको उत्तर प्रदेशको लखिमपुर खेरी जिल्ला) पुगेर उनले ब्रिटिश भारत अन्तर्गत खैरीगढमा खैरगढ-सिंघाई राज्य स्थापना गरे।[४] उनको राज्य भारतको स्वतन्त्रता पछि सन् १९४७ मा भारतमा विलय भएको थियो।[४]

प्रशासनिक उपविभागहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

प्रदेशलाई ९ जिल्लामा विभाजन गरिएको छ, जसको नाम तल दिइएको छ। जिल्लालाई जिल्ला समन्वय समितिको प्रमुख र जिल्ला प्रशासन अधिकारीले व्यवस्थापन गर्ने गर्दछ। जिल्लाहरूलाई थप नगरपालिका वा गाउँपालिकामा विभाजन गरिएको छ। प्रदेशमा एक उपमहानगरपालिका र ३३ नगरपालिका र ५४ गाउँपालिका रहेका छन्।

  1. बाजुरा
  2. बझाङ
  3. डोटी
  4. अछाम
  5. दार्चुला
  6. बैतडी
  7. डडेल्धुरा
  8. कञ्चनपुर
  9. कैलाली

सरकार[सम्पादन गर्नुहोस्]

सुदूरपश्चिम प्रदेशमा नेपालका अन्य प्रदेशहरू जस्तै एक सदनात्मक व्यवस्थापिका छ।[५] प्रदेश सभाको कार्यकाल पाँच वर्षको हुन्छ।[५] सुदूरपश्चिम प्रदेशको प्रदेशसभा अस्थायी रूपमा धनगढीस्थित जिल्ला समन्वय समितिको हलमा बसेको छ।[५] प्रदेशमा ५३ प्रदेश सभा र १६ प्रतिनिधि सभा निर्वाचन क्षेत्र छन्।[६]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. Province 7 named Sudurpashchim, Godawari capital-Kathmandu Post Online
  2. Dr.Y.S Kathoch, A New History of Uttarakhand; On Katyuri Dynasty "Around,13th Century Katyuri Dynasty established in Ranachulihat was broken into many sections" Doti was among them
  3. Dr. Madam Chandra Bhatt; A New History of Uttarakhand (2006): " Champawat ke Chand Raja.
  4. ४.० ४.१ [१]
  5. ५.० ५.१ ५.२ "Preparations underway for assembly meeting", The Himalayan Times (en-USमा), ३१ जनवरी २०१८, अन्तिम पहुँच २८ अप्रिल २०१८ 
  6. "CDC creates 495 constituencies", The Himalayan Times (en-USमा), ३१ अगस्ट २०१७, अन्तिम पहुँच २७ अप्रिल २०१८